Zespół DIC (z ang. disseminated intravascular coagulation) to syndrom rozsianego krzepnięcia (wykrzepiania) wewnątrznaczyniowego. Objawia się powstawaniem licznych, drobnych mikrozakrzepów w obrębie naczyń krwionośnych i wyczerpaniem zapasu składników niezbędnych do ochrony organizmu przed krwawieniami.

Zespół DIC – objawy

Zespół DIC może występować w postaci ostrej i przewlekłej. Ostra forma jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia ze względu na gwałtowność reakcji. Rokowanie pogarsza również przebieg pierwotnego schorzenia, które wywołało wykrzepianie. DIC objawia się najczęściej powstawaniem intensywnych krwawień z przewodu pokarmowego, dróg rodnych, błon śluzowych, powstawaniem krwiaków lub wybroczyn podskórnych pod wpływem minimalnych nawet bodźców. W związku z upośledzeniem krążenia w narządach wewnętrznych może dojść do ich niewydolności. Dotyczy to m.in. serca, nerek, wątroby czy układu oddechowego.

Choroba rozwija się z godziny na godzinę, a jej przebieg jest coraz bardziej dramatyczny. Niewydolność narządowa, możliwe krwawienia wewnętrzne (w tym nawet udary krwotoczne mózgu) i objawy wynikające bezpośrednio z choroby zasadniczej stwarzają sytuację zagrożenia życia, która wymaga kompleksowego i natychmiastowego leczenia.

W postaci przewlekłej głównymi objawami zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego są łatwo powstające wybroczyny powłok i zasinienia, pękające naczynka spojówek i innych błon śluzowych, krwawienia z nosa. Taka forma zespołu DIC jest trudniejsza do rozpoznania i zróżnicowania z innymi chorobami, ale pozostawia dostateczną ilość czasu na wykonanie pełnej diagnostyki.

Przyczyny zespołu wykrzepiania wewnątrznaczyniowego

Przyczyny wykrzepiania wewnątrznaczyniowego mogą być bardzo różne. W przypadku ostrych zespołów DIC dominują jednak:

• uogólnione zakażenia (posocznica, inaczej – sepsa),

• urazy wielonarządowe – szczególnie przebiegające z uszkodzeniem mięśni lub z uwolnieniem do krwioobiegu dużej ilości tkanki tłuszczowej,

• odczyny po przetoczeniu krwi lub jej składników,

• procesy związane z odrzuceniem przeszczepu lub innymi reakcjami immunologicznymi,

• powikłania położnicze,

• niektóre postacie białaczki,

• ukąszenia przez jadowite węże.

Przewlekłe zespoły DIC są najczęściej spowodowane nowotworami złośliwymi, obecnością dużych naczyniaków albo tętniaków aorty. Choroba nowotworowa powoduje zmiany w układach odpornościowym i krzepnięcia. W przypadku chorób naczyniowych przyczyną wykrzepiania jest natomiast burzliwy, zakłócony przepływ krwi w tętnicach o zmienionej chorobowo budowie i wywołana tym aktywacja procesów krzepnięcia.

Zespół DIC w okresie ciąży i połogu

Zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego w okresie ciąży i połogu to powikłanie wymagające nadzwyczaj szybkiej reakcji – nie tylko w celu zachowania zdrowia i życia matki, ale również dziecka. W warunkach upośledzonego krążenia dziecko narażone jest bowiem na niedotlenienie oraz zahamowanie wymiany substancji odżywczych i produktów przemiany materii za pomocą łożyska. Przyczyną zespołu DIC może być przedwczesne odklejenie się łożyska, przedostanie się do krwioobiegu matki wód płodowych (zator), czy powikłania wynikające ze stanu przedrzucawkowego.

Zobacz film i dowiedz się wszystkiego o układzie krążenia:

Zespół DIC – leczenie

Leczenie zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego to głównie substytucja zużytych elementów krwi preparatami krwiopochodnymi. Jeśli wskutek krwawień dochodzi do znacznego ubytku liczby krwinek czerwonych i niedokrwistości, podaje się masę erytrocytarną. Gdy brakuje substancji i elementów morfotycznych niezbędnych do prawidłowego krzepnięcia krwi i profilaktyki nowych krwotoków, chory otrzymuje masę płytkową lub osocze (w postaci tzw. świeżo mrożonych preparatów). Uzupełnienie tych elementów jest jednak działaniem czysto objawowym – nie usuwa przyczyny wykrzepiania i nie zapobiega ponownemu wystąpieniu nasilonych objawów. Dlatego niezwykle istotna jest przyczynowa terapia głównego powodu powstania zespołu DIC. W związku z tym leczy się intensywnie objawy sepsy, zaopatruje prawidłowo i unieruchamia miejsca dużych złamań oraz opracowuje duże rany.

W przypadkach gdy wykrzepianie jest bardzo nasilone i pojawia się znaczna skłonność do krwawień, podaje się leki zmniejszające koagulację krwi, np. preparaty heparyny czy traneksamid. Wydaje się to paradoksalne, ale pozwala na uzyskanie poprawy stanu chorego – mniej czynników krzepnięcia jest zużywanych do krzepnięcia patologicznego, a więcej pozostaje we krwi i może wziąć udział w tworzeniu się skrzepu w miejscu krwawienia. Ten ostatni proces (mimo przyhamowania lekami) pozostaje aktywny, gdyż silnym bodźcem pobudzającym koagulację jest kontakt krwi z naruszonymi tkankami oraz powietrzem atmosferycznym. Opisane leki można jednak stosować tylko w części przypadków – nie podaje się ich np. przy wywołanym przez DIC krwawieniem do ośrodkowego układu nerwowego.