Objawy zapalenia ślinianek zależą od postaci choroby. Przede wszystkim spotyka się ból w obrębie twarzy wraz z obrzękiem. Leczenie zapalenia przyusznic polega na redukcji objawów. Podejrzenie choroby wywołanej przez bakterie wymaga antybiotykoterapii.
Zapalenie ślinianek – przyczyny
Zapalenie ślinianek to choroba mogąca wystąpić zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Wyróżnia się dwie główne postaci: ostrą oraz przewlekłą (nawracającą). Różnią się przebiegiem, przyczyną oraz leczeniem. Mogą dotyczyć gruczołów ślinowych o rozmaitej lokalizacji, z pewnymi wyjątkami.
Ostre zapalenie ślinianek jest wywołane zazwyczaj przez bakterię gronkowca złocistego. Na zachorowanie najbardziej narażone są osoby osłabione, niedożywione, po ciężkich operacjach, z osłabionym układem odpornościowym w wyniku leczenia nowotworów chemią, na immunosupresji.
Szczególnym typem ostrego zapalenia ślinianek jest zapalenie ślinianki przyusznej – świnka. Wywołane jest przez wirusa i występuje najczęściej u dzieci w wieku 4–10 lat. Nagminne zapalenie przyusznic przenosi się drogą kropelkową oraz przez zakażone przedmioty.
Przewlekłe nawracające zapalenie ślinianek może być wynikiem kamicy ślinianek, predyspozycji genetycznych. Przyczyny nie są do końca poznane. Przypuszcza się, że częściej chorują osoby z wadami przewodów wyprowadzających te gruczoły, z niedoborami immunoglobulin typu A (IgA) czy innymi zaburzeniami immunologicznymi.
Zapalenie ziarniniakowe ślinianek to postać wyjątkowa, przebiegająca w sposób ostry lub przewlekły. Występuje u chorych na promienicę, sarkoidozę, gruźlicę, kiłę, toksoplazmozę. Szczególnie narażone są osoby zarażone HIV.
Zapalenie ślinianek – objawy
Dolegliwości związane z obecnością stanu zapalnego zależą od postaci choroby oraz czynnika ją wywołującego.
Ostre zapalenia ślinianek charakteryzują następujące objawy:
- ból w okolicy ślinianek,
- obrzęk gruczołu,
- powiększenie gruczołu,
- suchość w jamie ustnej,
- zaczerwienienie ujścia ślinianki,
- pojawienie się ropnej wydzieliny z ujścia ślinianki,
- szczękościsk.
Przewlekłe zapalenie ślinianek przebiega w sposób łagodniejszy. Obrzęk gruczołu jest mniejszy, ślinianka nie jest bardzo powiększona, nie musi być bolesna, nie stwierdza się suchości w jamie ustnej. Ujście ślinianki pozostaje zwykle niezmienione. Charakterystyczne jest występowanie mętnej, gęstej śliny.
Nagminne zapalenie przyusznic objawia się jednostronnym lub obustronnym, izolowanym obrzękiem ślinianek przyusznych. Chory skarży się na ogólne złe samopoczucie, bóle mięśniowe, rozbicie. Może dojść do podwyższenia temperatury, rzadziej do szczękościsku. Objawy trwają zazwyczaj około tygodnia. W przypadku zapalenia ślinianek przyusznych u dzieci i dorosłych może dojść do zajęcia innych narządów: trzustki, jąder, nerek, centralnego układu nerwowego i ucha wewnętrznego. Zapalenie przyusznic u dorosłych częściej skutkuje powikłaniami, w tym najgroźniejszą z nich bezpłodnością, głuchotą, napadami padaczkowymi.
Szczękościsk mogący występować w zapaleniu ślinianek jest objawem świadczącym o porażeniu nerwu twarzowego. Bardzo rzadko pojawia się podczas zajęcia przyusznic.
Zapalenie ziarniniakowe ślinianek może występować z tworzeniem się licznych ropni, a jego rozpoznanie stawia się na podstawie badań bakteriologicznych, histopatologicznych oraz serologicznych.
Zobacz film i sprawdź jak jest zbudowany układ pokarmowy:
Zapalenie ślinianek – leczenie
Długość terapii oraz rekonwalescencji w przypadku zapalenia ślinianek zależy między innymi od czynnika je wywołującego oraz powikłań.
Leczenie ostrego zapalenia ślinianek o przyczynie bakteryjnej opiera się na uzupełnianiu niedoborów żywieniowych, nawadnianiu chorego oraz antybiotykoterapii. W razie nieskuteczności zastosowanej terapii leki dobiera się często na podstawie antybiogramu wykonanego z posiewu wydzieliny pobranej z ujścia gruczołu.
Leczenie zapalenia przyusznic (świnki) jest jedynie objawowe, antybiotyki nie są w tym przypadku skuteczne. W razie konieczności podaje się leki przeciwgorączkowe oraz przeciwbólowe, pomocne mogą okazać się ciepłe, miejscowe okłady. Nie należy zapominać o nawadnianiu. Rolę ochronną szczególnie przed powikłaniami pełnią szczepienia.
Przewlekłe nawracające zapalenie ślinianek leczy się poprzez upłynnianie śliny, masowanie ślinianki, poszerzanie jej ujścia. Skuteczne może się okazać zastosowanie krótkotrwałej sterydoterapii. Ekstremalnie rzadko, w przypadku długotrwałego, nieprzynoszącego rezultatów leczenia zachowawczego, podejmuje się leczenie chirurgiczne.
Leczenie ziarniniakowego zapalenia ślinianek jest długotrwałe, wykorzystuje się w nim antybiotyki dobrane do patogenu będącego przyczyną choroby. W przypadku powstania ropni konieczny jest drenaż.
Bibliografia:
- Stankiewicz Cz., Otolaryngologia. Skrypt dla studentów medycyny i stomatologii. Akademia Medyczna w Gdańsku, Gdańsk 2007.
- Kopeć T., Nowe spojrzenie na klasyfikację przewlekłego zapalenia dużych gruczołów ślinowych i algorytm postępowania. Otolaryngologia Polska 2011, 65, 188–193.
- Szczeklik A., Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna, Kraków 2018.