Błonica, inaczej dyfteryt, to choroba wywołana przez maczugowiec błonicy. Jest to bardzo groźna choroba, charakteryzująca się zapaleniem krtani, co prowadzi do zaburzeń oddychania. Ciężkie przypadki mogą zakończyć się nawet uduszeniem i śmiercią. Błonica obarczona jest dużą śmiertelnością – nawet 10–20% dzieci umiera w efekcie powikłań błonicy. Szczepionka przeciwko błonicy jest szczepionką bardzo bezpieczną i bezpłatną, chyba że rodzice wybierają płatne szczepionki typu 6w1, które uodparniają na 6 chorób zakaźnych. Standardowa, refundowana szczepionka na błonicę to wspólna szczepionka na błonicę, tężec i krztusiec.

Czy dzieci, których rodzice odmówili szczepień ochronnych są zagrożeniem? Odpowiedź na filmie:

Błonica – sposoby zakażenia

Błonicę wywołuje toksyna wydzielana przez bakterię maczugowiec błonicy (Clostridium diphtheriae). Zakazić się nią można przede wszystkim drogą kropelkową od chorego lub nosiciela. Stopniowo kolonizuje błony śluzowe nosa i jamy ustnej, szerząc się dalej na układ oddechowy. Błonica może wystąpić zarówno u dziecka, jak i u dorosłego. Ze względu na drogę zakażenia objawy najpierw obejmują górne drogi oddechowe. Czasami zdarza się, że do infekcji dochodzi przez spojówkę oka czy ucho środkowe bądź zranioną skórę. Są to bardzo rzadkie przypadki. Bakteria kolonizuje się i wydziela toksyny, które wraz z krwią szerzą się po organizmie, uszkadzając kolejne narządy, jak wątroba, serce, układ nerwowy, nerki. Odsetek zachorowań na błonicę znacząco spada, pojedyncze zachorowania notuje się w Rosji, na Ukrainie czy w Kazachstanie. Wszystko to dzięki szczepieniom.

Objawy błonicy

Błonica ma kilka postaci. Najczęstsza jest błonica gardła. Ten rodzaj dyfterytu daje następujące objawy:

• ból gardła i utrudnione połykanie,
  
• kluskowata mowa (niewyraźna),
  
• bladość skóry,
  
• gorączka o umiarkowanym nasileniu,
  
• biało-szare naloty w gardle, czyli tzw. błony rzekome,
  
• powiększenie węzłów chłonnych.
  

W przebiegu błonicy mówi się o tzw. szyi Nerona lub szyi prokonsula, czyli powiększeniu obwodu szyi na skutek znacznego powiększenia węzłów chłonnych. Rozwijają się następnie objawy związane z wpływem toksyny bakteryjnej na organizm. Mogą więc wystąpić zaburzenia rytmu serca, oddychania czy objawy porażenia mięśni szkieletowych.

Błonica może wywołać chorobę w obrębie błony śluzowej krtani, co jest bardzo niebezpiecznym stanem. Określa się go jako krup. Objawy są te same, choć dodatkowo dochodzi do obrzęku i nalotów w obrębie błon śluzowych krtani. Chory najpierw ma chrypkę, później traci głos, ostatecznie dochodzi nawet do uduszenia.

Najłagodniejszy przebieg ma błonica nosa. Nie wysyła nasilonych objawów zatrucia organizmu. Niewielkie są zmiany na błonie śluzowej nosa, choć może dojść do tworzenia się nadżerek w obrębie błony śluzowej nosa czy nawet wargi górnej. Mimo iż ta postać błonicy ma najłagodniejszy przebieg, utrzymuje się najdłużej. Czasem dochodzi również do rozwoju błonicy skóry czy ucha, jednak są to bardzo rzadkie postacie.

Błonica – powikłania

Wśród powikłań zakażenia wymienia się niedrożność dróg oddechowych, zapalenie mięśnia sercowego, niewydolność serca, uszkodzenie nerek, powikłania układu nerwowego. Śmiertelność jest szczególnie wysoka u dzieci poniżej 5. roku życia i u dorosłych po 40. roku życia.

Leczenie błonicy

Leczenie błonicy wymaga hospitalizacji ze względu na duże ryzyko powikłań. Mimo iż błonica występuje w Polsce rzadko, nie można wykluczyć przypadków zawleczonych. Ponadto problemem staje się niechęć niektórych rodziców do szczepienia dzieci, co bez wątpienia przede wszystkim naraża je na ciężki przebieg choroby. Aby rozpoznać zakażenie, konieczne jest pobranie wymazu ze zmienionych błon śluzowych. Konieczne jest podanie antytoksyny błoniczej, preparatu immunoglobulin (przeciwciał) przeciwko błonicy, a także antybiotyków z grupy penicylin czy też erytromycyny. Konieczny jest odpoczynek i unikanie stresu, wysiłku fizycznego, nadwyrężania głosu, czyli czynników zwiększających ryzyko powstania obrzęku krtani.

Jak w przypadku każdego zakażenia przebiegającego z gorączką, podaje się leki przeciwgorączkowe i dba o właściwe nawodnienie organizmu.

Błonica – szczepienia

Szczepienie przeciwko błonicy wykonuje się jako szczepienie skojarzone w połączeniu ze szczepieniem na tężec i krztusiec. Jest to szczepionka nieżywa, zawierająca nieaktywne toksyny błonicy. W wyjątkowych sytuacjach można sięgnąć po szczepionki wyłącznie przeciwko tężcowi i błonicy. Coraz częściej rodzice wybierają szczepionki skojarzone, tzw. 6w1, uodparniające na kilka różnych chorób zakaźnych. Szczepionki te są bezpieczne, rzadko wywołują jakiekolwiek powikłania. Ryzyko zachorowania dziecka na błonicę po szczepieniu wynosi do 13%. Jednak nawet jeśli człowiek mimo szczepienia zachoruje, to przebieg choroby jest bardzo łagodny.

Czy warto szczepić dzieci? Jakie są wskazania do wykonywania szczepień? Odpowiedź na filmie: