Wścieklizna to choroba przenoszona przez ssaki, najczęściej psy, koty, lisy, kuny i nietoperze. Wirus ją wywołujący znajduje się w ślinie zarażonych zwierząt, więc do zachorowań najczęściej dochodzi poprzez pokąsanie człowieka.

Co to jest wścieklizna?

Wścieklizna to groźna choroba przenoszona przez zwierzęta, wywoływana przez wirusa z rodziny Rhabdoviridae. Jej nazwa pochodzi stąd, że w przebiegu choroby dochodzi do zapalenia mózgu, co objawia się wyraźnymi zmianami w zachowaniu, najczęściej agresją i silnym podnieceniem.

Wścieklizna jest tak niebezpieczna ze względu na to, że dotychczas nie wymyślono na nią skutecznego leku. Istnieje wprawdzie protokół Milwaukee, którego zastosowanie polega na wprowadzaniu chorej osoby w śpiączkę farmakologiczną i podaniu jej leków antywirusowych, jednak dowody na jego skuteczność mają na razie charakter precedensów.

Jak się chronić przed wścieklizną? Dowiesz się tego z naszego filmu

Przebieg wścieklizny u ludzi jest bardzo ciężki, choroba trwa do 10 dni. W pierwszej fazie, zwanej zwiastunową, przez 2–5 dni występują: rozdrażnienie, objawy grypopodobne, zaburzenia snu oraz charakterystyczne uczucia drętwienia i mrowienia w miejscu ugryzienia. Następnie nadchodzi faza porażeń, w której dochodzi do zapalenia mózgu i człowiek doświadcza omamów, halucynacji, wodowstrętu i zaburzeń świadomości. Choroba kończy się śpiączką i zgonem.

Warto wiedzieć, że w krajach wysoko rozwiniętych zachorowania na wściekliznę u ludzi są rzadkością i notuje się jedynie pojedyncze przypadki. Jednak w Afryce i Azji na tę chorobę umiera corocznie tysiące ludzi. Najgorzej jest w Indiach, gdzie wirusa przenoszą również żyjące w miastach małpy.

Jakie zwierzęta mogą przenosić wściekliznę?

Wścieklizna przenoszona jest przez ssaki, zarówno dzikie, jak i miejskie. Spośród dzikich zwierząt najczęstszymi nosicielami są lisy, dziki, łasice, kuny i nietoperze. Udomowione zwierzęta, które mogą przenosić tę chorobę to głównie psy i koty.

Jak rozpoznać zwierzę chore na wściekliznę?

Zwierzę, które choruje na wściekliznę, zaczyna się nietypowo zachowywać. Najczęstszymi objawami są nasilona agresja i pobudzenie. W przypadku dzikich zwierząt częstym symptomem wścieklizny jest utrata lęku przed ludźmi, dlatego nigdy nie należy ich dotykać ani zbliżać się do nich.

Innymi objawami mogącymi świadczyć o zachorowaniu na wściekliznę mogą być:

• porażenia kończyn,

• ślinotok,

• zaburzenia połykania,

• wodowstręt,

• dziwne zachowanie zwierzęcia.

Zwierzęta chore na wściekliznę nie przeżywają dłużej niż 14 dni. Jeżeli zostanie potwierdzone, że doszło u nich do zachorowania, należy je uśpić, aby zapobiec dalszemu przenoszeniu się wirusa. Wścieklizna dostarcza też wielu cierpień, dlatego taka decyzja skraca męki zwierzęcia.

Profilaktyka wścieklizny

28 września to Światowy Dzień Wścieklizny, w trakcie którego WHO przypomina o istnieniu tej groźnej choroby i konieczności podejmowania działań profilaktycznych. Część z nich jest podejmowana systemowo i ma na celu zmniejszenie liczby zakażonych zwierząt. Należą do nich między innymi:

• usypianie zarażonych zwierząt,

• umieszczanie w lasach szczepionek dla zwierząt (szczególnie lisów),

• profilaktyczne szczepienia zwierząt domowych.

Dostępne są również szczepionki na wściekliznę dla ludzi. Ze względu na rzadkość występowania tej choroby w Polsce nie podaje się ich wszystkim. Skorzystanie z tej opcji zalecane jest osobom, które są narażone na styczność z wirusem, a więc:

• podróżującym do krajów, w których jest dużo zachorowań na wściekliznę;

• grotołazom – najwięcej przypadków zgonów na wściekliznę w krajach rozwiniętych występuje po ukąszeniach przez nietoperze; do zachorowania może też dojść na skutek wdychania oparów ich odchodów;

• osobom narażonym na styczność z wścieklizną ze względu na wykonywany zawód, na przykład weterynarzom, myśliwym i leśniczym.

Warto pamiętać, że szczepienia na wściekliznę należy odnawiać co 3 lata.

Dla większości ludzi najważniejszą formą działań profilaktycznych jest niezbliżanie się do obcych, dziwnie zachowujących się zwierząt oraz jak najszybszy kontakt z lekarzem po ugryzieniu.

Co zrobić po ukąszeniu przez zwierzę?

Jeżeli dojdzie do ukąszenia przez zwierzę, należy natychmiast zdezynfekować ranę i udać się na pogotowie. W żadnym wypadku nie należy zabijać zwierzęcia, gdyż poddanie go obserwacji umożliwia określenie, czy w jego ślinie znajdował się wirus wścieklizny (jeżeli zwierzę przeżyje dłużej niż 10 dni, to nie był on obecny).

W szpitalu pokąsanym osobom podaje się surowicę przeciwtężcową i w razie konieczności szczepionkę przeciw wściekliźnie, które umożliwiają szybkie wytworzenie odporności na ten wirus. Jeżeli jednak zostanie ona podana zbyt późno i choroba się rozwinie, najczęściej dochodzi do zgonu.