Tularemia jest także nazywana dżumą gryzoni, chorobą zajęczą lub króliczą gorączką. Występuje pod różnymi postaciami zależnymi od źródła zakażenia. Niebezpieczeństwo tego schorzenia wynika z bakterii, która jest przenoszona przez gryzonie – to Franciscella tularensis. Pozornie antybiotyki są w stanie pokonać każdą bakterię, jednak ta wywołująca tularemię została zaliczona przez specjalistów do grupy A, czyli tej skupiającej czynniki biologiczne najwyższego ryzyka. Z tego względu kluczowe jest rozpoznanie choroby i podjęcie właściwego leczenia. W przeciwnym wypadku może ono prowadzić do śmierci.

Przeczytaj też: Zoonoza – jakie choroby odzwierzęce zagrażają człowiekowi?

Bakteria wywołująca tularemię

Pałeczka tularemii ma właściwości chemiczne, które pozwalają jej oszukać ludzki układ immunologiczny i przedostać się wewnątrz organizmu. Poza tym ta bakteria namnaża się w błyskawicznym tempie, tak więc nawet dziesięć pałeczek wystarczy, aby wywołać zakażenie i poważne problemy zdrowotne. W wielu przypadkach reakcją obronną organizmu jest wybuch tlenowy, jednak działa on jedynie na bakterie beztlenowe – pałeczka tularemii szybko jest w stanie stworzyć swoją linię obrony i rozwijać się wewnątrz organizmu. Poza tym bakteria może zmanipulować układ odpornościowy i doprowadzić do braku stanu zapalnego w miejscu zakażenia i wędrować do węzłów chłonnych, a stamtąd po rozprzestrzenieniu się trafić do płuc, opłucnej, śledziony, wątroby, nerek i innych narządów. W rezultacie człowiek zaczyna odczuwać objawy zakażenia już w jego zaawansowanym stadium.

Przyczyny tularemii

Tularemią można zarazić się głównie poprzez bezpośredni kontakt z chorym zwierzęciem (najczęściej zające, dzikie króliki, gryzonie) lub wdychanie pyłu roślinnego z miejsc zanieczyszczonych odchodami gryzoni, np. suchej trawy lub sierści zakażonych zwierząt. Do tularemii prowadzi spożywanie skażonej wody lub żywności, pocieranie oczu zakażonymi palcami (bakterie dostają się do organizmu przez spojówki). Zakażenie może także następować bezpośrednio po ukąszeniu kleszcza lub komarów.

Objawy tularemii

Objawy schorzenia są zależne od jego formy, która z kolei wywodzi się od sposobu zakażenia. Wszystkie formy łączy nagłe nasilenie objawów po upływie kilku dni od zakażenia, które wynika z krótkiego i bezobjawowego okresu wylęgania bakterii tularemii. Pierwszymi objawami są najczęściej: dreszcze, wysoka gorączka, ból głowy, ból gardła, ogólne osłabienie organizmu i bóle mięśni. Dalsze ogólne symptomy tularemii to: suchy kaszel, duszności, ból za mostkiem, powiększone węzły chłonne, utrata apetytu oraz spadek wagi.

Dodatkowe objawy są zależne od sposobu zakażenia:

• w przypadku zakażenia drogą pokarmową są to wymioty i biegunka; poza tym może dojść do zapalenia żołądka i jelit (nawet wrzodziejącego); choroba może przerodzić się w jej formę anginową, która objawia się wysiękowym zapaleniem gardła lub jamy ustnej, rzadziej owrzodzeniem błony śluzowej;
• w przypadku zakażenia przez wdychanie bakterii jest to najcięższa odmiana tularemii – śródmiąższowe zapalenie płuc; jej rozpoznanie zmusza do natychmiastowego podjęcia leczenia, gdyż może doprowadzić do śmierci;
• w przypadku zakażenia przez zatarcie oka może dojść do zapalenia spojówek, rzadziej do postaci choroby, która objawia się wrzodami i guzkami na spojówkach oraz powiększonymi węzłami chłonnymi.

Odmiany tularemii

Tularemię dzieli się na sześć postaci. Są to:

• postać węzłowa – najczęstszy przypadek, jest on spowodowany kontaktem z zakażonym zwierzęciem lub ukąszeniem przez zakażone kleszcze lub komary
• postać oczno-węzłowa – wynikająca z zatarcia spojówek brudnymi dłońmi;
• postać żołądkowo-jelitowa – dochodzi do niej przez spożycie zanieczyszczonej wody lub żywności;
• postać trzewna (durowata) – nasilona postać żołądkowa;
• postać anginowa (wspomniana wyżej);
• postać płucna (wspomniana wyżej) – najpoważniejsza odmiana tularemii

Diagnostyka tularemii

Do rozpoznania tularemii potrzebne są wyniki badań próbek z węzłów chłonnych, zeskrobin ze zmian skórnych, próbek krwi, plwociny, moczu, materiału z przewodu pokarmowego, wymazów z gardła i ran, płynu opłucnowego. W przypadku zakażenia drogą pokarmową lekarz może zalecić także zbadanie próbek zanieczyszczonej wody lub żywności spożytych przez osobę.

Leczenie tularemii

Tularemia jest leczona poprzez antybiotykoterapię. Najczęściej stosowane są: streptomycyna, tetracykliny, fluorochinolony lub aminoglikozydy. Poza tym lekarz może przepisać zakażonej osobie leki wspomagające terapię, takie jak netylmycyna lub gentamycyna. Osoba odczuwa poprawę stanu zdrowia już po około 48 godzinach od rozpoczęcia terapii, a samo leczenie trwa około dwóch tygodni.

Przeczytaj też: Grzybica odzwierzęca – przyczyny, leczenie i objawy

Zobacz też fakty i mity o pasożytach.