Cukrzyca to choroba, w której sukces terapii w ogromnym stopniu zależy od samego pacjenta. Poza przyjmowaniem leków musi on zmienić swoje dotychczasowe nawyki. Wiedzę o tym, jak to zrobić pacjenci czerpią nie nie tylko od lekarzy, ale również od pielęgniarek. Ich wsparcie jest szczególnie ważne zwłaszcza teraz, gdy pandemia bardzo ograniczyła kontakt z lekarzem. Dlatego, to właśnie ich pracy poświęcono tegoroczne obchody Światowego Dnia Cukrzycy.

Cukrzyca. Dlaczego praca pielęgniarek jest taka ważna?

Opieka nad chorym z cukrzycą ma charakter kompleksowy i wymaga współpracy wielu specjalistów. Pielęgniarki i edukatorzy diabetologiczni odgrywają tu jednak rolę wyjątkową. Podstawą skutecznej terapii, obok stosowania się do zaleceń lekarskich jest dobre zrozumienie przez pacjenta istoty tej choroby. Wyzwaniem dla pielęgniarki diabetologicznej jest więc stała edukacja i starania, aby przekazywana wiedza skutkowała zaangażowaniem i aktywnym włączeniem się pacjenta w proces leczenia.

Pacjent po zdiagnozowaniu cukrzycy musi liczyć się z tym, że jego dotychczasowy styl życia ulegnie zmianie. Pojawią się ograniczenia i nowe zalecenia. Nie każdemu jest łatwo pogodzić się z takim stanem rzeczy. Rolą pielęgniarek i edukatorów diabetologicznych jest więc przekonanie pacjenta, że mimo niezbędnych zmian w trybie życia, z cukrzycą można żyć normalnie. Dzięki zaufaniu, jakim cieszą się pielęgniarki, pacjenci nabierają wiary w siebie i czują się bezpieczniej.

Pielęgniarka diabetologiczna jest dla pacjentów mentorem. Uczy pacjenta i jego bliskich zasad samoopieki i samo pielęgnacji w domu, dostarcza wiedzy o chorobie, ale i praktycznych umiejętności, jak obsługa glukometrów, systemów ciągłego monitorowania glikemii, wstrzykiwaczy, a także postępowania w trudnych sytuacjach, jak hipoglikemia, hiperglikemia czy też zapobieganie powikłaniom.

W czasie pandemii koronawirusa, kiedy obawy i poczucie zagubienia pacjentów bywają większe niż wcześniej, wypracowane relacje zaufania i współpracy między chorymi z cukrzycą i pielęgniarkami nabierają szczególnego znaczenia.

Jakie mogą być pierwsze objawy cukrzycy?

Cukrzyca. Ile osób choruje?

Wsparcie ze strony pielęgniarek jest ważne także z tego powodu, że pacjentów z cukrzycą stale przybywa. Do roku 2030 liczba osób z cukrzycą może wzrosnąć do 578 milionów, a są to dane dotyczące tylko dorosłych pacjentów. Połowa z obecnie szacowanych 463 milionów chorych pozostaje niezdiagnozowana, co oznacza, że 232 miliony osób na świecie nie jest świadoma, że choroba rozwijając się bezobjawowo, sieje postępujące zniszczenie w ich organizmach.

Cukrzyca jest chorobą przez pewien czas niewidoczną. Dotyczy ogromnej liczby osób, a zarazem przez długi czas rozwija się bezobjawowo, a nawet gdy już jest rozpoznana, może nie wywoływać istotnych objawów przez kilka lat. Z tych właśnie powodów jest ona niedoceniana w kontekście działań profilaktycznych. A kluczem do niezachorowania na cukrzycę jest z jednej strony prowadzenie jak najzdrowszego trybu życia, a z drugiej szybkie reagowanie, gdy tylko poziom cukru zacznie wzrastać, osiągając wartości charakterystyczne dla stanu przedcukrzycowego. Na tym etapie stosunkowo łatwo można powrócić do prawidłowej regulacji stężenia glukozy we krwi, zwiększając aktywność fizyczną i modyfikując sposób żywienia - mówi prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, Konsultant krajowy w dziedzinie diabetologii.

Cukrzyca. Dlaczego w czasie pandemii jest szczególnie groźna?

W czasie pandemii koronawirusa częściej niż wcześniej zdarza się, że choroby cywilizacyjne i przewlekłe, jak m.in. cukrzyca są zaniedbywane. Trudniej o poradę lekarską i trudniej, bez stałego nadzoru lekarskiego i pielęgniarskiego, utrzymać dotychczasowy reżim w codziennym życiu. Ale w związku z pandemią nie zmieniły się zalecenia lekarskie dotyczące kontroli cukrzycy.

Cały czas apelujemy do chorych, aby utrzymywali prawidłowy poziom cukru, ciśnienia tętniczego i cholesterolu. Stres wywołany pandemią, zmiana rytmu życia, a czasem diety spowodowane kwarantanną są wskazaniem do częstszych pomiarów cukru. Sytuacja wymaga od pacjentów jeszcze większej mobilizacji: niekontrolowana cukrzyca, w przypadku zachorowania na Covid-19 bardzo zaostrza przebieg choroby – apeluje prof. dr hab. n. med. Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz, Prezes Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Kierownik Kliniki Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.

Cukrzyca. Do jakich powikłań może doprowadzić nieleczona lub źle leczona cukrzyca?

Pacjenci muszą sobie zdawać sprawę, że cukrzyca to niebezpieczna choroba, która pozostawiona sama sobie, może doprowadzić do poważnych powikłań. Do najczęściej występujących należą:

• powikłania kardiologiczne - to najczęściej występujące powikłania cukrzycy typu 2. Chorzy są bardziej narażeni na wystąpienie choroby wieńcowej, niedokrwiennej serca, tętnic obwodowych oraz udaru czy zawału serca. Szacuje się, że nawet 80 proc. diabetyków umiera z powodu chorób układu krążenia.

• nefropatia cukrzycowa - to uszkodzenie kłębuszków nerkowych na skutek zbyt wysokiego stężenia glukozy we krwi. O chorobie mogą świadczyć m.in. białkomocz, nadciśnienie tętnicze, wzrost kreatyniny i mocznika we krwi. Nieleczona nefropatia prowadzi do całkowitej niewydolności nerek.

• retinopatia cukrzycowa - zbyt wysokie stężenie glukozy może prowadzić do uszkodzenia siatkówki. Jeśli zmiany zostaną rozpoznane zbyt późno może dojść do całkowitej utraty wzroku.

• neuropatia cukrzycowa - to zmiany w układzie nerwowym, które prowadzą do uszkodzenia nerwów czuciowych (m.in. brak reakcji na ból), nerwów ruchowych (m.in. zanik mięśni) czy też nerwów autonomicznych (szkodliwy wpływ na funkcjonowanie narządów wewnętrznych).
  

• stopa cukrzycowa - pojawia się ona w sytuacji, gdy dojdzie do uszkodzenia nerwów i naczyń krwionośnych w obrębie kończyny dolnej. Brak czucia powoduje, że drobne obtarcia czy skaleczenia nie objawiają się bólem. Łatwo dochodzi do zakażenia, a proces gojenia się ran jest w cukrzycy trudny. Częstym następstwem jest owrzodzenie tkanek, deformacja stopy, w skrajnych przypadkach konieczna jest amputacja kończyny.

Zobacz film i dowiedz się więcej o cukrzycy: