Nieprawidłowości w funkcjonowaniu w społeczeństwie są częstą przypadłością całej populacji. Nie zawsze jednak oznaczają chorobę i nie w każdym przypadku można je zaklasyfikować jako zaburzenia psychiczne.

Zaburzenia psychiczne – prawidłowe rozpoznanie i definicja

Jeżeli zaburzenia obserwowane są u osoby zdrowej, wówczas mają one przejściowy charakter. Są nagłe i szybko przemijają. Często powoduje je określona sytuacja, zwłaszcza stresowa. Nie są objawem choroby, ani nie można ich określić zaburzeniem psychicznym.

Jeżeli jednak są to symptomy długotrwałe, zmiany zachowania są częste i powtarzające się, mogą oznaczać chorobę. Osoba, u której występują zaburzenia psychiczne, niekiedy nie zdaje sobie sprawy, że jej zachowania odbiegają od normy, a urojenia traktowane są na równi z rzeczywistością.

Klasyfikacja zaburzeń psychicznych

W psychiatrii funkcjonują dwie klasyfikacje zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania. Pierwszą jest DMS-IV stworzona przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (Diagnostic and Statistic Manual of Mental Disorder). Drugą – ICD-10 (International Statistic Classificationof Diseasesand Related Problems) opracowana przez WHO (Światową Organizację Zdrowia).

Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, ustalając klasyfikację, zwraca uwagę przede wszystkim na objawy choroby. Ta opracowana przez WHO jest dużo bardziej rozbudowana, a podział dokonany jest ze względu na przyczyny zaburzeń psychicznych. Obie nie wyczerpują tematu. Najprostszy podział wyodrębnia psychozy (urojenia, omamy, zaburzenia emocji i nastroju) i zaburzenia niepsychotyczne (nerwice, upośledzenia umysłowe, zaburzenia osobowości i upośledzenia wraz z uzależnieniami). Klasyfikacja jest na tyle skomplikowana, że niekiedy w zaburzeniach niepsychotycznych da się wyodrębnić objawy psychozy.

Do zaburzeń psychicznych zaliczamy m.in.: depresję, fobie, manię, schizofrenię, zaburzenia osobowości, nerwice, a także zaburzenia odżywiania.

Czy można zbudować odporność psychiczną u dziecka? Zobacz nasz film i poznaj opinię eksperta

Zaburzenia psychiczne u dzieci

Zaburzenia u dzieci występują w różnym wieku, ale można wyodrębnić te charakterystyczne dla dzieciństwa wczesnego, przedszkolnego i szkolnego. Mają one dynamiczny przebieg i mogą zmieniać się wraz z wiekiem. Ponieważ u dzieci rozwój psychiczny i fizyczny są ściśle powiązane, wszelkie zaburzenia określa się mianem psychoruchowych. Jeżeli dominują w jednym wymiarze, wystąpią także w kolejnym. Ponadto są powiązane ze sferami wiodącymi w danym okresie rozwoju dziecka, czyli z umiejętnościami, które dziecko powinno nabywać.

Pierwsze zaburzenia psychiczne występują już w wieku niemowlęcym i związane są z opóźnieniami w rozwoju ruchowym. W okresie poniemowlęcym mogą objawiać się jako trudności w chodzeniu lub rozwoju mowy czy zaburzenia funkcji motorycznych, np. brak umiejętności naśladowania kierunku poziomego i pionowego przy szkicowaniu linii w wieku dwóch lat. Część dzieci w wieku przedszkolnym unika wtedy czynności związanych z rysowaniem, wycinaniem, i koniecznością wykonania precyzyjnych ruchów. Mogą mieć one problemy z równowagą, np. podczas jazdy na rowerze. Zaburzeniami pojawiającym się później są: dysleksja rozwojowa, dysgrafia czy dysortografia.

Zaburzenia psychiczne – objawy

Określenie objawów zaburzeń psychicznych jest skomplikowanym procesem, ponieważ definicje ulegają nieustannym zmianom. Często to, co określane było mianem choroby, zostało później sklasyfikowane jako zaburzenie. Są jednak objawy, które mogą sugerować problemy psychiczne:

• zaburzenia myślenia – myśli są nieskładne i chaotyczne; charakterystyczne jest częste przeskakiwanie z tematu na temat;
  
• urojenia – fałszywe przekonania (np. mania prześladowcza); dotknięte zaburzeniem osoby nieprawidłowo interpretują zachowania innych;
  
• omamy – fałszywe i nieprawdziwe doznania zmysłowe, np. słyszenie głosów w głowie lub odczuwanie smaku bez żadnego konkretnego bodźca zewnętrznego;
  
• zmiany czuciowe – stany emocjonalne, które są zupełnie nieadekwatne do rzeczywistości, np. irracjonalne wybuchy gniewu czy nadmierne pobudzenie;
  
• skłonność do izolacji – może występować bez powiązania z innymi objawami u ludzi sprawiających wrażenie zupełnie zdrowych.
  

Zaburzenia psychiczne mogą występować i nasilać się przy nadmiernym zmęczeniu, stresie lub intensywnych emocjach. Są silniej odczuwane w określonych stanach świadomości, np. na granicy snu i jawy, przy wysokiej gorączce i pod wpływem niektórych środków farmakologicznych.