Z pomocy na SOR-ze powinno się korzystać wyłącznie w stanach nagłego zagrożenia zdrowia. W mniej niebezpiecznych sytuacjach chory ma do dyspozycji inne formy wsparcia, np. lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, zaś w dni wolne od pracy lub nocą – ambulatorium nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. Według szacunków Narodowego Funduszu Zdrowia na terenie kraju funkcjonuje niewiele ponad 230 szpitalnych oddziałów ratunkowych.
Co to jest SOR?
Co oznacza skrót SOR? To akronim powstały z pierwszych liter nazwy „szpitalny oddział ratunkowy”. Jest określeniem jednostki systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego udzielającej pomocy w sytuacjach nagłego zagrożenia zdrowia powstałego np. na skutek wypadku, zatrucia czy urazu. W ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym stan nagłego zagrożenia zdrowotnego definiuje się jako nagłe lub przewidywane w krótkim czasie pojawienie się objawów pogarszania zdrowia, czego następstwem okazać się może poważne uszkodzenie funkcji organizmu, uszkodzenie ciała lub nawet utrata życia. Oferowane przez szpitalny oddział ratunkowy świadczenia skupiają się na dokonaniu wstępnej oceny stanu zdrowia i podjęciu leczenia koniecznego dla stabilizacji funkcji życiowych.
W jakich sytuacjach powinno się korzystać z SOR-u?
Przykładowymi dolegliwościami, które uzasadniają udanie się na SOR, są: utrata przytomności, trudności z oddychaniem, nasilona duszność, niemożliwe do zatamowania podstawowymi metodami krwotoki, rozległe rany, bardzo silny ból głowy bądź nasilone zawroty głowy, silny ból brzucha. Dodatkowo zaburzenia świadomości i rytmu serca, nagły, ostry ból w klatce piersiowej, nasilone reakcje uczuleniowe, rozległe oparzenia, udar cieplny oraz upadek z dużej wysokości. Na szpitalny oddział ratunkowy zgłaszają się nierzadko chorzy niebędący w stanie zagrożenia życia np. z bólem gardła, biegunką czy podwyższoną temperaturą ciała. Nie powinno się z niego korzystać, kiedy chce się uzyskać receptę na leki, skierowanie do specjalisty i dodatkowe badania bądź zwolnienie lekarskie.
Szpitalny oddział ratunkowy – ważne informacje
Z pomocy szpitalnego oddziału ratunkowego można skorzystać bez skierowania czy uprzedniej rejestracji. Jego działalność nie podlega rejonizacji, co oznacza, że można wybrać się do każdej placówki bez względu na miejsce zamieszkania. W przypadku, gdy w SOR-ze, do którego uda się chory, nie będzie można udzielić mu pomocy, zapewniony zostanie transport sanitarny do najbliżej położonego podmiotu realizującego świadczenia opieki zdrowotnej w odpowiednim zakresie. Osoba zgłaszająca się na SOR powinna mieć przy sobie dokument potwierdzający ubezpieczenie.
Od czego zależy kolejność przyjęć na SOR-ze?
Na szpitalny oddział ratunkowy przyjmowane są osoby zarówno transportowane przez karetkę pogotowia ratunkowego, jak i docierające samodzielnie. Kolejność udzielenia pomocy determinowana jest stanem zdrowia chorego, który określa się na podstawie pomiaru podstawowych parametrów życiowych i informacji zebranych w wywiadzie chorobowym.
W określeniu stopnia pilność zastosowanie znajduj tzw. system Triage, w ramach którego chory przydzielany zostaje do jednej z pięciu kategorii. Wyróżnione zostały następujące poziomy pilności:
- kolor czerwony – natychmiastowy kontakt z lekarzem; chory przyjmowany poza kolejnością;
- kolor pomarańczowy – pomoc bardzo pilna; czas oczekiwania na pierwszy kontakt z lekarzem – 10–15 minut;
- kolor żółty – pomoc pilna; czas oczekiwania na pierwszy kontakt z lekarzem do 60 minut;
- kolor zielony – pomoc odroczona; czas oczekiwania na pierwszy kontakt z lekarzem 2–4 godziny;
- kolor niebieski – pomoc wyczekująca; czas oczekiwania na pierwszy kontakt z lekarzem wynosi nawet do 6 godzin.
Czas oczekiwania na pomoc może ulec wydłużeniu przy uwzględnieniu liczby osób, które wymagają jej w danym momencie. Chorzy z kategorią zieloną lub niebieską mogą zostać skierowani do miejsc, gdzie udzielane są świadczenia opieki zdrowotnej z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (POZ).
Kto pracuje na SOR-ze?
Osoby pracujące na SOR-ze to:
- ordynator oddziału, czyli lekarz nim kierujący, który posiada tytuł specjalisty w dziedzinie medycyny ratunkowej;
- pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny z wyższym wykształceniem i co najmniej 5-letnim stażem pracy na oddziale, którzy koordynują pracę pozostałych zatrudnionych;
- lekarze, pielęgniarki, ratownicy medyczni, rejestratorki medyczne i personel pomocniczy oddziału w liczbie koniecznej do zabezpieczenia jego prawidłowego funkcjonowania.
Zobacz film: Ratownicy medyczni
Jakie dokumenty regulują działalność SOR-ów?
Zasadniczymi dokumentami regulującymi działalność SOR-ów są:
- Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym,
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 czerwca 2019 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego.
Bibliografia:
1. S. Poździoch, Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
2. A. Rej-Kietla, T. Kulpok-Bagiński, E. Przybyłek i wsp., Rola pielęgniarki w zakresie prowadzenia triage’u w SOR, [w:] „Pielęgniarstwo w Stanach Nagłych”, 2017, 3, s. 44–47.