Choroby zakaźne przez wiele wieków stanowiły jedną z głównych przyczyn zgonów. Jednak olbrzymi postęp wiedzy medycznej w ostatnich dziesięcioleciach, skuteczna farmakoterapia, a zwłaszcza upowszechnienie szczepień ochronnych pozwoliły na skuteczne zapobieganie i leczenie tego typu schorzeń.

Choroby zakaźne skóry

Choroby zakaźne mogą być wywoływane przez różne mikroorganizmy. Bardzo często są to bakterie, mogące żyć zarówno w organizmie człowieka, jak i poza nim. Większość jest nieszkodliwych, jednak niektóre okazują się chorobotwórcze (powodują m.in. tężec, błonicę czy zatrucie jadem kiełbasianym).

Sprawcami chorób zakaźnych bywają również wirusy, które namnażają się tylko po wniknięciu do komórki ciała człowieka (są przyczyną pospolitego kataru, grypy, ospy wietrznej, opryszczki albo zespołu nabytego niedoboru odporności, czyli AIDS).

Choroby zakaźne i pasożytnicze wywoływane są natomiast przez organizmy, które przenikają do różnych narządów (jelit, żołądka, wątroby, płuc czy mózgu), gdzie rozmnażają się, powodując poważne zaburzenia (bąblowica, toksoplazmoza, włośnica).

Zakażenia mogą powodować także grzyby – mikroorganizmy naturalnie występujące na skórze i w jamie ustnej, w pewnych warunkach przybierające charakter chorobotwórczy. Ich namnażaniu i rozwojowi chorób zakaźnych, zwłaszcza skóry i narządów płciowych, sprzyjają: ciepło, wilgoć, a także podrażnienia i uszkodzenia skóry. Zakażenia grzybicze mają zwykle łagodny przebieg i objawiają się niewielkim, choć długotrwałym, podrażnieniem skóry. Ostry przebieg obserwowany jest u osób z osłabionym układem odpornościowym, np. chemioterapią.

• opryszczka – wywoływana przez bardzo zakaźny wirus Herpes simplex, przenikający do organizmu przez bliski kontakt ze skórą osoby zarażonej i powodujący małe bolesne pęcherzyki wokół ust, niekiedy atakuje też inne rejony ciała, zwłaszcza narządy płciowe;
  
• grzybica – infekcje grzybicze mogą mieć różną postać, np. stopy atlety, rozwijającej się na skórze w wyniku chodzenia boso w miejscach publicznych lub używania wspólnych butów;
  
• brodawki – nieszkodliwe zmiany skórne wywoływane przez bardzo rozpowszechnionego, zwłaszcza wśród mężczyzn, wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV);
  
• liszajec – może być wywołany przez bakterie gronkowca złocistego lub paciorkowca z grupy B, niekiedy jest efektem oddziaływania obu grup drobnoustrojów, niewłaściwie leczony grozi niebezpiecznymi powikłaniami.

Choroby zakaźne u dzieci

Choroby zakaźne u dzieci występują bardzo często, ponieważ młodzi ludzie mają zwykle słabszy system odpornościowy. Najpowszechniejszymi infekcjami wirusowymi są przeziębienia i grypa, atakujące błony śluzowe wyściełające drogi oddechowe.

Przeziębienia przebiegają zwykle dość łagodnie i trwają niezbyt długo, ale niekiedy mogą rozwinąć się wtórne infekcje powodujące zapalenie gardła, uszu czy zatok, wymagające leczenia antybiotykiem. Groźniejszą chorobą zakaźną jest grypa, która niewłaściwie leczona, grozi poważnymi powikłaniami, a nawet śmiercią. Jej wirus potrafi zmieniać swoją budowę i wytwarzać wciąż nowe szczepy.

Wiele chorób zakaźnych występuje typowo tylko w wieku dziecięcym. Często zapobiega się im szczepieniami ochronnymi. Są to przede wszystkim:

• odra (przebiega z dość wysoką gorączką i typową wysypką);
  
• ospa wietrzna (objawia się zwykle niewysoką gorączką i wysypką, najbardziej nasiloną na tułowiu);
  
• różyczka (charakteryzuje się gorączką, bolesnym powiększeniem węzłów chłonnych za uszami i na karku oraz krótko trwającą, bladoróżową, drobniutką wysypką);
  
• świnka (przebiega z bolesnym obrzękiem ślinianek);
  
• trzydniówka (nagła infekcja wirusowa występująca bardzo często u dzieci między 6. a 36. miesiącem życia, objawia się nagłą, bardzo wysoką gorączką – 39–40°C);
  
• krztusiec (cechuje go napadowy, szczekający kaszel, z odkrztuszaniem lepkiej plwociny).

Choroby zakaźne – lista

Choroby zakaźne mogą się rozprzestrzeniać w różny sposób, np.:

• drogą pokarmową – zarazki docierają do organizmu przez przewód pokarmowy (do schorzeń szerzących się w ten sposób należą zatrucia pokarmowe, biegunki czy wirusowe zapalenie wątroby typu A);
  
• drogą powietrzną – drobnoustroje, bakterie lub wirusy, dostają się wraz z wdychanym powietrzem, np. poprzez zawieszone w powietrzu kropelki śliny osoby, która kicha lub kaszle (ospa wietrzna, nagminne zapalenie przyusznic, przeziębienie, grypa, angina, gruźlica, odra, różyczka);
  
• przez naruszenie ciągłości tkanek – zakażenie odbywa się poprzez krew lub inne płyny ustrojowe, drogą bezpośredniego kontaktu lub w wyniku użycia skażonych patogenami narzędzi (zapalenie wątroby typu B, C i D czy AIDS);
  
• za pośrednictwem przenosicieli, zwanych też wektorami – to przede wszystkim owady gryzonie, które wywołują m.in. malarię, żółtą febrę czy gorączkę denga.
  

Lista chorób zakaźnych jest bardzo długa. Ich wykaz można znaleźć m.in. na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Sanitarnego.

Bibliografia:

1. https://gis.gov.pl/zdrowie/choroby-zakazne.