Z autoimmunologicznym zapaleniem mózgu zmagają się osoby młode, zwłaszcza dzieci i kobiety. Choroba ujawnia się niespodziewanie i manifestuje szeregiem objawów neurologicznych. Bardzo często rozpoznaje się ją razem z potworniakami – nowotworami powstałymi z komórek zarodkowych. Powrót chorego do zdrowia jest uwarunkowany szybkością leczenia.
Czym jest autoimmunologiczne zapalenie mózgu?
Autoimmunologiczne zapalenie mózgu to stan zapalny obejmujący tkankę nerwową mózgu, a niekiedy opon mózgowo-rdzeniowych i przestrzeni podpajęczynówkowej. Choroba jest spowodowana reakcją autoimmunologiczną skierowaną przeciwko białko Choroba pustoszy ośrodkowy układ nerwowy.
Przyczyny powstania autoimmunologicznego zapalenia mózgu
Dawniej autoimmunologiczne zapalenie mózgu uważano za schorzenie niezwykle rzadkie i śmiertelne. Obecnie szansę na przeżycie warunkuje prawidłowe rozpoznanie i szybko wdrożone leczenie, ale i tak cechuje je wysoki odsetek śmiertelności. Osoby chore są w różnym przedziale wiekowym, ale przeważają ludzie młodzi, zwłaszcza dzieci. Czynnikiem predysponującym do powstania tego schorzenia są infekcje lub odczyny poszczepienne. Bardzo często jest ono zespołem paranowotworowym przy raku jajnika lub potworniaku, choć coraz częściej obserwuje się przypadki zachorowań bez obecności guzów.
Jak można zarazić się autoimmunologicznym zapaleniem mózgu? Choroba nie przenosi się drogą kropelkową, jak ma to miejsce w przypadku innych zapaleń mózgu. Jest to reakcja immunologiczna organizmu na kontakt z patogenem.
Objawy autoimmunologicznego zapalenia mózgu
Początkowe objawy autoimmunologicznego zapalenia mózgu mogą być błędnie zinterpretowane, ponieważ przypominają infekcję. Chory ma powiększone węzły chłonne, biegunkę i gorączkę. Dominują u niego symptomy choroby podstawowej, które nasilają się i przyjmują postać z ostrym oraz dynamicznym przebiegiem, co manifestuje się wieloma objawami neurologicznymi. U pacjenta może wtedy dojść do:
- nadmiernego pobudzenia psychoruchowego,
- drżenia pęczkowego mięśni,
- oczopląsu,
- kłopotów z oddychaniem wymagających wspomagania w postaci wentylacji mechanicznej,
- zaburzeń świadomości przebiegających z utratą pamięci oraz mowy (afazja),
- nieuzasadnionego lęku,
- ślinotoku,
- zaburzeń rytmu serca,
Najgorszym powikłaniem autoimmunologicznego zapalenia mózgu jest sepsa lub infekcyjne zapalenie wsierdzia. W takich sytuacjach rokowania są bardzo niekorzystne.
Jak rozpoznać autoimmunologiczne zapalenie mózgu?
Badaniem diagnostycznym służącym do rozpoznania autoimmunologicznego zapalenia mózgu jest w większości przypadków rezonans magnetyczny głowy (MRI). Istotne są też podstawowe i specjalistyczne badania laboratoryjne, zwłaszcza oznaczenie przeciwciał przeciwko receptorom NMDA. Pomocna bywa ultrasonografia.Pacjent musi się znaleźć pod opieką specjalistów: kardiologa, neurologa, często nefrologa oraz innych lekarzy, w zależności od potrzeb. Wynik dodatni na obecność przeciwciał sugeruje konieczność niezwłocznego wdrożenia leczenia.
Zobacz film i dowiedz się wszystkiego o układzie nerwowym:
Leczenie autoimmunologicznego zapalenia mózgu
Leczenie autoimmunologicznego zapalenia mózgu należy wdrożyć najszybciej jak to możliwe. Wczesne rozpoczęcie terapii to szansa na uratowanie życia pacjenta. Osobom chorym podaje się zwykle leki przeciwwirusowe bądź przeciwbakteryjne, a jeśli zaistnieje taka konieczność – także immunosupresyjne. Niektórzy pacjenci wymagają również zabiegów chirurgicznych w celu usunięcia guza, który mógł przyczynić się do wystąpienia objawów.
Terapia autoimmunologicznego zapalenia jest na ogół objawowa. Wielu pacjentów boryka się z tachykardią i kłopotami z oddychaniem, które trzeba łagodzić farmakologicznie i mechanicznie. Ponadto niezbędna jest rehabilitacja ruchowa oraz ćwiczenia logopedyczne.
Rokowania przy autoimmunologicznym zapaleniu mózgu
Rokowania przy autoimmunologicznym zapaleniu mózgu są z reguły złe. Chorobę cechuje odsetek śmiertelności sięgający nawet 7%. U ponad 12% chorych zdiagnozowanych dochodzi do nawrotu choroby. Ma on szansę wyzdrowieć, jeśli leczenie zostanie podjęte natychmiast po przyjęciu do szpitala. Terapia jest długotrwała. Całkowity powrót do zdrowia pacjenta z tym rodzajem zapalenia mózgu trwa od 18 do 24 miesięcy.
Bibliografia:
1. R. Wójtowicz, M. Krawiec, P. Orlicz, Autoimmunologiczne zapalenie mózgu z obecnością przeciwciał przeciwko receptorom NMDA – przegląd aktualnego stanu wiedzy w oparciu o przypadek kliniczny, „Aktualności Neurologiczne” 2017, 17 (1), p. 49–54.