Ze względu na etiologię zespół pasma biodrowo-piszczelowego to schorzenie z tendencją do postępów i nawrotów. W procesie leczenia ITBS (w ostrej fazie) poleca się dobrej jakości odpoczynek i tymczasowe ograniczenie uprawiania sportu. Kompleksowa rehabilitacja uwzględnia m.in. taping, ruchowe ćwiczenia wzmacniające czy ortezy odciążające i stabilizujące.
Pasmo biodrowo-piszczelowe
Pasmo biodrowo-piszczelowe (ITBS) stanowi trójwarstwową rozbudowaną strukturę kolagenową rozciągającą się na bocznej stronie uda pomiędzy stawem biodrowym a kolanowym. ITBS m.in. ustala kolano w pozycji wyprostnej oraz wspiera jego zgięcie, a także odwodzi kończynę dolną w stawie biodrowym. Ze względu na wielofunkcyjność ruchową, pasmo to narażone jest na mikrouszkodzenia swoich struktur kolagenowych. Postępująca utrata ciągłości włókien jest przyczyną stanu zapalnego własnych tkanek, które z kolei zaczyna obciążać dolegliwościami bólowymi i innymi objawami. Patologia mięśniowo-ścięgnista tego typu nazywana jest zespołem pasma biodrowo-piszczelowego i zwykle rozwija się u sportowców dyscyplin wytrzymałościowych, biegaczy czy kolarzy, ale także u osób uprawiających regularną aktywność fizyczną obciążającą kolana w zakresie prostowania biodra w ruchu odwodzenia, np. amatorów marszów i wspinaczek górskich. W celach profilaktycznych, a także przy rehabilitacji, zalecane są ćwiczenia wzmacniające oraz orteza odciążająca, np. opaska na kolano ITBS.
Przyczyny ITBS
Przyczyny schorzeń ITBS leżą głównie w zaburzeniach biomechaniki pracy struktur nogi pochodzenia przeciążeniowego, w przebiegu czego dochodzi dysrównowagi siłowej pasma. Czynnikami ryzyka, zwiększającymi prawdopodobieństwo wystąpienia patologii, są m.in.:
- zaburzenia ruchów stawu biodrowego w płaszczyźnie czołowej i poprzecznej powodujące osłabienie i niewydolność mięśni uda oraz zwiększoną kompresję ITBS w okolicy kolana;
- nadmierne przodopochylenie tułowia, asymetria miednicy, dysbalans mięśniowy obręczy biodrowej;
- wady postawy dotyczące kolan i stóp, głównie szpotawość i koślawość;
- błędy treningowe: przetrenowanie, brak odpoczynku, nieodpowiednie obuwie.
Jak rozciągnąć staw biodrowy? Dowiesz się tego z naszego filmu:
Jakie objawy daje ITBS?
Uszkodzone pasmo biodrowo-piszczelowe ujawnia się stopniowo. Dominującym objawem jest ból wynikający z naderwania struktur pasma i postępującego stanu zapalnego. Ból o charakterze ostrym i rozlanym na zewnętrznej powierzchni kolana często promieniuje w kierunku dołu kolanowego i w stronę biodra oraz ma tendencje do nasilania się podczas wchodzenia po schodach czy schodzenia z pochyłych powierzchni. Dodatkowo obserwuje się:
- obrzęki, zaczerwienienia i ocieplenie miejscowe skóry;
- wymuszone ograniczenie ruchomości kolana w celu unikania prowokacji bólu;
- uczucie przeskakiwania ścięgien w kolanie i słyszalne trzaski.
Polecamy: Staw biodrowy – budowa. Skąd się bierze ból w pośladku lub pachwinie?
Leczenie pasma biodrowo-piszczelowego
Leczenie zespołu pasma biodrowo-piszczelowego należy rozpocząć możliwie szybko, ograniczając postęp uszkodzeń i nasilenie objawów oraz minimalizując ryzyko powikłań, np. przedwczesnych zmian zwyrodnieniowych kolana czy chronicznych dolegliwości bólowych. W ostrej fazie leczenia zaleca się:
- odpoczynek od aktywności sportowej i ograniczenie ruchomości kończyny dolnej;
- elewację nogi kilka razy w ciągu dnia;
- uciski bolesnej okolicy (do zabiegu kompresji pasma zalecana jest opaska na kolano ITBS, czyli wąska orteza stabilizująca i usztywniająca uszkodzone struktury kolagenowe, zapobiegająca postępowi procesów niszczenia włókien);
- zimne okłady i masaże lodem łagodzące stan zapalny i usprawniające lokalne krążenie;
- farmakoterapię przeciwbólową i przeciwzapalną.
W dalszym etapie leczenia ITBS zaleca się kompleksową rehabilitację. Fizjoterapia schorzenia wykorzystuje wiele metod wspierających regenerację uszkodzeń i usprawnianie funkcjonalne kończyny. Powrót do zarzuconej aktywności sportowej powinien odbywać się stopniowo.
Polecamy: Czym jest rolowanie mięśni? Zasady, technika, rolowanie mięśni kręgosłupa
Na czym polega rehabilitacja ITBS?
Rehabilitacja ITBS przewiduje głównie ćwiczenia na pasmo biodrowo-piszczelowe, w których przebiegu wykorzystuje się różne metody kinezyterapeutyczne, m.in.:
- rozciąganie pasma biodrowo-piszczelowego uwalniające od punktów spustowych, zrostów i uelastyczniające struktury ITBS, np. za pomocą klasycznych ćwiczeń stretchingowych czy jogi oraz treningów powięziowych i ich technik, jak rolowanie z wykorzystaniem wałków, rollerów i piłek;
- ćwiczenia wzmacniające ITBS, czyli siłowe i mobilizujące obręczy biodrowej i kolan;
- taping ITBS odciążający w trakcie pracy statyczno-dynamicznej nogi;
- modyfikacja warunków treningowych z uwzględnieniem intensywności adekwatnej do możliwości adaptacyjnych organizmu, wygodne profilowane obuwie sportowe lub wkładki ortopedyczne.
Bibliografia:
- Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia człowieka. T. I. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1993.