Zawarta w herbacie teina różni się od kofeiny nie tylko budową chemiczną, ale i mechanizmem działania. Dzięki temu efekt pobudzający, który zawdzięczamy temu związkowi, utrzymuje się dłużej niż po wypiciu kawy. Co wiadomo o teinie?

Teina a kofeina

Kofeina, która jest związkiem zawartym kawie, to alkaloid purynowy zaliczany do grupy substancji o działaniu psychoaktywnym i uzależniającym. Bardzo szybko się wchłania, dlatego szybko pobudza organizm do działania. Niestety to także proces krótkotrwały, więc żeby utrzymać efekt pobudzający, sięga się po kolejne filiżanki kawy. Mimo że kofeina jest uzależniająca, to w gruncie rzeczy pozostaje bardzo skutecznym środkiem leczniczym. Rozszerza naczynia krwionośne i oskrzela, chroni także wątrobę przed marskością i nowotworem. Poza tym ma działanie moczopędne, podobnie jak teina w herbacie.

Co to jest teina? To również kofeina, tylko w innej postaci. Teina nie jest czystym alkaloidem purynowym, lecz solą kofeiny powstałą w wyniku reakcji kofeiny z taniną. Kofeinian taniny również zalicza się do związków psychoaktywnych mających wpływ na ośrodkowy układ nerwowy. Jednym słowem mówiąc: w kawie jest kofeina, a teina jest w herbacie.

Teina – właściwości

Właściwości teiny są niemal identyczne jak kofeiny zawartej w kawie. Te dwa związki różnią się od siebie mechanizmem działania. W porównaniu do kofeiny teina wykazuje dłuższe działanie pobudzające. Jej zawartość w herbacie jest też większa niż kofeiny w kawie, pomimo że działa wolniej.

Działanie teiny na organizm:

• długotrwale pobudza do działania poprzez stymulację ośrodkowego układu nerwowego;
  
• dostarcza energii;
  
• zmniejsza uczucie zmęczenia;
  
• poprawia koncentrację;
  
• poprawia wentylację płuc;
  
• poprawia pracę układu pokarmowego;
  
• rozszerza naczynia krwionośne;
  
• działa moczopędnie;
  
• zwiększa tempo przemiany materii.
  

Nadmiar zawartej w herbacie teiny, mimo wielu właściwości leczniczych tego związku, jest niewskazany. Wbrew pozorom, wypijanie wielu szklanek herbaty w ciągu dnia może odbić się negatywnie na zdrowiu. Przyczyną szkodliwego działania jest nie tylko teina, ale i zawarte w herbacie szczawiany, które mogą uszkodzić nerki lub doprowadzić do powstania bolesnej kamicy nerkowej.

Czy herbata z cytryną jest szkodliwa? Odpowiedź na filmie:

Zawartość teiny w herbacie

Zawartość teiny w herbacie jest wartością zmienną i zależy od rodzaju napoju, który jest spożywany. Najwięcej teiny znajduje się w herbacie czarnej. Jedna filiżanka tego napoju zawiera jej aż 70 g, podobnie jak herbata biała. Bogate w teinę herbaty zaleca się parzyć dłużej niż 3 minuty. Ten czas pozwala na wytrącenie się garbników, które mają działanie neutralizujące psychoaktywny związek.

Zmielone patyczki ostrokrzewu paragwajskiego, nazywane potocznie herbatą Yerba Mate, także zawierają teinę. Na jedną filiżankę przypada około 20 g tego związku. Herbata Yerba Mate uważana jest za jeden z najlepszych napojów herbacianych. Napary z liści ostrokrzewu stosowano już w medycynie ludowej. Służyły do poprawy koncentracji i łagodzenia skutków zmęczenia. Obecnie zawartość teiny w herbacie Yerba Mate wykorzystuje się do walki z otyłością i wysokim poziomem cholesterolu oraz jako środek pobudzający.

Czy zielona herbata zawiera teinę? Mówi się, że w zielonej herbacie teiny jest najmniej, choć to nie do końca prawda. Na jedną filiżankę przypada około 40 g tego związku. Zawartość ta jest zmienna i zależy od rodzaju parzonego napoju. W zielonej herbacie typu Matcha teiny będzie więcej niż w herbacie Bancha (liście tej herbaty są starsze). Dla kobiet w ciąży z kolei, jest dostępna w sprzedaży zielona herbata bez teiny (tzw. Sencha).

Jedyną herbatą bez teiny jest napar z liści czerwonokrzewu afrykańskiego (rooibos). Napój parzy się około 5 minut w wodzie o temperaturze około 95℃. Herbata ma lekko ziemisty posmak. Polecana jest osobom, które mają kłopoty z układem krwionośnym, stany zapalne wątroby i nieprawidłowy poziom cukru we krwi.

Teina – przeciwwskazania

Nadmiar teiny w organizmie jest szkodliwy dla zdrowia. Związek podnosi ciśnienie krwi i przyspiesza akcję serca, więc przedawkowany jest szczególnie niebezpieczny. Przedawkowanie będzie skutkować również kłopotami żołądkowymi.

Herbaty z zawartością teiny, ze względu na jej działanie silnie pobudzające, nie wolno podawać dzieciom poniżej 3. roku życia. U maluchów ten związek może hamować wchłanianie żelaza, czego skutkiem będzie anemia. Dzieciom poniżej 3. roku życia zaleca się picie herbatek owocowych, w których zawartość teiny jest o wiele mniejsza.

Bibliografia:

1. I. Matławska, Farmakognozja – Podręcznik dla studentów farmacji, Uniwersytet im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, rozdział: Alkaloidy purynowe: 293-299, wyd.III poprawione i uzupełnione, Poznań 2008.
   
2. R. Wierzejska, Wpływ picia herbaty na zdrowie – aktualny stan wiedzy, Przegl Epidemiol 2014; 68: 595-599.