Uraz głowy to jeden z poważniejszych urazów budzący najwięcej niepokoju. Urazy głowy są szczególnie częste przy wypadkach samochodowych czy po upadku związanym z omdleniem. Grupą, u której urazy głowy budzą najwięcej strachu, są dzieci. A przecież urazy głowy u dzieci, a szczególnie u niemowląt, które uczą się chodzić, nie należą do rzadkości. Wyróżnia się wiele rodzajów urazów głowy, które różnią się np. stopniem zaburzeń świadomości, powikłaniami czy powierzchownością. Bardzo niebezpieczne są urazy głowy, w wyniku których chory prezentuje jakiekolwiek objawy neurologiczne, czy kiedy dochodzi do powstania krwiaka wewnątrzczaszkowego.
Uraz głowy – jakie niesie powikłania?
Uraz głowy może być powierzchowny z przerwaniem ciągłości skóry lub z wytworzeniem krwiaka podskórnego. Może również obejmować głębsze struktury, prowadząc do uszkodzenia kości czaszki czy mózgowia. W zależności od nasilenia, rodzaju urazu może dojść do utraty przytomności. Najczęściej uraz głowy przebiega bez zaburzeń świadomości, jednak zawsze w momencie epizodu utraty przytomności konieczne jest wysunięcie podejrzenia uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Utrata przytomności to bowiem bardzo poważny objaw neurologiczny. Objawy neurologiczne czy utrata przytomności pojawiają się w sytuacji wstrząśnienia mózgu, powstania krwiaka wewnątrzczaszkowego, stłuczenia bądź niedotlenienia mózgu. Ostateczne powikłania związane z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego są bardzo niebezpieczne i stanowią bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka. Wśród innych powikłań urazu głowy wyróżnia się blizny powierzchowne po ranach, które wymagały szycia chirurgicznego, uszkodzenia kości czaszki, szyjnego odcinka kręgosłupa i tkanki mózgowej. Większość urazów nie jest groźna. Przy braku objawów nie ma konieczności poszerzenia diagnostyki. Jednak w przypadku pojawiania się jakichkolwiek niepokojących objawów należy pilnie skontaktować się z lekarzem.
Co robić po urazie głowy?
Postępowanie po urazie głowy jest uzależnione od wielu czynników. To lekarz decyduje, jakie badania są niezbędne. Badanie aparatem rentgenowskim (RTG) kości czaszki pozwala jedynie uwidocznić pęknięcia. Natomiast nie daje odpowiedzi, co dzieje się z mózgowiem człowieka. Dlatego też przy podejrzeniu uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, bólu głowy po urazie, zawrotów czy innych niepokojących objawów neurologicznych, wskazane jest wykonanie tomografii komputerowej (TK) głowy celem wykluczenia krwiaka wewnątrzczaszkowego czy innych powikłań urazu. U dzieci diagnostyka również powinna być przemyślana, ponieważ nie zawsze konieczne jest nadmierne narażanie dziecka na promieniowanie. U niemowląt po urazie głowy doskonałą metodą diagnostyki ośrodkowego układu nerwowego jest ultrasonografia (USG) przezciemiączkowa – bezinwazyjna i nieobciążająca dziecka metoda wykluczenia powikłań urazu ośrodkowego układu nerwowego.
Pierwsza pomoc po urazie głowy
Podczas udzielania pierwszej pomocy zawsze w pierwszej kolejności należy zadbać o swoje bezpieczeństwo. W dalszej kolejności trzeba ułożyć poszkodowanego na plecach. Jeśli jest to pacjent nieprzytomny, to wprowadza się schemat pierwszej pomocy dla pacjenta urazowego, czyli ważnym elementem jest stabilizacja odcinka szyjnego kręgosłupa. Należy wtedy udrożnić drogi oddechowe, sprawdzić oddech, świadomość chorego i reakcje na bodźce. Jeśli nie reaguje, konieczne jest natychmiastowe wezwanie pogotowia ratunkowego, a w przypadku braku oddechu – jak najszybsze podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Zarówno u przytomnego, jak i nieprzytomnego pacjenta należy w miarę możliwości zahamować krwotok zewnętrzny, jeśli jest obecny. W tym celu konieczne jest uciśnięcie miejsca krwawiącego przez jałowy materiał. Pacjent przytomny wymaga wstępnej neurologicznej oceny. Jeśli skarży się na zawroty głowy, nasilony ból, zaburzenia widzenia czy inne niepokojące objawy, konieczna jest jak najszybsza konsultacja z lekarzem i przekazanie poszkodowanego do szpitala.
Ból głowy po urazie – czy zawsze budzi niepokój?
Każdy uraz wywołuje ból – całkowicie normalne zjawisko. Nie chodzi tu tylko o uraz głowy, lecz każdej okolicy ciała. Czasami wręcz, paradoksalnie, niewielki uraz powoduje bardzo silny ból. Na podstawie samych dolegliwości bólowych nie można ocenić niebezpieczeństwa. Nie są one bowiem miarodajne. Niepokój budzą dopiero niepokojące objawy neurologiczne. Zawsze jednak po urazie głowy należy skonsultować się z lekarzem, który obiektywnie oceni konieczność poszerzenia diagnostyki.
Zobacz film i dowiedz się wszystkiego o działaniu układu nerwowego:
Bibliografia:
1. A. Szczeklik., P. Gajewski, Interna Szczeklika 2017, Medycyna Praktyczna, wyd. 8, Kraków 2018.