Ultrasonografia (USG) to powszechnie stosowana metoda obrazowania wielu chorób. W USG do badania i obrazowania tkanek wykorzystuje się ultradźwięki. USG wątroby, jeśli wykonywane jest zgodnie z obowiązującymi standardami, zapewnia uzyskanie wysokiej swoistości i czułości narzędzia do rozpoznawania licznych patologii wątroby. Osoby kierowane na USG wątroby powinny pamiętać o zachowaniu co najmniej 6-godzinnej przerwy od ostatniego posiłku.

Czym jest USG wątroby?

USG wątroby to podstawowa technika obrazowania wykorzystywana w przypadku podejrzenia schorzeń wątroby. Jest to badanie bezbolesne, nieinwazyjne, łatwo dostępne, krótkotrwałe (10–30 minut), stosunkowo tanie. Przeprowadzane prywatnie, kosztuje od 60 zł do 100 zł. Można je też wykonać na podstawie skierowania od lekarza i wówczas jest bezpłatne. Dzięki USG wątroby możliwe jest uzyskanie obrazu narządu w czasie rzeczywistym. Nie ma żadnych przeciwwskazań do wykonania USG wątroby.

USG wątroby dorosłych – jak się przygotować?

USG wątroby wymaga specjalnego przygotowania. Przed badaniem chory powinien być na czczo. Zalecane jest powstrzymywanie się od jedzenia przez 6–8 godzin przed badaniem. Dopuszczalne jest wyłącznie picie niewielkich ilości wody niegazowanej. Wodę powinno się pić małymi porcjami i starać się unikać nadmiernego połykania powietrza. Za sporą przeszkodę w dokonaniu prawidłowej oceny narządów zlokalizowanych w obrębie jamy brzusznej uznaje się zaleganie gazów i treści pokarmowej w przewodzie pokarmowym. Powstrzymanie się od jedzenia i picia przed badaniem zapobiegnie pojawieniu się fizjologicznych zmian w unaczynieniu wątroby. Chory na co najmniej 6 godzin przed badaniem nie powinien palić tytoniu i żuć gumy. Przed badaniem zgodnie z zaleceniami lekarza zażywane powinny być środki przeczyszczające i zmniejszające napięcie powierzchniowe pęcherzyków gazu. Wiele tzw. odgazowujących środków dostępnych jest w aptece bez recepty. Zalecane jest w dzień poprzedzający badanie unikanie pokarmów wzdymających i napojów gazowanych. Najlepiej już dwa dni przed badaniem stosować lekkostrawną dietę. Przed USG wątroby nie należy wykonywać wlewów doodbytniczych. Osoby regularnie zażywające leki powinny je przyjąć zgodnie z zaleceniem lekarza najpóźniej na około godzinę przed badaniem, popijając niewielką ilością niegazowanej wody.

USG wątroby dzieci – jak się przygotować?

Przygotowanie do badania dzieci niewiele różni się od tego wymaganego u dorosłych. Również wskazane jest czasowe powstrzymywanie się od spożywania pokarmów. Przerwa od jedzenia i picia przed badaniem powinna wynosić w przypadku:

• noworodków i niemowląt 1–1,5 godziny,

• dzieci w wieku od 1 do 5 lat – co najmniej 2 godziny,

• dzieci powyżej 5 roku życia – około 4 godziny,

• młodzieży powyżej 15 lat – około 6 godzin.

W przypadku występowania tendencji do wzdęć po wcześniejszej konsultacji z lekarzem konieczne może się okazać podanie środków odgazowujących.

Co należy zabrać ze sobą na USG wątroby?

Wybierając się na USG wątroby, należy zabrać ze sobą wyniki dotychczas przeprowadzonych badań USG wątroby, jak i rezultaty innych badań wykonywanych w ramach diagnostyki zaburzenia jej pracy. Dodatkowo niezbędne są:

• oryginale, aktualne skierowanie na badanie,

• dowód osobisty, a w przypadku niepełnoletnich osób przedstawienie oryginału dokumentu uwierzytelniającego opiekę nad niepełnoletnim i książeczkę zdrowia dziecka,

• karty wypisu ze szpitala.

Jak przebiega USG wątroby?

USG wątroby wykonuje się w pozycji leżącej na wznak, na lewym boku oraz w skośnej na lewym boku. Osoba badana odsłania okolicę brzucha, która następnie zostanie pokryta specjalnym żelem. Zapewni on osiągniecie dobrego kontaktu między głowicą do aparatu USG a skórą badanego. Bardzo ważne podczas badania jest stosowanie się do poleceń lekarza. podczas badania przesuwa on głowicę aparatu po całej diagnozowanej okolicy, dzięki czemu uzyskuje obraz całego narządu uwidaczniający się na ekranie monitora. Wątrobę ocenia się w wielu przekrojach, w tym podłużnych, skośno‑poprzecznych, skośno‑podłużnych, poprzecznych.

Zobacz film i dowiedz się jak zbudowana jest wątroba:

Pomyłki w interpretacji wyników USG wątroby

Badanie USG wątroby, tak samo jak każde inne badanie, obarczone jest pewnym ryzykiem błędów. Wynikają one m.in. z:

• niedostatecznej jakości sprzętu,

• niewłaściwej interpretacji budowy i charakteru zmiany,

• niewłaściwego przygotowania do badania,

• niewłaściwej współpracy chorego podczas badania,

• niemożliwości uzyskania optymalnego obrazu,

• niewłaściwej techniki wykonywania badania, która jest niezgodna z aktualnie obowiązującymi standardami,

• braku kompletnych danych z badania podmiotowego i przedmiotowego oraz wyników wcześniejszych badań diagnostycznych,

• niewłaściwego ułożenia do badania,

• za szybko i pobieżnie przeprowadzonego badania,

• niedostatecznego poziomu wiedzy osoby wykonującej badanie.

Żeby ograniczyć prawdopodobieństwo błędów przy USG wątroby, konieczne jest stosowanie się do „Standardów badań ultrasonograficznych” opracowanych przez Polskie Towarzystwo Ultrasonograficzne.

Czy USG wykryje marskość wątroby?

Ultrasonograficzne badanie wątroby to składowa USG jamy brzusznej. USG wątroby pozwala ocenić kształt i wielkość wątroby. Pozwala stwierdzić występowanie zmian morfologicznych w miąższu wątroby. W związku z tym stanowi element diagnostyczny w przypadku marskości wątroby. Umożliwia różnicowanie przyczyn zastoju żółci. Korzysta się z niego też w ocenie nadciśnienia wrotnego, zwłóknienia i stłuszczenia miąższu wątroby, ostrego zapalenia, zmian ogniskowych, takich jak nowotwory czy torbiele.

Bibliografia:

1. Jakubowski W., Standardy badań ultrasonograficznych Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego, Warszawa, Roztoczańska Szkoła Ultrasonografii Wydawnictwo, 2011.

2. Walas M.K., Skoczylas K., Gierbliński I., Standardy badań ultrasonograficznych Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego – aktualizacja. Badanie wątroby, pęcherzyka i dróg żółciowych, „Journal of Ultrasonography”, 2012, 12, s. 428–445.

3. Walas M.K., Skoczylas K., Gierbliński I., Błędy i pomyłki w diagnostyce ultrasonograficznej wątroby, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, „Journal of Ultrasonography”, 2012, 12, s. 446–462.