Złocień maruna to roślina uprawiana w przydomowych ogródkach ze względu na wartości ozdobne, jakie zawdzięcza licznym drobnym białym kwiatom. Literatura przedmiotu donosi na temat jej prozdrowotnego działania. Wrotycz maruna wykazuje właściwości przeciwzapalne, rozkurczające, przeciwgorączkowe. Zwalcza zmęczenie i obniża poziom lipidów we krwi. Łagodzi migrenę i objawy jej towarzyszące jak nudności czy jadłowstręt.
Co to jest złocień maruna?
Złocień maruna (z łac. Tanacetum parthenium (L.) Sch.Bip.) znana też jako wrotycz maruna to gatunek wieloletniej rośliny należący do rodzaju wrotycz i rodziny astrowatych. Występuje powszechnie w Europie, Azji, Ameryce Północnej i Chile. W warunkach naturalnych spotkać ją można na nieużytkach rolnych, bezdrożach, żwirowiskach, przypłociach i nad strumieniami. Synergistyczne działanie względem złocienia maruny wykazuje kora wierzby.
Właściwości i zastosowanie lecznicze wrotycz maruna
Wrotycz maruna posiada liczne zastosowanie w lecznictwie. Surowcem zielarskim jest ziele złocienia maruna (z łac. herba tanaceti partheni). Zawarta w nim ryboflawina wspomaga funkcjonowanie układu nerwowego, zaś kwas pantotenowy zmniejsza uczucia znużenia i zmęczenia. Znajdują się w nim dodatkowo m.in. laktony seskwiterpenowe (gorycze seskwiterpenowe jak partenolid, kostunolid, artekanina, sanatamaryna, kanina), flawonoidy (związki flawonowe, jak pochodne luteoliny, apigeniny, kwercetyny, kemferolu), olejki eteryczne.
Złocień maruna znana jest z właściwości przeciwgrzybiczych, przeciwbakteryjnych (hamuje rozrost bakterii gram dodatnich), antyalergicznych (hamuje uwalnianie histaminy), rozkurczających, przeciwbólowych, przeciwgorączkowych, przeciwzapalnych. Wspomaga łagodzenie przeziębienia i grypy. Obniża poziom lipidów we krwi i zmniejsza napięcie mięśni naczyń krwionośnych. Dodatkowo hamuje wydzielanie serotoniny do krwi - neuroprzekaźnika, którego nadmiar stwierdza podczas napadów migrenowych. Stąd też znalazła zastosowanie w profilaktyce i leczeniu migren oraz napięciowych bólów głowy.
Roślina ogranicza wydzielanie prostaglandyn odpowiedzialnych za bolesne miesiączkowanie. Wrotycz stosowany jest jako środek zmniejszający bóle artretyczne, reumatyczne, zębów. Uważany jest za remedium na dolegliwości żołądkowo-jelitowe, w tym zwłaszcza nudności, bóle brzucha, zaparcia. Sprawdzi się na dolegliwości nerek i kolkę, bóle i szumy uszu oraz stany zapalne i podrażnienia skóry, obrzęki, zmiany po ukąszeniach owadów.
Jakie zioła były stosowane w staropolskiej medycynie? Odpowiedź na filmie:
Złocień maruna - przeciwwskazania
Mimo dobroczynnego działania na ludzki organizm złocień maruna posiada pewne przeciwwskazania. Ze względu na brak odpowiednich badań jej zażywanie niewskazaneniewskazane jest kobietom w ciąży i karmiącym piersią. Przyjmowanie złocienia maruny powinny skonsultować z lekarzem osoby z zaburzeniami krzepliwości krwi. Preparaty z wrotycz maruny nie powinny być stosowane w przypadku skłonności alergicznych.
Złocień maruna - preparaty
W sprzedaży dostępne są tabletki ze złocień maruna. Za opakowanie 60 kapsułek zapłaci się około 18 zł. Zalecane dzienne spożycie to 1 kapsułka, zawierająca 2,6 mg ekstraktu ze złocienia maruny (w tym partenolid stanowi 0,156 mg, czyli 6%), 1,4 mg witaminy B2 (100% RWS, czyli referencyjnej wartości spożycia) i 6 mg witaminy B5 (100% RWS, czyli referencyjnej wartości spożycia).
Inną formą przyjmowania złocień maruna jest herbata. Za opakowanie 50 g suszonego ziela złocienia maruny zapłaci się około 4 zł. Surowiec można pozyskać też samodzielnie. Kwiaty i liście zbiera się przez cały okres wegetacyjny, po czym poddaje się suszeniu i przekłada do papierowych torebek. Napar przyrządza się następująco: 1 łyżeczkę ziela zalewa się 1 szklanką wrzącej wody, po czym odstawia pod przykryciem do zaparzenia na 15-20 minut. Zalecane dzienne spożycie to 2 razy po szklance.
Z ziela złocień maruna przyrządzić można leczniczą nalewkę. Przygotowując ją, konieczne jest zachowanie proporcji 1 część surowca zielarskiego na 5 części alkoholu 40-60%. Składniki po połączeniu poddaje się macerowaniu przez okres 14 dni. Po tym czasie przecedza i zlewa do szklanych butelek. Zalecane dzienne spożycie wynosi 2-3 razy po 20 ml przy przeziębieniu i gorączce, a w przypadku migreny 2-3 razy dziennie po 40 ml.
Poza medyczne zastosowanie złocień maruna
Złocień maruna oprócz właściwości leczniczych wykorzystywana jest także ze względu na walory estetyczne jako roślina ozdobna. Kwiaty przypominają z wyglądu stokrotki. Doskonale nadają się do rabat, jak i doniczek. Opakowanie nasion to koszt około 2 zł. Wysiew do gruntu przypada na maj, zaś pod osłony na kwiecień. Wrotycz maruna lubi słoneczne stanowiska o żyznej, piaszczysto-gliniastej i niezbyt suchej glebie. Roślina kwitnie od czerwca do września. Posiada charakterystyczny korzenny zapach, który jest w stanie odświeżać powietrze, a nawet odstraszać owady. Dodatkowo kwiaty z uprawy wykorzystać można do tworzenia długo utrzymujących się ciętych kompozycji kwiatowych.
Złocień maruna wykorzystuje się do celów kulinarnych. Liście rośliny poleca się dodawać do tłustych potraw, co poprawia ich smak i zapach. Napar z liści służyć może jako środek czyszczący ze względu na posiadane właściwości dezynfekujące. Z kolei suszone liście używa się w walce z molami. Po przełożeniu do torebek tworzy się z nich zawieszki do szaf.
Bibliografia:
- Grabowska B., Kubala T., Encyklopedia bylin, tom II, Poznań, Zysk i S-ka, 2012.
- Gruszczyk M., Berbeć S., Porównanie wpływu wybranych preparatów stosowanych dolistnie na plony i jakość surowca złocienia maruny (Chrysanth emum parthenium L.), „Annales UMCS”, 2004, LIX(2), s. 755–759.
- Kordana S., Mordalski R., Załęcka R., Złocień maruna – zastosowanie i uprawa, „Wiadomości Zielarskie”, 1995, 1, s. 9–10.
