Zespół serotoninowy pojawia się najczęściej w wyniku poważnej interakcji leków przeciwdepresyjnych, gdy w organizmie gromadzi się zbyt dużo serotoniny. Serotonina jest substancją chemiczną wytwarzaną przez ludzkie ciało, niezbędną do funkcjonowania komórek nerwowych i mózgu.
Pomaga regulować trawienie, nastrój i zachowanie, a także krążenie krwi, temperaturę ciała czy układ oddechowy. Zwiększenie dawki serotoniny jest jednym ze sposobów leczenia depresji. Zbyt duża jej ilość może jednak powodować objawy łagodne (dreszcze i biegunkę), jak i ciężkie (sztywność mięśni, gorączkę i napady padaczkowe).
Może też prowadzić do nadmiernej aktywności komórek nerwowych, powodując ciężki zespół serotoninowy, który potencjalnie jest śmiertelny, jeśli nie jest leczony.
Zespół serotoninowy - objawy
Objawy zespołu serotoninowego często zaczynają się w ciągu kilku minut lub kilku godzin po przyjęciu leku, który wpływa na poziom serotoniny, lub po zwiększeniu dawki przyjmowanego już leku. Oznacza to, że nawet 1 lek przeciwdepresyjny , jeśli pacjent go przedawkuje, może spowodować zespół serotoninowy.
Najczęstsze objawy to:
- uczucie niepokoju,
- dezorientacja,
- rozszerzenie źrenic,
- ból głowy,
- zmiany ciśnienia krwi i/lub temperatury,
- nudności i/lub wymioty,
- biegunka,
- przyspieszone tętno lub częstoskurcz,
- wysokie ciśnienie krwi
- drżenie lub skurcze mięśni,
- dreszcze,
- zbyt obfite pocenie się,
- halucynacje.
W cięższych przypadkach mogą pojawić się:
- utrata przytomności,
- śpiączka,
- napady padaczkowe,
- nieregularne bicie serca.
W przypadku wystąpienia silnych lub szybko nasilających się objawów, takich jak gorączka, nierówne bicie serca lub utrata przytomności, oraz jeśli istnieje podejrzenie zespołu serotoninowego po rozpoczęciu przyjmowania nowego leku lub zwiększeniu dawki już stosowanego leku, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
Zespół serotoninowy - leczenie
Pojawienie się zespołu serotoninowego jest najbardziej prawdopodobne w
przypadku rozpoczęcia leczenia lub zwiększenia dawki już przyjmowanych leków przeciwdepresyjnych.Najczęściej występującą klasą leków przeciwdepresyjnych, które działają, zwiększając poziom serotoniny, są selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (ang. selective serotonin reuptake inhibitors - SSRI). Inne leki czy suplementy diety, które mogą podnosić poziom serotoniny, obejmują między innymi:
- inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i norepinefryny (ang. serotonin-norepinephrine reuptake inhibitors - SNRI),
- inhibitory monoaminooksydazy (ang. monoamine oxidase inhibitors - MAOI),
- dekstrometorfan - środek hamujący kaszel,
- połączenie leków przeciwdepresyjnych z lekami przeciwmigrenowymi,
- leki przeciwretrowirusowe stosowane w leczeniu HIV/AIDS.
Do zespołu serotoninowego może dojść również w wyniku połączenia leków przeciwdepresyjnych wpływających na serotoninę z takimi substancjami jak: LSD, ecstasy, kokaina i amfetamina oraz ziołowe suplementy diety, w tym ziele dziurawca i żeń-szeń.
Jeśli nie masz pewności co do przyjmowanych lub przepisanych leków, sprawdź etykietę lub porozmawiaj z lekarzem. Nie przyjmuj żadnych leków samodzielnie, przed rozmową z lekarzem.
Specjaliści z Kliniki Psychiatrii Dorosłych Akademii Medycznej w Poznaniu wskazują, że "Propranolol poprzez hamujący wpływ na receptor 5HT1A może łagodzić takie objawy ze strony układu autonomicznego jak tachykardia czy wzrost ciśnienia tętniczego. Wielu autorów przestrzega przed jego zastosowaniem w leczeniu zespołu serotoninowego, mając na względzie stosunkowo długi okres półtrwania i niebezpieczeństwo niekontrolowanego obniżenia ciśnienia.*
Leczenie zależy od nasilenia objawów i skupia się na szybkim zaprzestaniu stosowania leków o działaniu serotoninergicznym. Szacuje się, że odstawienie tych leków wciągu doby spowoduje ustąpienie objawów u ok. 70% pacjentów. Pozostali mogą wymagać hospitalizacji w celu obserwacji i leczenia objawów.
W postępowaniu ogólnym podawane są płyny dożylne w celu leczenia odwodnienia i gorączki, leki pomagające złagodzić sztywność mięśni lub pobudzenie oraz leki blokujące działanie serotoniny. W dalszych krokach zalecane jest stosowanie benzodiazepin, które zmniejszają pobudliwość neurologiczną, obniżają napięcie mięśniowe i zmniejszają ryzyko wystąpienie niewydolności oddechowej.
W łagodnych przypadkach lekarz zleca tylko zaprzestanie przyjmowania leku. W umiarkowanych i ciężkich przypadkach należy rozważyć stosowanie antagonistów 5-HT.
Wyeliminowanie leku odpowiedzialnego za zespół serotoninowy jest niezwykle ważne w procesie leczniczym. Zwiększona świadomość i monitorowanie pacjentów rozpoczynających leczenie lekami przeciwdepresyjnymi to elementy, które mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego.
W przypadku prawidłowego leczenia zwykle nie dochodzi do kolejnych zgłoszeń zespołu serotoninowego. Nie zawsze można jednak zapobiec pojawieniu się zespołu serotoninowego. Dlatego należy upewnić się, że lekarz wie o przyjmowanych lekach, zwłaszcza przeciwdepresyjnych