Szczaw jest rośliną wykorzystywaną w kuchni oraz w lecznictwie. Znajduje zastosowanie jako środek na dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Wykazuje również właściwości bakteriobójcze i przeciwgrzybicze.

Szczaw – jaką ma wartość odżywczą?

Szczaw jest pospolitą, wieloletnią rośliną należącą do rodziny rdestowatych. W Polsce spotyka się wiele odmian tej rośliny, m.in. szczaw zwyczajny, polny, kędzierzawy. Szczaw zwyczajny nazywany jest inaczej łąkowym. Najczęściej porasta łąki i pastwiska. Występuje również w ogrodach. Szczaw polny określany jest także szczawiem dzikim. Rośnie w uprawach roślin użytkowych, w zbożu, koniczynie oraz na łąkach, pastwiskach. Można go również spotkać w widnych lasach iglastych. 

Szczaw wykorzystywany jest zarówno w świecie kulinarnym, jak też w lecznictwie. Jest rośliną niskokaloryczną – 100 gramów szczawiu dostarcza jedynie około 20 kcal. W jego składzie znajdują się cenne związki, które wywierają korzystny wpływ na organizm. Szczaw jest źródłem witaminy C oraz beta karotenu. Substancje te należą do naturalnych przeciwutleniaczy, które wzmacniają odporność organizmu, hamują procesy starzenia się skóry, a także przeciwdziałają rozwojowi wielu chorób, m.in. sercowo-naczyniowych i nowotworowych. Beta karoten uczestniczy również w prawidłowym funkcjonowaniu narządu wzroku. Szczaw zawiera witaminy z grupy B, które są niezbędne w pracy układu nerwowego oraz błonnik pokarmowy regulujący procesy trawienne. 

Dostarcza również cennych składników mineralnych, takich jak: magnez, żelazo, wapń, fosfor oraz krzem. W składzie szczawiu występuje kwas szczawiowy, który w nadmiernych ilościach odkłada się w nerkach i drogach moczowych prowadząc do powstania kamicy nerkowej. Wszystkie odmiany szczawiu są źródłem garbników wpływających korzystnie na pracę przewodu pokarmowego. Wykorzystywane są jako środek zwalczający biegunki.

Właściwości prozdrowotne i lecznicze szczawiu

Właściwości szczawiu wykorzystywane są w medycynie naturalnej w leczeniu różnych chorób i dolegliwości już od czasów starożytnych. Dawniej szczaw wskazany był do płukania jamy ustnej przy bólu zęba oraz zapaleniu dziąseł. Korzenie szczawiu – surowe lub gotowane w wodzie stosowano w chorobach skórnych. Szczaw odznacza się wysoką zawartością witaminy C, dlatego był powszechnie wykorzystywany jako naturalny środek zapobiegający szkorbutowi – chorobie wywoływanej niedoborem witaminy C. 

Obecnie szczaw również znajduje zastosowanie w leczeniu różnych dolegliwości. Zalecany jest przede wszystkim przy problemach z układem pokarmowym. Wykazuje właściwości przeciwbiegunkowe oraz ściągające. Skutecznie likwiduje dolegliwości trawienne, np. bolesne skurcze żołądka. Szczaw działa żółciopędnie przyczyniając się do usprawnienia pracy wątroby i woreczka żółciowego. Pobudza procesy trawienne i przeciwdziała zaparciom. 

Sok przygotowany na bazie surowego szczawiu lub napar z liści tej rośliny działa pobudzająco na apetyt. Szczaw, zwłaszcza zwyczajny, posiada również właściwości przeciwgrzybicze i bakteriobójcze. Zapobiega m.in. infekcjom wywoływanym przez gronkowca złocistego. Liście szczawiu zwyczajnego znajdują zastosowanie w ziołolecznictwie. Ze świeżych i zmiażdżonych liści przygotowuje się okłady, które zaleca się stosować przy stłuczeniach oraz obrzękach skóry. Szczaw działa łagodząco na kaszel i katar, dlatego ziele tej rośliny jest częstym składnikiem preparatów wspomagających leczenie stanów zapalnych dróg oddechowych i zatok. Szczawiany obecne w szczawiu mogą prowadzić do odwapnienia organizmu. Z tego powodu szczaw zaleca się łączyć z produktami nabiałowymi dostarczającymi wapnia.

Roślina ta nie jest zalecana w diecie osób chorujących na osteoporozę, kamicę nerkową oraz schorzenia reumatyczne.

Co zrobić ze szczawiu? Zastosowanie kulinarne szczawiu

Szczaw zwyczajny jest najczęściej wykorzystywaną odmianą szczawiu w polskiej kuchni. Stanowi podstawowy składnik tradycyjnej zupy szczawiowej, którą przygotowuje się z posiekanych liści szczawiu oraz śmietany. Częstym dodatkiem do szczawianki są gotowane na twardo jajka. Ze szczawiu przyrządza się również smaczne sosy o charakterystycznym, lekko kwaskowatym smaku. Liście tej rośliny można jeść w postaci surowej jako dodatek do sałatek. Szczaw świetnie komponuje się z kurczakiem, pomidorami i mozzarellą. Wykorzystywany jest również do przygotowania farszów, np. do pierogów. 

Nierzadko zestawia się go ze szpinakiem. Przy przyrządzaniu potraw ze szczawiem warto pamiętać o dodaniu do nich produktów będących źródłem wapnia, np. śmietany, jogurtu naturalnego, białego sera, kefiru. W ten sposób zmniejszy się szkodliwe, odwapniające działanie szczawianów. Przygotowując danie ze szczawiem, należy wybierać młode i jędrne listki.