Idea work-life balance pojawiła się w Stanach Zjednoczonych na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego wieku jako odpowiedź na zmiany kulturowe i problemy społeczne. Na rynek pracy weszły kobiety, co stwarzało konieczność nowego podziału obowiązków domowych. W związku z wydłużającą się średnią długością życia ludzie aktywni zawodowo potrzebowali czasu na opiekę zarówno nad dziećmi, jak i nad starzejącymi się rodzicami. Coraz silniejszy kult sukcesu przyczynił się do upowszechnienia takich zjawisk, jak pracoholizm czy wypalenie zawodowe. Popularność zyskał pogląd, że człowiek samorealizuje się nie tylko poprzez pracę, ale też dzięki udanemu życiu osobistemu. Pracodawcy dostrzegli wyraźny spadek motywacji personelu do wykonywania zawodowych obowiązków. W związku z tym zaczęli wdrażać rozwiązania, które miały ułatwiać pracownikom realizowanie spraw z obszaru prywatnego życia.
Work-life balance w miejscu pracy
Jedną z podstawowych kwestii w dążeniu do równowagi pomiędzy życiem zawodowym a osobistym jest organizacja czasu pracy. Zgodnie z koncepcją work-life balance pracownik powinien być rozliczany z efektów swoich działań. W związku z tym zaczęto odchodzić od sztywnego modelu pracy między godziną 8 a 16 i wprowadzać bardziej elastyczne rozwiązania:
- możliwość działania w dogodnych dla pracownika godzinach,
- pracę w niepełnym wymiarze godzin,
- opcję pracy zdalnej,
- możliwość korzystania z bezpłatnych urlopów,
- dodatkowe dni wolne (np. w związku z narodzinami dziecka).
- Wychodząc naprzeciw potrzebom pracowników, pracodawcy zaczęli wprowadzać także liczne świadczenia i benefity, do jakich należą:
- opieka zdrowotna (także dla członków rodziny),
- kasy zapomogowo-pożyczkowe,
- przyzakładowe żłobki i przedszkola dla dzieci pracowników,
- szkolenia podnoszące kwalifikacje zawodowe,
- dofinansowania nauki, zajęć sportowych, wczasów,
- bilety na wydarzenia kulturalne.
Ważnym czynnikiem realizacji idei work-life balance jest odpowiednia aranżacja przestrzeni. Światowym standardem są firmy z ergonomicznymi stanowiskami pracy, salami konferencyjnymi umożliwiającymi spotkania zespołowe, miejscami do wypoczynku w ciągu dnia czy stołówką zdolną zaspokoić oczekiwania osób na różnej diecie.
Work-life balance w życiu osobistym
Poza działaniami inicjowanymi przez pracodawcę wdrożenie idei work-life balance wymaga odpowiedniej postawy samego pracownika. By zyskać pożądaną równowagę, warto zdać sobie sprawę, że nie jest ona wyłącznie kwestią odpowiedniego podziału czasu, ale przede wszystkim stanu ducha i umysłu.
Niegdyś uważano za słuszne oddzielanie „grubą kreską” sfery zawodowej od osobistej. Tymczasem nieodebranie służbowego telefonu po godzinach pracy przysparza niekiedy więcej stresu niż krótka rozmowa w związku z finalizacją ważnego projektu, a w biurze czasem trzeba wysłać pilnego e-maila w prywatnej sprawie. W idei work-life balance chodzi zatem nie tyle o zachowanie równowagi, ile o harmonię pomiędzy życiem zawodowym a osobistym. Praca i prywatne sprawy mogą się przenikać w sposób, który daje poczucie komfortu i satysfakcji z życia.
Istotnymi warunkami work-life balance są podstawowe wybory pracownika, jego zawodowe cele i standardy działania. Nie sposób mieć poczucie równowagi, wykonując pracę, która nie spełnia ambicji czy finansowych oczekiwań. Trudno czerpać z niej radość, nie broniąc swoich granic, przyjmując zadania nieadekwatne do kompetencji lub sprzeczne z własnym systemem wartości. Niekiedy warunkiem osiągnięcia stanu równowagi i zadowolenia z życia okazuje się po prostu zmiana pracy.
Nawet wymarzona praca, wykonywana w optymalnie zorganizowanych przez pracodawcę warunkach, może prowadzić do wypalenia, jeśli nie zadba się o równowagę pomiędzy życiem zawodowym a osobistym. Utrzymaniu work-life balance służy:
- rezygnacja z dążenia do perfekcji na rzecz efektywności,
- optymalizacja pracy tak, by zrobić więcej mniejszym kosztem,
- częste korzystanie z urlopu wypoczynkowego,
- odłączanie się od świata pracy w czasie przeznaczonym dla rodziny i przyjaciół,
- regularna aktywność fizyczna,
- wyznaczenie czasu na hobby.
Work-life balance w Polsce
Polacy deklarują, że miarą szczęścia jest dla nich przede wszystkim udane życie rodzinne. Niemniej należą do czołówki przepracowanych narodów. Zgodnie z badaniami prowadzonymi przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, skupiającej 35 najbardziej rozwiniętych państw świata, Polacy znajdują się na 2. miejscu pod względem ilości czasu, jaki poświęcają na pracę. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest duża konkurencja na rynku pracy, która sprawia, że wielu pracodawców wciąż uznaje działania służące utrzymaniu równowagi w życiu personelu za zbędne obciążenie dla firmy. Tymczasem ich wprowadzenie może przynieść ogromne zyski, o czym już dawno przekonali się pracodawcy zagraniczni.
Work-life balance nie jest ideą służącą jedynie pracownikom – to metoda lepszego zarządzania zespołem i wykorzystania jego potencjału. Troszcząc się o zachowanie równowagi pomiędzy życiem zawodowym a osobistym pracowników, firma zyskuje efektywną, kreatywną, zmotywowaną do pracy kadrę. Co więcej, dobre warunki pracy przyciągają najlepszych specjalistów, którzy zwykle są też najbardziej wymagającymi kandydatami.