Najwięcej problemów z zębami występuje w zębach trzonowych, ponieważ są one najgłębiej położone w jamie ustnej i tym samym najmniej dostępne dla szczoteczki, co sprzyja zaleganiu pokarmu wraz z bakteriami. Ból zębów trzonowych może doprowadzić do leczenia kanałowego lub konieczności ich usunięcia. Najczęściej usuwanymi zębami trzonowymi są zęby mądrości.

Zęby trzonowe i przedtrzonowe

Zęby trzonowe występują u człowieka w uzębieniu mlecznym oraz stałym. Każdy ząb trzonowy ma 2 lub 3 korzenie oraz guzki po stronie żującej. Zębów trzonowych jest 12, co stanowi największą grupę ze wszystkich 32. W uzębieniu mlecznym zębów trzonowych u dziecka jest mniej – 8. Położone są najgłębiej w jamie ustnej, u dorosłych po 3 z każdej strony. Trzeci ząb trzonowy to ząb mądrości. Ze względu na to, że nie jest potrzebny człowiekowi i często powoduje problemy stomatologiczne, może zostać usunięty, jeszcze zanim wyrośnie. Brak zębów trzonowych trzecich nie jest niczym zaskakującym – nie zawsze w kości żuchwy lub szczęki występuje zawiązek tego zęba. Zęby trzonowe to największe zęby, są najsilniej zakorzenione w kości.

Tylko w uzębieniu stałym występują zęby przedtrzonowe. Każdy człowiek ma ich 8, po dwa z każdej strony szczęki oraz żuchwy. Kształtem przypominają zęby trzonowe, korona ma po 2 guzki.

Funkcja zębów trzonowych i przedtrzonowych to rozcieranie i miażdżenie rozdrobnionego wcześniej pokarmu.

Wyrzynanie zębów trzonowych – objawy

Objawy ząbkowania u dzieci nie są specyficzne, trzeba je najczęściej różnicować z infekcjami lub problemami trawiennymi.

Zęby trzonowe u dziecka – objawy wyrzynania:

• wzmożone ślinienie,
  
• wkładanie do ust przedmiotów i palców, gryzienie zabawek,
  
• ból – nieutulony płacz, wybudzanie się w nocy, rozdrażnienie, niepokój. Wyrzynanie się zębów trzonowych ze względu na ich wielkość może być bardzo bolesne,
  
• utrata apetytu,
  
• biegunka,
  
• gorączka – mechanizm nie jest wyjaśniony. Gorączka przy wyrzynaniu zębów trzonowych świadczy o intensywnym postępie, nie musi występować u każdego dziecka, temperatura sięga maksymalnie 38 stopni. Jeśli przekracza tę wartość, może to oznaczać, że przyczyną gorączki jest zakażenie,
  
• bolesność w okolicy policzka i ucha – dziecko może uporczywie dotykać tych miejsc, ból w tej okolicy spowodowany może być promieniowaniem wzdłuż nerwów,
  
• infekcje górnych dróg oddechowych,
  
• wysypka.
  

Wyrzynaniu się zębów stałych towarzyszy bolesność dziąseł i rozpulchnienie, czasami ząb może być wyczuwalny pod powierzchnią dziąsła. U dorosłych pojawianie się zębów mądrości poprzedza rozpulchnienie dziąsła, jego bolesność oraz uczucie rozpierania w jamie ustnej. Zwiększona jest skłonność powstawania stanów zapalnych przyzębia.

Pierwsza wizyta z dzieckiem u dentysty - jak powinna wyglądać? Odpowiedź na filmie:

Jak długo wyrzynają się zęby trzonowe?

Czas, w jakim zachodzi proces wyrzynania, oraz kolejność ząbkowania są wyznacznikiem prawidłowego rozwoju dziecka.

Czas ząbkowania może być dziedziczny – uważa się, że aż w 70%. Nie da się określić, jak długo będzie trwało całkowite wyrzynanie się zęba. Niektóre dzieci przechodzą je długo, nawet do kilku miesięcy, u innych zęby pojawią się szybko, bez objawów towarzyszących, niemal niezauważalnie. Czasami przed pojawieniem się zęba w jamie ustnej wyczuwalne jest na dziąśle zgrubienie. Może to trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Zęby trzonowe mleczne wyrzynają się między 12 a 16 miesiącem życia. Są to zęby trzonowe pierwsze, czyli czwórki. Około 20–36 miesiąca pojawiają się zęby trzonowe drugie, czyli piątki. Zęby trzonowe u niemowlaka mogą wyrosnąć nawet wcześniej – przed pierwszym rokiem życia, jednak zdarza się to rzadko.

Czas pomiędzy wyrzynaniem się zębów jednoimiennych nie powinien być dłuższy niż 6 miesięcy.

Między 6 a 7 rokiem życia powinny pojawić się pierwsze zęby stałe – szóstki, czyli pierwsze zęby trzonowe. Siódemki, czyli drugie zęby trzonowe, wyrzynają się 5 lat później, około 13 roku życia. U niektórych osób pojawiają się zęby trzonowe trzecie, czyli zęby mądrości, a proces ten może zachodzić od 17 do nawet 30 roku życia.

Pierwsze zęby przedtrzonowe wyrzynają się między 10 a 12, drugie – między 11 a 12 rokiem życia.

Usuwanie zęba trzonowego

Zdarza się, że konieczne jest usunięcie zęba z powodu zapalenia miazgi, nawet niedługo po jego wyrośnięciu. Niestety zęby te najczęściej się psują ze względu na położenie oraz długotrwały proces wyrzynania się, mogący prowadzić do stanów zapalnych w jamie ustnej oraz powstania zmian próchnicowych.

Brak zębów trzonowych, zwłaszcza mlecznych, może skutkować zaburzeniami zgryzu oraz rozmieszczenia pozostałych zębów w jamie ustnej, dlatego sugeruje się, by u dzieci w miarę możliwości stosować leczenie zachowawcze. Gdy nie jest to możliwe, w przypadku zębów stałych sugeruje się uzupełnienie luk implantami.

Zawiązki zębów trzonowych trzecich (mądrości) usuwa się czasem przed całkowitym wyrznięciem, gdy zachodzi wysokie ryzyko zmian w jamie ustnej spowodowanych uciskiem na inne struktury, kiedy ząb nieprawidłowo wychodzi na powierzchnię i kiedy występują nawracające stany zapalne w jego okolicy.