Kiedy dochodzi do szczękościsku, a przez to do ograniczenia ruchów żuchwy, tak proste czynności jak jedzenie, ziewanie czy mówienie powodują nie tylko dyskomfort, ale często też silny ból.

Szczękościsk – przyczyny ograniczonej ruchomości stawu

Do szczękościsku, czyli częściowej lub całkowitej niemożności otwarcia jamy ustnej, dochodzi na skutek skurczu mięśni stawu skroniowo-żuchwowego. Najczęściej spowodowany jest nagłym bólem, zarówno w samym stawie, jak i w innych częściach organizmu. Mechanizm ten polega na wysyłaniu wielu impulsów do twarzoczaszki, które powodują, że jej mięśnie są w stanie permanentnego skurczu, co może blokować pracę stawu skroniowo-żuchwowego.

Zobacz także: Ból szczęki w okolicy ucha i stawu żuchwowego – najczęstsze przyczyny dolegliwości

Szczękościsk najczęściej występuje na skutek zaburzeń pracy układu nerwowego lub choroby czy urazu bezpośrednio w jamie ustnej. Przyczynami mogą być również: nowotwory, wyrzynanie się zębów (zwłaszcza to utrudnione, np. ósemek), dysfunkcje w obrębie samego stawu skroniowo-żuchwowego, bruksizm (patologiczne tarcie zębami żuchwy o zęby szczęki, czyli tzw. zgrzytanie zębami), zapalenie okostnej (zębopochodne) czy zakażenie przestrzeni skrzydłowo-żuchwowej, np. po podaniu znieczulenia.

Szczękościsk może występować także przy stanach chorobowych niepowiązanych z jamą ustną i stawem skroniowo-żuchwowym, takich jak:

• choroby ośrodkowego układu nerwowego: udar, wylew, stan zapalny, guz mózgu,
  
• padaczka,
  
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
  
• tężec,
  
• bakteryjne zapalenie ślinianek,
  
• stan zapalny gardła,
• histeria lub przedawkowanie narkotyków.

Szczękościsk po usunięciu ósemki – jak go leczyć?

Następstwem zabiegu usunięcia dolnej ósemki jest często ograniczenie możliwości rozwierania szczęk, a także szczękościsk. Powikłanie to zawsze wymaga kontroli lekarskiej, ale zazwyczaj szybko udaje się przywrócić pełną ruchomość stawu z pomocą kilku systematycznie wykonywanych ćwiczeń. W bardziej skomplikowanych przypadkach szczękościsk może utrzymać się aż do dwóch tygodni i zazwyczaj jego przyczyną nie jest sama ekstrakcja zęba, ale tzw. suchy zębodół, który może powodować stan zapalny okolicznych tkanek. Stosuje się wtedy kurację antybiotykową i ćwiczenia, które należy wykonywać mimo odczuwanego bólu i dyskomfortu.

Szczękościsk – objawy i leczenie

Jeżeli szczękościsk występuje w wyniku stanu zapalnego, to najczęściej towarzyszą mu inne charakterystyczne objawy typu: ból ucha, ból gardła i problemy z przełykaniem. Pojawia się wtedy chrypka i stan podgorączkowy. Szczękościsk jest wówczas spowodowany gromadzącą się w okolicach gardła i migdałków ropą, która ogranicza ruchomość w stawie. Jeśli występują trzaski żuchwy, zwłaszcza przy ziewaniu i przy jedzeniu, należy podejrzewać dysfunkcje w obrębie samego stawu.

Leczenie schorzenia wymaga ustalenia jego konkretnej przyczyny. W zależności od objawów dominujących niezbędne jest rozszerzenie diagnostyki o badanie laryngologiczne, stomatologiczne lub neurologiczne. Niekiedy wymagane jest EEG, RTG, a także badania laboratoryjne.

Jeżeli przyczyną jest stan zapalny o podłożu bakteryjnym, wirusowym bądź grzybiczym, niezbędne jest wdrożenie odpowiedniej farmakoterapii. W przypadku dysfunkcji stawu dobre efekty daje zastosowanie szyn okluzyjnych, które zmniejszają ból, poprawiają ruchomość stawu, zmniejszają napięcie mięśni, pozwalają na właściwe ułożenie zębów względem siebie i zapobiegają ich ciągłemu zaciskaniu. Szyna powinna być zakładana na górny łuk i noszona przez osiem godzin dziennie. Osoby decydujące się na tę terapię często cierpią dodatkowo na szczękościsk nocny, więc szynę zakładają przed snem, co zmniejsza dyskomfort i zaburzenia snu spowodowane bólem.

Ćwiczenia na szczękościsk

Terapię lekami warto wspomagać masażami rozluźniającymi szczęki (wykorzystuje się też działanie ciepła) i odpowiednie ćwiczenia logopedyczne polegające na:

• przesuwaniu dolnej szczęki w lewą i w prawą stronę,
  
• wysunięciu do przodu i cofaniu dolnej szczęki przy rozwartych wargach,
  
• wykonywaniu ruchów żucia, przy których angażują się wargi, policzki i dolna szczęka,
  
• ćwiczeniu swobodnego opadania szczęki.
  

Ćwiczenie swobodnego opadania szczęki wykonuje się poprzez takie ułożenie palców wskazujących w zagłębieniach pod nasadami uszu, aby opierały się na tyłach kości szczękowej. Należy opuszczać szczękę w dół przy mocno dociśniętych palcach. Ruchy powinno się powtarzać najpierw powoli, a później z większą gwałtownością i szybkością, przy czym szczęka musi cały czas opadać miękko.