Telemedycyna pozwala na zdalne zbieranie danych o zdrowiu pacjenta, monitorowanie jego stanu oraz udzielanie zaleceń zdrowotnych i porad dotyczących modyfikacji terapii i dalszego postępowania. Stanowi też płaszczyznę wymiany doświadczeń i konsultacji pomiędzy lekarzami.

Czym jest telemedycyna?

Telemedycyna to świadczenie usług medycznych na odległość. W jej skład wchodzą trzy podstawowe działania:

• gromadzenie danych o wynikach badań i stanie chorego oraz ocena tych informacji przez specjalistę (co może odbywać się nawet bez interakcji pomiędzy lekarzem a pacjentem),

• zdalny monitoring parametrów życiowych w czasie rzeczywistym,

• medyczne usługi interaktywne – udostępnianie porad lekarskich pacjentom lub konsultowanie złożonych od strony diagnostycznej czy leczniczej przypadków pomiędzy lekarzami.

Praktyczne wykorzystanie telemedycyny

Jako ilustrację pierwszej opcji (zdalne gromadzenie danych i analiza) można wykorzystać leczenie cukrzycy. Chory regularnie bada poziom glikemii (poziom glukozy we krwi). Dane z urządzenia pomiarowego są przekazywane automatycznie do bazy danych w zakładzie leczniczym, gdzie poddawane są obróbce i archiwizacji. Okresowo (albo w przypadku rozpoznania przez oprogramowanie odchyleń od stanu prawidłowego) wyniki są analizowane przez specjalistę diabetologa. Może on na odległość, np. w formie maila, przekazywać pacjentowi zalecenia dotyczące np. diety lub zmiany dawki insuliny.

Zdalny monitoring w czasie rzeczywistym jest wykorzystywany np. w chorobach serca. Może on obejmować ciągłą obserwację rytmu serca i zapisu elektrokardiograficznego (EKG) przy użyciu elektronicznego urządzenia podobnego do aparatu holterowskiego, które wysyła sygnały w trybie ciągłym do centrali monitorowania. Istnieje także możliwość wykonania i przesłania do analizy w chwilach wskazanych przez pacjenta, na przykład wtedy, kiedy źle się poczuje. System może dokonać automatycznej, wstępnej analizy zapisu i skierować dane do weryfikacji przez lekarza, wysłać chorego do poradni specjalistycznej lub wręcz zalecić mu wezwanie karetki pogotowia.

Opcja usług interaktywnych obejmuje udzielanie porad lekarskich na odległość, np. w sytuacji, kiedy udanie się do lekarza jest niemożliwe lub ekonomicznie nieuzasadnione. Oczywiście taka forma konsultacji nie obejmuje badania chorego przez lekarza, ale może być bardzo cenna dla np.:

• uczestników wypraw polarnych lub wysokogórskich,

• żeglarzy i marynarzy,

• osób mieszkających z dala od cywilizacji (tego typu usługi funkcjonują już np. w krajach skandynawskich, USA czy Kanadzie).

Telemedycyna – zalety i perspektywy rozwoju

Wdrożenie usług telemedycznych poprawia standard obsługi osób przewlekle chorych (m.in. diabetyków, astmatyków, chorych kardiologicznych). Zwiększa dostępność usług medycznych, skraca czas oczekiwania na standardową poradę i (przy odpowiedniej skali działania) może radykalnie obniżyć koszty wykonywania podstawowego zakresu porad medycznych.

Nie bez znaczenia jest też możliwość konsultowania złożonych przypadków chorobowych przez lekarza pierwszego kontaktu czy mniej doświadczonego specjalistę z klinicystami o rozległym doświadczeniu. Powszechne są już usługi pozwalające na międzynarodowe konsultowanie wyników badań obrazowych, laboratoryjnych, cytologicznych czy histologicznych. Dzięki temu rozpoznanie stawiane jest szybko, na podstawie najnowszej wiedzy i potwierdzane przez konsylium specjalistów najwyższej klasy.

Postęp technologii medycznych i usług telekomunikacyjnych sprawia, że wykonywane operacje mogą być na bieżąco transmitowane do innego ośrodka, w którym specjaliści pomagają wybrać właściwą strategię postępowania i technikę zabiegową. Jeśli zabieg operacyjny jest przeprowadzany za pomocą najnowszych robotów chirurgicznych, jego kluczowe elementy mogą być wykonane przez doświadczonego, wyspecjalizowanego w danej dziedzinie chirurga, który znajduje się w innym mieście czy nawet na innym kontynencie. Za pośrednictwem zestawionego łącza telekomunikacyjnego obserwuje on pole operacyjne i steruje manipulatorami robota tak, jakby znajdował się na sali operacyjnej.

Jak wygląda nowoczesna diagnostyka? Odpowiedź znajdziesz w filmie:

Telemedycyna – sytuacja w Polsce

Usługi telemedyczne nie są w chwili obecnej uznawane w Polsce za standardowy element systemu opieki zdrowotnej. Narodowy Fundusz Zdrowia nie kontraktuje i nie refunduje tego typu działań. Systemy opieki zdalnej zostały wdrożone przez niektóre ośrodki kliniczne i sieci prywatnych zakładów opieki zdrowotnej, jednak obejmują tylko niewielkie, zamknięte grupy pacjentów.

W kontekście telemedycyny prawo nie dopuszcza obecnie możliwości uzyskiwania porad medycznych bez udziału lekarza. Istniejące systemy eksperckie, oparte na algorytmach sztucznej inteligencji i zdolne do uczenia się, spełniają pomocniczą rolę w procesie diagnozowania i różnicowania chorób oraz dobierania optymalnej terapii. Ostateczne rozpoznanie i zalecenia dla chorego musi zweryfikować lekarz mający prawo wykonywania zawodu na terenie Polski.