Torbiele okolicy kręgosłupa to otorbione twory, zawierające treść ciekłą lub o charakterze gęstej mazi, które pojawiają się w okolicy kręgosłupa i mogą powodować różnego typu dolegliwości. Często przebiegają bezobjawowo, ale w przypadku znacznego nasilenia bólu lub innych symptomów ucisku na korzenie nerwów rdzeniowych mogą wymagać wykonania odbarczającego (likwidującego ucisk) zabiegu operacyjnego.

Czym jest torbiel?

Torbiel to przestrzeń wypełniona płynną lub półpłynną zawartością, która otoczona jest łącznotkankową torebką. Może być wrodzona (jako pozostałość procesu rozwojowego), a także powstawać w przebiegu życia pacjenta – jako zejście stanu zapalnego czy ucisku na ujście różnego typu gruczołów (łojowych, potowych) i kaletek maziowych. Jeśli dojdzie do zablokowania odpływu z gruczołu, powstaje torbiel, która ze względu na stałą produkcję fizjologicznej wydzieliny może się stopniowo powiększać. W niektórych przypadkach może dochodzić do pękania torbieli i opróżniania się jej z zawartości, ale (jeśli torba nie zostanie usunięta w całości) bardzo często następuje wznowa. Treść zalegająca w torbieli może ulec nadkażeniu przez drobnoustroje przemieszczające się z prądem krwi, co często prowadzi do powstania ropnia.

Torbiele okołokorzeniowe

Torbiele okołokorzeniowe (inaczej torbiele Tarlova) to twory powstające w kanale kręgowym pod oponą miękką, obejmujące najczęściej zwoje korzeniowe. Niektóre z włókien nerwowych przebiegają na powierzchni lub w ścianie torebki torbieli. Choć ich pochodzenie nie jest do końca wyjaśnione, uważa się je za zmianę wrodzoną. Występują przeważnie w odcinku lędźwiowym i krzyżowym kręgosłupa, często usytuowane są w okolicy otworów kręgowych. Mogą być pojedyncze lub pojawiać się w większej ilości.

Torbiele okołokorzeniowe najczęściej przebiegają bezobjawowo, choć bywają przyczyną dolegliwości bólowych, które przez długi czas mogą być interpretowane jako bóle zwyrodnieniowe lub związane z wypadaniem krążków międzykręgowych.

Leczenie (zwykle polegające na wycięciu) podejmuje się rzadko – jedynie w tych sytuacjach, gdy natężenie bólu jest bardzo duże albo gdy ucisk na zwoje nerwowe powoduje zaburzenia o typie parestezji (zaburzeń czucia, takich jak drętwienie czy mrowienie) lub niedowładów.

O tym, jak dbać o kręgosłup? dowiecie się z filmu: 

Torbiele przykręgosłupowe maziówkowe

Torbiele maziówkowe powstają wskutek przekształcenia się kaletek maziowych – struktur, które mają kształt woreczków wypełnionych gęstą mazią. Ich rolą jest amortyzowanie i zmniejszanie tarcia w miejscu, gdzie stykają się powierzchnie stawowe. Mają najczęściej kontakt z jamą stawu. Torbiel maziówkowa może też powstać wskutek uwypuklenia ściany torebki stawowej. Tak dzieje się w przypadku torbieli przykręgosłupowych – są efektem rozciągnięcia i uwypuklenia torebki stawów międzykręgowych. W zależności od lokalizacji i wielkości mogą przebiegać bezobjawowo albo powodować ból i inne objawy uciskowe.

Torbiele krzyżowo-ogonowe

Torbiele krzyżowo-ogonowe powstają w innej warstwie tkanek otaczających dolne odcinki kręgosłupa, a mianowicie w tkance podskórnej. Wnętrze ich torebki pokryte jest skórą z gruczołami łojowymi i potowymi oraz mieszkami włosowymi. Zwykle torbiel łączy się z powierzchnią ciała kanalikiem. Na skórze jest on widoczny jako niewielkie zagłębienie, z którego może wystawać kępka włosów. Torbiel może przybierać znaczne rozmiary i mieć kilka-, kilkanaście podobnych ujść. Zlokalizowane są one zazwyczaj w linii pośrodkowej ciała.

Polecamy: Kręgosłup człowieka – budowa i fizjologiczne krzywizny

Torbiel krzyżowo-ogonowa często ulega zakażeniu i zropieniu. Wynika to z faktu, że okolica ogonowa jest mocno obciążana podczas siedzenia, narażona na tarcie i ucisk. Skóra zwykle zakryta jest w tych miejscach ubraniem, co sprzyja bytowaniu bakterii, które w rejonie odbytu występują relatywnie często. Drobnoustroje mogą wnikać kanalikami do wnętrza torbieli i powodować rozwój zakażenia.

Zropiała (w całości lub w jednym ze swych odgałęzień) torbiel powoduje silne dolegliwości (bolesność, obrzęk, zaczerwienienie, zwiększone ucieplenie skóry) i zwykle wymaga interwencji chirurgicznej. O ile nie zostanie wycięta w całości, bardzo często dochodzi do wznowy infekcji i pogorszenia stanu chorego.

Polecamy: Kość ogonowa: powody bólu kości guzicznej i sposoby jego leczenia

Leczenie torbieli na kręgosłupie

Leczenie torbieli okołokręgosłupowych to wbrew pozorom poważne zagadnienie. Bliskie sąsiedztwo korzeni nerwów rdzeniowych wymaga uwagi w trakcie zabiegu chirurgicznego. W przypadku torbieli Tarlova niebezpieczeństwo jest związane z koniecznością otwarcia opon mózgowo-rdzeniowych i wypreparowania torbieli spomiędzy włókien nerwowych. Dlatego leczenie operacyjne podejmowane jest tylko w tych przypadkach, gdy ewentualne korzyści przewyższają zdecydowanie ryzyko związane z możliwymi komplikacjami.