Zapalenie stawu łokciowego często bywa skutkiem bezpośredniego urazu mechanicznego. Jednak w wielu przypadkach powodem jest regularne przeciążanie, cykliczne zmiany pozycji na granicy fizjologicznej ruchomości stawu lub wibracje albo mikrourazy związane z tymi czynnościami.

Staw łokciowy – podstawowe struktury i działanie

Staw łokciowy to połączenie ramienia z przedramieniem. Jego główną częścią jest zawiasowe połączenie kości ramieniowej z łokciową i promieniową. Dzięki niemu kończyna górna ma zdolność do zginania się i prostowania w łokciu. W skład stawu wchodzi również połączenie kości promieniowej z łokciową (tzw. staw promieniowo-łokciowy bliższy), który zapewnia możliwość rotacji osiowej przedramienia, co pozwala na odwrócenie ręki częścią dłoniową (wewnętrzną) ku górze i dołowi.

Aby ruch kości względem siebie nie powodował zbyt dużego oporu, gładkość łączących się elementów zapewniają powłoki chrzęstne. Całość tego mechanicznego układu jest stabilizowana przez torebkę stawową i liczne pasma łącznotkankowe, czyli więzadła. Jama stawowa wyścielona jest nabłonkiem, który wydziela substancję zmniejszającą tarcie powierzchni stawowych względem siebie – maź. Na powierzchni stawu łokciowego przebiega wiele ścięgien, struktur układu krwionośnego i nerwowego, które również mogą ulegać stanom zapalnym. Działając pośrednio na okoliczne tkanki, powodują zmniejszenie ruchomości kończyny w łokciu.

Zobacz także: Orteza na łokieć – wskazania do użycia i dobieranie odpowiedniego typu

Zapalenie stawu łokciowego – objawy

Najczęstszymi objawami stanu zapalnego stawu łokciowego są bolesność (szczególnie przy wykonywaniu ruchów wyprostu i znacznego zgięcia) oraz ograniczenie ruchomości. Jeśli zapalenie przyjmuje formę ostrą, dołączają do tych zjawisk obrzęk, zaczerwienienie i zwiększone ucieplenie okolicy stawu.

Łokieć tenisisty czy golfisty? Czym się różnią? Dowiesz się tego z filmu:

Objawy te mogą nasilać się w ciągu dnia, kiedy kończyna górna jest wykorzystywana do pracy i innych codziennych działań. Niekiedy do zwiększenia intensywności objawów wystarcza fakt, że zwisa ona pionowo (u osoby przebywającej długo w pozycji stojącej czy siedzącej), co zwiększa przekrwienie i potęguje dyskomfort. Nasilenie stałego bólu może zwiększać się wieczorem, kiedy obniża się poziom adrenaliny oraz noradrenaliny. Ulga przychodzi zwykle po dłuższym wypoczynku i zmniejszeniu obciążenia łokcia.

Stan zapalny stawu łokciowego ma tendencję do przechodzenia w schorzenie przewlekłe – dolegliwości mogą trwać wiele tygodni, z okresami zaostrzeń i poprawy. W takim wypadku powrót chorego do normalnej aktywności skutkuje często nasileniem objawów.

Przyczyny zapalenia stawu łokciowego

Staw łokciowy jest na co dzień poddawany znacznym obciążeniom, zarówno jeśli chodzi o liczbę powtórzeń, przenoszone siły, jak i konieczność wykonywania ruchów o dużym zakresie. Stanom zapalnym sprzyjają sytuacje, kiedy wielokrotne powtórzenie tego samego bodźca prowadzi do podrażnienia tkanek, ich mikrouszkodzeń albo trwałych zmian zwyrodnieniowych. Typowymi przykładami są zapalenia stawu łokciowego u:

• osób noszących ciężkie przedmioty,

• operatorów ubijaków wibracyjnych czy młotów pneumatycznych,

• pracowników fizycznych używających często młotków lub siekier,

• tenisistów,

• piłkarzy ręcznych, koszykarzy czy siatkarzy,

• golfistów.

Osobną grupę stanowią bezpośrednie urazy mechaniczne łokcia – zapalenie może być efektem skręcenia lub zwichnięcia albo bezpośredniego uderzenia (np. w któryś z nadkłykci kości ramiennej lub wyrostek łokciowy). Ostry przebieg mają zazwyczaj stany zapalne spowodowane infekcją (zakażeniem) stawu, wywołane zwykle przez bakterie napływające z krwią lub docierające tam przy iniekcji dostawowej wykonanej bez zachowania aseptyki.

Jak zbudowany jest układ kostny? Dowiesz się tego z filmu:

Leczenie zapalenia stawu łokciowego

Odpowiedź na pytanie, jak leczyć zapalenie stawu łokciowego, zależy od przyczyny tego schorzenia. Podstawowym sposobem działania jest ograniczenie ruchomości łokcia przez stosowanie temblaków. Ostre zmiany lub silne dolegliwości zmniejszają chwilowo swoje natężenie po schłodzeniu (lodem lub wysychającymi okładami). Jeśli stan zapalny łokcia utrzymuje się dłużej, niezbędne jest wdrożenie leczenia farmakologicznego. Obejmuje ono miejscowe stosowanie niesterydowych leków przeciwzapalnych w postaci maści lub kremów oraz iniekcje dostawowe z glikokortykosteroidów o przedłużonym działaniu.

Rehabilitacja w stanach zapalnych stawu łokciowego musi być dobierana indywidualnie i prowadzona przez profesjonalistę. Zabiegi fizykoterapeutyczne, masaże i ćwiczenia bierne mogą pozwolić na zmniejszenie odczynu zapalnego, ale zbyt wczesne rozpoczęcie ćwiczeń czynnych i obciążenie stawu może spowodować nawrót zaleczonych właśnie dolegliwości.

Bibliografia:

1. A. Bochenek, M. Reicher, Anatomia człowieka dla studentów medycyny i lekarzy, Warszawa 2010-2014.

2. A. Nowakowski, T. Mazurek, Ortopedia i traumatologia, Poznań 2017.