Zaburzenia trawienia mogą doprowadzić do nieprzyjemnych dolegliwości, jak: ból, wzdęcia, wymioty czy zgaga. Do najczęściej występujących problemów trawiennych należą: nieżyt żołądka, refluks, wrzody oraz niestrawność.

Układ pokarmowy człowieka – budowa, funkcje

Układ pokarmowy człowieka odpowiada za trawienie pokarmów oraz wchłanianie pozyskiwanych z nich niezbędnych do życia związków chemicznych. Niestrawione resztki pokarmowe ulegają procesowi defekacji, czyli wypróżnienia. 

Układ trawienny składa się z gruczołów – trzustki i wątroby – oraz przewodu pokarmowego, którego początkiem jest jama ustna, a końcem – odbyt. Przewód pokarmowy dzieli się na dwie części: górny (w skład której wchodzi jama ustna, gardło przełyk oraz żołądek) i dolny, czyli, jelito cienkie i grube wraz z odbytnicą.

Co to jest trawienie?

Trawienie u człowieka to proces, który polega na rozdrobnieniu składników pokarmowych do postaci, która będzie w stanie wchłonąć się w przewodzie pokarmowym. 

Enzymy trawienne wytwarzane przez gruczoły trawienne są niezbędne do tego, aby ten proces odbył się prawidłowo. Trawienie można podzielić ze względu na miejsce oraz sposób, w jaki się odbywa:

• Trawienie wewnątrzkomórkowe odbywa się z pomocą enzymów lizosomalnych. Proces odbywa się u pierwotniaków, płazińców i parzydełkowców.
  
• Trawienie pozakomórkowe, inaczej zewnątrzkomórkowe występuje u ssaków. W przewodzie pokarmowym dochodzi do związków chemicznych zawartych w jedzeniu na mniejsze cząsteczki aby mogło dojść do procesu wchłaniania. Dzięki temu organizm jest w stanie przystosować przewód pokarmowy to trawienia zróżnicowanych pokarmów. Rodzajem trawienia pozakomórkowego jest trawienie pozajelitowe, które odbywa się poza ciałem i występuje u bezkręgowców.
  
• Trawienie bakteryjne występuje u zwierząt roślinożernych i odbywa się z udziałem enzymów wytwarzanych przez takie bakterie jak pałeczka okrężnicy.
  
• Trawienie kontaktowe, inaczej błonowe, ma miejsce za pośrednictwem enzymów mikrokosmków.
  

Co wpływa na proces trawienia?

Regularne skurcze i rozkurcze żołądka powodują, że pożywienie dostarczane do organizmu, miesza się z sokiem żołądkowym, co powoduje jego rozdrabnianie. Za pomocą kwasu solnego usuwane są bakterie z jedzenia oraz pobudzana jest dwunastnica do wytwarzania hormonów jelitowych – odpowiedzialnych za wydzielanie żółci i soku trzustkowego. Trawienie białek i cukrów następuje w m.in. jelicie cienkim. Proces zachodzi dzięki enzymom trzustkowym. 

Trawienie tłuszczów możliwe jest dzięki wątrobie, która produkuje żółć. Niestrawione resztki pokarmowe trafiają do jelita grubego i kierowane są w kierunku odbytu, gdzie dochodzi do wypróżnienia. Aby doszło do procesu trawienia, niezbędna jest także trzustka, czyli gruczoł, który oprócz wytwarzania hormonów i enzymów wpływa także na regulowanie gospodarki cukrem w organizmie. Ośrodki nerwowe w mózgu mogą zostać pobudzone na sam widok czy zapach jedzenia. Powoduje to wzmożone wydzielanie śliny oraz soku żołądkowego.

Jak poprawić trawienie naturalnymi sposobami?

Sygnałami wskazującymi na zaburzenia trawienia są: zaparcia, ból brzucha, wzdęcia, kolka czy zgaga. Aby poprawić trawienie w sposób naturalny, należy zadbać o ilość zjadanego pokarmu. Nieregularne jedzenie lub przejadanie się sprzyja zaburzeniom trawienia. 

Aby temu zapobiec, najlepiej jeść mniej ale częściej, np. 5 posiłków dziennie w kilkugodzinnych przerwach. Produkty z probiotykami, np. jogurty, naturalnie pobudzają proces trawienia oraz wchłaniania substancji odżywczych z pożywienia. 

Podobnie działa błonnik, którego duże ilości znajdują się w produktach gruboziarnistych, warzywach i owocach. W codziennej diecie należy unikać produktów, które szkodzą wątrobie, jak: kofeina, alkohol czy tłuszcze zwierzęce. Aktywność fizyczna oraz picie przynajmniej 2 litrów wody dziennie naturalnie pobudzi żołądek do pracy.

Ile trwa trawienie?

Czas trawienia pokarmów w żołądku w większości przypadków trwa około 24 godzin, jednak jest to kwestia indywidualna i może zależeć od różnych czynników, jak rodzaj jedzenia. Jeżeli do wypróżnienia dochodzi rzadziej niż 2 razy w tygodniu, wtedy mowa o zaparciu. 

Lekkostrawne produkty to np.: nabiał (jogurt, maślanka, biały ser), ryż, kasza manna i jęczmienna, chude mięso i ryby. Ciężkostrawne jedzenie to np.: bigos, fast food, smażone kotlety, sery topione, orzechy, płatki owsiane, bita śmietana, chipsy.

Co na problemy z trawieniem?

Proces trawienia można przyspieszyć, stosując specjalne leki. Tego typu preparaty dostępne są w formie tabletek, proszku lub soku i można je dostać w aptece bez recepty. Leki na trawienie zawierają zazwyczaj: aloes, korzeń ostryżu plamistego, mannę, ekstrakt z łusek karczocha lub czarnej rzodkwi, maltodekstrynę, kwas cytrynowy. 

Ziołowa herbata na trawienie to również sposób na pobudzenie pracy żołądka. Napój występuje najczęściej w formie suszu lub torebek do zaparzania. Herbaty zawierają w sobie np.: owoce czarnego bzu i kopru włoskiego czy ziele werbeny.