Allicyna jest związkiem siarkoorganicznym odpowiedzialnym za charakterystyczny zapach czosnku – rośliny najbardziej zasobnej w tę substancję. Ściślej mówiąc, czosnek nie zawiera allicyny, lecz aminokwas alliinę, z którego fitoncyd powstaje pod wpływem działania enzymu alliinazy. Proces ten jest inicjowany uszkodzeniem tkanki rośliny (czyli np. krojeniem). Powstający wówczas związek chroni ją przed szkodliwym działaniem czynników patogennych. Antybiotyczne właściwości allicyny czynią z niej substancję, która z powodzeniem może być wykorzystywana w leczeniu wielu chorób pochodzenia bakteryjnego, grzybiczego, wirusowego czy pasożytniczego.

Czym jest allicyna?

Allicyna jest substancją biologicznie aktywną, której potencjał najlepiej obrazowany jest przez mechanizm jej powstawania. Związek ten nie występuje w świeżym czosnku, ponieważ mógłby być toksyczny dla jego własnych tkanek. Substraty reakcji chemicznej, w której allicyna powstaje, są od siebie odseparowane. W nienaruszonej komórce czosnku alliina przechowywana jest w cytoplazmie, a alliinaza w wakuolach. Kiedy warzywo ulega szkodliwym wpływom czynników zewnętrznych, bariera pomiędzy obiema substancjami zostaje naruszona. 

Pod wpływem enzymu alliinazy alliina ulega hydrolizie i w ciągu około 10 sekund powstaje fitoncyd (gr. phytón – roślina, łac. caedere – zabijać), czyli związek o silnych właściwościach biobójczych. Aby allicyna nie spowodowała samouszkodzenia czosnku, aktywowana zostaje w ściśle określonej lokalizacji i w możliwie najniższym stężeniu. Ma przy tym bardzo krótki okres półtrwania (szybko eliminowana jest z rośliny). Do wytworzenia allicyny wykorzystywana jest tylko niewielka część obecnej w czosnku alliiny i alliinazy, ponieważ ich zapasy są potrzebne na wypadek kolejnego ataku patogenów. Mimo to w ciągu kilku minut fitoncyd jest w stanie przeniknąć do wnętrza komórek bakteryjnych i doprowadzić do ich śmierci lub do upośledzenia zachodzących w nich procesów życiowych.

Poznajcie lecznicze właściwości czosnku z filmu poniżej:

Czosnek – skład chemiczny i właściwości

Allicyna czy ajoen (inny produkt rozpadu alliiny) to najcenniejsze spośród biologicznie aktywnych substancji, jakie można pozyskać z czosnku. Nie tylko one jednak są wartościowe dla ludzkiego organizmu. Czosnek zawiera także liczne witaminy (głównie C, B1 i B6), minerały (m.in. mangan, selen, fosfor, wapń, miedź, żelazo, cynk), flawonoidy, saponiny, kwasy organiczne, olejki eteryczne. Wzmacniają one działanie naturalnego antybiotyku, jakim jest allicyna. To właśnie dlatego tak skuteczne są domowe mikstury przyrządzane z rozdrobnionego czosnku.

Spektrum działania allicyny, w połączeniu z innymi substancjami zawartymi w czosnku, jest bardzo szerokie. Po warzywo warto sięgać w przypadku infekcji:

• bakteryjnych – działa bakteriobójczo lub bakteriostatycznie, często wobec bakterii odpornych na niektóre antybiotyki, np. Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty), Streptococcus (paciorkowiec), Mycobacterium tuberculosis (prątek gruźlicy), Escherichia coli, Helicobacter pylori,
  
• grzybiczych – hamuje rozwój drożdżaków z rodziny Candida,
  
• wirusowych – niszczy m.in. wirusa opryszczki oraz rinowirusy odpowiedzialne za mniej więcej połowę wszystkich przeziębień.
  

Szereg badań przeprowadzonych nad właściwościami allicyny wskazuje także na to, że regularne spożywanie czosnku:

• wzmacnia układ immunologiczny,
  
• wpływa korzystnie na profil lipidowy krwi, obniża ciśnienie tętnicze, hamuje agregację płytek, a tym samym przeciwdziała wielu chorobom – miażdżycy, udarom, zawałom,
  
• służy profilaktyce nowotworów,
  
• reguluje trawienie,
  
• opóźnia procesy starzenia się organizmu.
  

Allicyna w tabletkach czy w czosnku?

Allicyna jest substancją bardzo niestabilną chemicznie. Z tego względu jej najlepsze źródło stanowi świeży czosnek. Biorąc pod uwagę charakter reakcji chemicznej, w jakiej powstaje cenny fitoncyd, największe korzyści odnieść można, jedząc warzywo na surowo, w ciągu 10 minut po rozgnieceniu. Dla wielu osób nie stanowi to problemu. Przeciwnie – czosnek uznawany jest za nieodzowny dodatek do potraw, podnoszący ich walory smakowe. Wyrazisty smak i aromat warzywa sprawia jednak, że nie każdy chętnie po nie sięga. Aby w takim przypadku skorzystać z dobroczynnych właściwości allicyny, można stosować suplementy diety na bazie sproszkowanego czosnku lub olejku czosnkowego. 

Należy jednak wybierać preparaty zawierające ustabilizowaną alliinę i alliinazę, które połączą się dopiero w odpowiednim miejscu przewodu pokarmowego. Właściwe dla hydrolizy alliiny pH to 4,5–5, dlatego tabletki muszą być pokryte powłoką odporną na działanie kwasu żołądkowego. Ilość substancji aktywnych w preparatach czosnkowych powinna odpowiadać tej, którą zawierają 1–3 (w profilaktyce chorób) lub 2–4 (przy istniejących już dolegliwościach) ząbki czosnku. Średni (2 g) ząbek dostarcza 5–9 mg allicyny. 

Czy można bezpiecznie łączyć paracetamol z czosnkiem? Sprawdźcie: