Chorobę o nazwie chronic fatigue syndrome (CFS), czyli zespół chronicznego zmęczenia, wpisano do rejestru chorób w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Problem ten dotyka najczęściej ludzi w wieku 30–45 lat, żyjących bardzo aktywnie, w stresie, pod presją czasu i konieczności pogodzenia wielu obowiązków. W związku z tym CFS uznaje się za chorobę cywilizacyjną.

Zobacz także:

Bezsenność to problem kobiet. Dlaczego panie częściej mają problemy ze snem?

Stres związany z pandemią nasila zgrzytanie zębami i bóle twarzy

Polacy kupują coraz więcej antydepresantów

Ciągłe zmęczenie – przyczyny

Przewlekłe zmęczenie może być objawem wielu chorób, dlatego diagnozę zespołu chronicznego zmęczenia powinien poprzedzić szereg badań pod kątem innych poważnych schorzeń. Należy wykluczyć między innymi:

• niedoczynność tarczycy,
• niskie ciśnienie krwi (poniżej 90/60 mm Hg),
• cukrzycę,
• anemię,
• wirusowe zapalenie wątroby typu C,
• niewydolność nerek,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• przewlekłą obturacyjną chorobę płuc,
• zaburzenia snu (np. bezdech senny),
• nietolerancję pokarmową.

Wymienione choroby mogą powodować m.in. osłabienie, spowolniony metabolizm, które z kolei wywołują objawy charakterystyczne dla zespołu chronicznego zmęczenia – senność, problemy z koncentracją, bóle głowy. Powyższe problemy somatyczne wymagają wdrożenia zupełnie innego leczenia niż w przypadku CFS.

Przyczynami zespołu chronicznego zmęczenia są przede wszystkim: szybkie tempo życia pod nieustającą presją, stres, zbyt mała ilość snu, zbyt wysoki zakres odpowiedzialności i obowiązków, tak w zawodowym, jak i w prywatnym życiu. Przewlekłe zmęczenie mogą wywołać także silne przeżycia na tle nerwowym, stany lękowe i wszelkie długotrwałe emocje. Samopoczucie jednostki cierpiącej na CFS pogarsza niezdrowa dieta (m.in. niedobór witamin, magnezu, żelaza), brak ruchu, osłabiony system odpornościowy.

Objawy chronicznego zmęczenia

Dominującym objawem CFS jest stałe uczucie zmęczenia fizycznego i psychicznego, które nie ustępuje po odpoczynku. Nierzadko wyczerpanie ogarnia chorego tuż po przespanej nocy. Wycieńczenie fizyczne, brak energii do działania, apatia i przewlekła senność towarzyszą mu przez cały dzień, zwykle wraz z permanentnym niepokojem i emocjonalnym napięciem. Charakterystyczne dla CFS są także problemy z koncentracją i zapamiętywaniem.

Osoba dotknięta zespołem chronicznego zmęczenia przeważnie cierpi na nieustanne bóle głowy, bóle mięśni i stawów (ale bez cech zapalenia), może skarżyć się też na bóle gardła, bóle brzucha czy bóle w klatce piersiowej. Częste są dolegliwości ze strony układu pokarmowego – zaburzenia odżywiania, nudności, wzdęcia, biegunki, zaparcia. Inne somatyczne objawy to kołatanie serca, powiększenie węzłów chłonnych (zwłaszcza szyjnych i pachowych), stany podgorączkowe, spadek libido, infekcje, alergie. Wszystkie spośród wyżej wymienionych symptomów wpływają na zawodową i społeczną aktywność chorego, znacząco obniżając efektywność jego działania i komfort życia.

Sposoby na przewlekłe zmęczenie

W związku z szerokim zakresem przyczyn zespołu chronicznego zmęczenia, nie można wskazać jednej, skutecznej metody radzenia sobie z tą dolegliwością. Leczenie CFS na pewno warto poprzedzić badaniami laboratoryjnymi krwi i moczu, które nie tylko pozwolą wykluczyć inne powody złego samopoczucia chorego, ale też ustalić odpowiednią dietę. Przewlekłe zmęczenie nierzadko wiąże się bowiem z niedoborami witamin, magnezu, potasu, cynku czy żelaza.

Osoby cierpiące na CFS zwykle nabierają nieprawidłowych nawyków żywieniowych. Są zbyt wyczerpane, by troszczyć się o przygotowywanie regularnych, pełnowartościowych posiłków, co dodatkowo pogarsza ich samopoczucie. Tymczasem odpowiednio skomponowana dieta – lekkostrawna, złożona z nieprzetworzonych produktów, bogata w niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu substancje odżywcze – to niezwykle istotny czynnik w walce z zespołem chronicznego zmęczenia.

W przypadku nieustalonej przyczyny CFS często zaleca się leczenie objawowe. Osobom z dolegliwościami bólowymi (bóle głowy, mięśni czy gardła) lekarze przepisują odpowiednie środki przeciwbólowe lub przeciwzapalne. Przy nasilonych objawach depresyjnych chorego można wspierać lekami przeciwdepresyjnymi.

W każdej sytuacji osoby cierpiące na zespół chronicznego zmęczenia powinny uregulować rytm swojego życia, przeznaczając w nim odpowiednią ilość czasu na sen, wypoczynek po pracy w ciągu dnia, a także na aktywność fizyczną. Stwierdzono, że ruch w znaczący sposób niweluje objawy CFS. Ponieważ osobie cierpiącej na tę chorobę trudno jest zdobyć się na forsowny wysiłek, należy stopniowo zwiększać regularne dawki ćwiczeń, zaczynając choćby od krótkich spacerów.

Proponowaną metodą walki z zespołem przewlekłego zmęczenia jest także terapia poznawczo-behawioralna, która pomaga choremu radzić sobie ze stresem.

Zespół chronicznego zmęczenia od lat uznaje się za samodzielną jednostkę chorobową wymagającą wdrożenia adekwatnego leczenia. Przede wszystkim jednak jest to przejaw swego rodzaju obrony ze strony organizmu, który w obliczu nadmiernej eksploatacji domaga się porządnego relaksu i wypoczynku.

Skąd się bierze przewlekłe zmęczenie? Dowiesz się tego z filmu: