Wrotycz pospolity jest aromatyczną rośliną występującą na terenie całej Europy. W Polsce rośnie na terenach nizinnych i górskich, w tym przede wszystkim na pastwiskach, przydrożach i nasypach kolejowych. Podobnie jak krwawnik, mniszek, łopian i nagietek wrotycz należy do rodziny roślin astrowatych. Charakterystyczną cechą tej rodziny są drobne kwiaty zebrane w kwiatostan, nazywany również koszyczkiem.
Wrotycz pospolity jako surowiec leczniczy
Wrotycz pospolity jest byliną o specyficznym zapachu, który jest bardzo silny i aromatyczny, co dla wielu osób stanowi poważną przeszkodę w stosowaniu tej rośliny. Jej najbardziej charakterystyczną cechą są pomarańczowo-żółte kwiaty, które tworzą spłaszczony koszyczek. Ponadto wrotycz pospolity posiada stosunkowo długą i słabo rozgałęzioną łodygę – może ona sięgać nawet 1,5 m. Do celów medycznych wykorzystuje się koszyczki kwiatowe, które zbiera się od lipca do września włącznie. Przyrządza się z nich również nalewkę, która wykazuje właściwości rozgrzewające i przeciwbólowe. Ponadto ze świeżych kwiatów wrotyczu można przygotować napar, który idealnie sprawdza się do stosowania zewnętrznego.
Wrotycz pospolity – właściwości lecznicze
Wrotycz pospolity jest rośliną o wielu drogocennych właściwościach leczniczych. Podstawowym związkiem czynnym rośliny jest olejek eteryczny, który zawiera tujon – organiczny związek chemiczny wykazujący działanie przeciwpasożytnicze. Stosuje się go przede wszystkim do zwalczania robaków obłych, które występują w układzie pokarmowym. Mowa tu głównie o glistach i owsikach. W celu pozbycia się ich należy pić szklankę naparu z dodatkiem świeżych lub suszonych kwiatów wrotyczu. Napar ten można stosować również zewnętrznie – na rany, wszy (w tym również łonowe), a także świerzbowce. Jest to możliwe właśnie dzięki zawartości tujonu, który odpowiada za silny i odstraszający zapach rośliny (dzięki temu wykorzystywana jest również w celu odstraszenia owadów). Charakterystyczny zapach wrotyczu działa odstraszająco na mrówki, muchy, komary, mszyce, mole, kleszcze i inne insekty. Wystarczy natrzeć rozdrobnionymi kwiatami wrotyczu skórę albo wykąpać się w naparze z tego zioła. W tym celu zalewamy garść kwiatów wrotyczu zimną wodą i gotujemy całość przez kilkanaście minut, po czym odcedzamy napar i wlewamy do kąpieli. Wrotycz można zastosować również jako środek odstraszający pchły i kleszcze dla psa lub kota.
Czytaj: Ty też możesz być "wiedźmą". Potrzebujesz tylko ziół
Napar z wrotyczu na wszy
W przypadku wszawicy należy zwilżyć włosy naparem z wrotyczu i zawiązać je chustką na 2-3 godziny. Następnie myjemy głowę i wyczesujemy włosy gęstym grzebieniem. Po 24 godzinach należy umyć włosy ciepłym octem i ponownie wyczesać gęstym grzebieniem. Po tygodniu zabieg należy powtórzyć.
Czytaj też: Co to jest złocień maruna? Właściwości i zastosowanie wrotycz maruna
Olejek z wrotyczu - jak stosować?
W sklepach zielarskich dostępny jest olejek eteryczny z wrotyczu. Ale uwaga! Podobnie jak w przypadku większości olejków eterycznych, nie stosuje się go bezpośrednio na skórę, bez rozcieńczenia. Przed użyciem należy olejek rozrobić w tzw. oleju bazowym, np. rzepakowym, z pestek winogron czy słonecznikowym. Do 50 ml oleju bazowego dodajemy 15 kropli olejku i taką mikstura smarujemy podrażnioną skórę.
Wyciąg z wrotyczu
Wyciągi z kwiatów wrotyczu na bazie alkoholu mają o wiele silniejsze działanie niż napar z tego zioła. Zawarty we wrotyczu tujon skuteczniej zwalczy pasożyty, takie jak wszy, świerzbowce czy nużeńce. Preparaty z wrotyczu na bazie alkoholu dostępne są w aptekach. Płyn wciera się w skórę.
Wrotycz na opryszczkę
Ważne jest również to, że wrotycz pospolity zawiera aksylarynę, która jest związkiem wykorzystywanym w leczeniu wirusa opryszczki. Warto również wspomnieć o tym, że bylina ta jest skuteczna w terapii chorób układu pokarmowego, w tym przede wszystkim zatruć oraz dolegliwości żołądkowych. Działanie to związane jest z obecnością gorzkiej substancji tanacentycznej, która pobudza czynność wydzielniczą błony śluzowej żołądka. Wrotycz pospolity wykorzystywany jest również w leczeniu bólów reumatycznych. W tym celu przydaje się wyciąg alkoholowy, którego używa się w postaci wcierek na obolałe miejsca.
Kiedy warto sięgnąć po zioła? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Wrotycz pospolity – zastosowanie
Wrotycz pospolity stosowany jest przede wszystkim jako środek przeciwpasożytniczy. Ponadto wykorzystuje się go do leczenia różnego rodzaju bólów, w głównej mierze żołądka i kręgosłupa. Wśród innych mniej popularnych zastosowań wrotyczu pospolitego można wymienić:
- leczenie histerii i stanów depresyjnych,
- łagodzenie bólów menstruacyjnych,
- wywoływanie menstruacji,
- łagodzenie objawów chorób skórnych.
Wrotycz pospolity jest rośliną, której ze względu na tujon (środek wykazujący silne działanie toksyczne) nie należy stosować jako przyprawy. Nie zaleca się również picia naparu przygotowanego wyłącznie z suszonych lub świeżych kwiatów wrotyczu pospolitego. Do wewnętrznego i zewnętrznego stosowania można przygotować mieszankę z łyżki suszonych kwiatów byliny oraz ziela macierzanki, tymianku i piołunu.
Wrotycz pospolity – działania niepożądane
Ponieważ głównym składnikiem wrotyczu pospolitego jest tujon, który w dużych ilościach jest środkiem toksycznym, nie zaleca się picia naparów przygotowanych wyłącznie na bazie tej rośliny. Przedawkowanie przetworów zawierających wrotycz pospolity objawia się: nudnościami, wymiotami, biegunką, zawrotami głowy, nadmiernym poceniem się, a także zmianą rytmu serca. Ponadto mogą pojawić się omamy i częstomocz. Istotne w tym kontekście jest również to, że nalewka z wrotyczu jest silnie uzależniająca.
Uwaga! Wrotycz wykazuje działanie poronne – z tego powodu przyjmowanie preparatów z niego jest zabronione dla kobiet w ciąży. Bylina ta może również przenikać do mleka matki karmiącej piersią i stanowić zagrożenie dla małego dziecka, dlatego też na preparaty z wrotyczem powinny uważać również kobiety, które decydują się na karmienie naturalne.
Bibliografia:
1. Dereda M., Hadaś E. i in., Tanacetum vulgare jako roślina o potencjalnych właściwościach leczniczych „Nowiny Lekarskie” 2012 nr 81, s. 621.
2. Ożarowski A., Jaroniewski W., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Warszawa 1987, s. 388.