Wirusowe zapalenie wątroby typu B to choroba zakaźna wywoływana przez wirus HBV (hepatitis B virus). Do zarażenia dochodzi poprzez kontakt z krwią lub płynami ustrojowymi osoby chorej lub nosiciela, np. podczas transfuzji krwi, przeszczepu narządu od zarażonego, zabiegów stomatologicznych czy badań endoskopowych. Wirusem HBV można zarazić się również podczas wykonywania tatuażu, przekłuwania ciała lub inwazyjnych zabiegów kosmetycznych, jeśli użyte narzędzia są niesterylne. Drogą zakażenia są też narządy płciowe – podczas stosunku bez prezerwatywy z osobą zarażoną.

Zapalenie wątroby typu B przewlekłe i ostre: objawy poszczególnych faz choroby

WZW typu B objawy daje u około 20 procent zarażonych. W pozostałych przypadkach wirusowe zapalenie wątroby typu B jest bezobjawowe i przechodzi samo, a organizm nabywa dzięki temu odporność na wirusa.

Wirus zapalenia wątroby typu B w przypadkach, w których wywołuje objawy, powiela się (replikuje) i daje symptomy. Zwykle następuje to od 6 tygodni do 4 miesięcy od zarażenia. Dopiero po tym czasie WZW typu B uwidacznia się w postaci dolegliwości.

Wirusowe zapalenie wątroby typu B w pierwszej fazie daje tzw. objawy zwiastunowe. Nie są one charakterystyczne dla chorób wątroby, przypominają symptomy grypy. Chory odczuwać może bóle mięśni i stawów, ogólne zmęczenie, może mieć gorączkę i być osłabiony. Czasem na tym etapie rozwoju choroby występują objawy wywołane powiększaniem się wątroby – ból brzucha, nudności i wymioty, utrata apetytu.

Czy wirusowe zapalenie wątroby jest niebezpieczne dla zdrowia? Dowiesz się tego z filmu:

W miarę rozwoju WZW typu B na skutek replikacji wirusa zapalenie wątroby przechodzi na kolejny etap – osiąga fazę ostrą. Objawy pierwszej fazy nasilają się, powiększają się wątroba i śledziona, powodując ból pod żebrami z prawej strony. Rozwija się żółtaczka, której wynikiem może być m.in. uporczywy świąd skóry, żółte zabarwienie skóry i białek oczu. Wirusowe zapalenie wątroby typu B w ostrej fazie objawia się też zmianą koloru stolca i moczu. Stolec jest zwykle jasny, a mocz ciemnożółty lub w kolorze ciemnego piwa.

U około 1 procenta chorych z objawami wirusowego zapalenia wątroby typu B choroba przybiera postać nadostrą (tzw. piorunujące zapalenie wątroby). W takich przypadkach WZW typu B może być śmiertelne.

W od 2 do 10 procent przypadków zapalenia wątroby typu B u dorosłych i aż 90 procent przypadków wśród noworodków po fazie ostrej może rozwinąć się zakażenie przewlekłe. Przeważnie w tej fazie nie występują żadne objawy, jednak proces chorobowy nadal toczy się w organizmie. Może to skutkować marskością wątroby lub pierwotnym rakiem wątroby (wątrobiakiem złośliwym). Ryzyko wystąpienia tych chorób rośnie z upływem czasu, a objawy pojawiają się po kilku latach przewlekłego zapalenia wątroby typu B.

Marskość wątroby powoduje m.in.

• zmęczenie i osłabienie,
  
• nudności,
  
• utratę masy ciała,
  
• utratę apetytu,
  
• wodobrzusze,
  
• żółtaczkę,
  
• skazę krwotoczną – skłonność do siniaków, krwiaków, „pajączków”, krwawienia z dziąseł i z nosa,
  
• uporczywy świąd skóry,
  
• powiększenie śledziony.
  

W marskości wątroby mogą wystąpić też ginekomastia, czyli powiększenie sutka u mężczyzny, oraz hipogonadyzm – zatrzymanie pracy gonad (jąder lub jajników).

Szczepienie WZW typu B – kiedy i kto powinien się zaszczepić?

Profilaktyczne szczepienie WZW typu B stosuje się u noworodków, niemowląt, pracowników służby zdrowia oraz u dzieci, młodzieży i dorosłych. Pełny cykl szczepienia to 3 dawki – drugą podaje się po miesiącu od pierwszej i trzecią po pół roku od pierwszej. Wcześniakom z masą urodzeniową poniżej 2000 gramów należy podać 4 dawki (w dniu narodzin i 3 dawki pełnego cyklu). Jeśli stosowana jest szczepionka sześcioskładnikowa, schemat szczepienia może obejmować nawet 5 dawek szczepionki.

Szczepienie przeciwko wirusowi powodującemu WZW typu B przeprowadza się również przed zabiegami chirurgicznymi i innymi inwazyjnymi procedurami. Wówczas można wykonać szczepienie w trybie przyspieszonym – druga dawka po 7, a trzecia po 21 dniach i dawka przypominająca po roku.

Zdrowe osoby bez zaburzeń odporności po przyjęciu pełnego cyklu szczepienia nie wymagają podawania dawek przypominających szczepionki.

Wirusowe zapalenie wątroby typu B – leczenie przewlekłego i ostrego WZW B

W większości przypadków organizm sam radzi sobie z WZW typu B i po pokonaniu choroby wytwarza przeciwciała przeciwko wirusowi HBV. Leczenia może wymagać przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B. O zakwalifikowaniu do leczenia decyduje lekarz.

Zażywanie leków hamuje replikację wirusa. Najczęściej stosuje się interferon α oraz nukleozydowe i nukleotydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy takie jak entekawir, lamiwudyna czy tenofowir. Podczas leczenia należy monitorować stan chorego, wykonując regularnie badania morfologii krwi, stężenia ALT (aminotransferazy alaninowej), TSH oraz badania określające czynności nerek.

W trakcie leczenia wirusowego zapalenia wątroby typu B chory powinien zachować abstynencję alkoholową, powinien wypoczywać, dobrze się nawadniać (pić nie mniej niż 2 litry płynów dziennie) oraz stosować dietę lekkostrawną (należy ograniczyć tłuszcze, cukry, spożycie roślin strączkowych i napojów gazowanych).