Środki przeczyszczające, nazywane również lekami przeczyszczającymi, mogą występować jako produkty roślinne, związki chemiczne lub lekarstwa.

Środki przeczyszczające – czym są i jakie są ich rodzaje?

Jak wyjaśniają farmaceuci, środki przeczyszczające to bardzo szeroka grupa preparatów oraz leków mających na celu usprawnienie ruchów jelit. Najczęściej są stosowane jako środki pomagające w walce z zaparciami, a ponadto przed badaniami, zabiegami lub operacjami. Środków przeczyszczających nie można stosować przez dłuższy czas, ponieważ mogą doprowadzić do upośledzenia perystaltyki jelit. Wyróżnia się wiele rodzajów środków przeczyszczających: środki zmiękczające masy kałowe, pęczniejące, powlekające, pobudzające pracę jelita grubego, osmotyczne. W większości przypadków leki przeczyszczające są dostępne bez recepty.

Środki przeczyszczające: środki pęczniejące i zwiększające masę kałową

Środki przeczyszczające pęczniejące zwiększają objętość mas kałowych. Najczęściej występują w postaci proszku zawierającego spore ilości błonnika pokarmowego, a szczególnie gumy roślinne, celulozę i pektyny (frakcje błonnika pokarmowego). Najczęściej w pęczniejących środkach przeczyszczających można znaleźć błonnik pszeniczny, a także błonnik pochodzący z łuski nasion babki jajowatej, otrąb oraz siemienia lnianego. W czasie przyjmowania tego rodzaju środków przeczyszczających należy pamiętać o konieczności spożywania dużych ilości wody, która jest konieczna do napęcznienia błonnika. Jeśli w trakcie stosowania środków przeczyszczających nie będzie się piło wody we właściwej ilości, zachodzi ryzyko poboru wody zgromadzonej w organizmie, co może doprowadzić do niebezpiecznego odwodnienia. Kolejną grupą środków przeczyszczających są preparaty, które zmiękczają masę kałową. Są polecane głównie osobom cierpiącym na zatwardzenia oraz zaparcia. Wśród środków przeczyszczających zmiękczających kał znajdują się m.in. czopki glicerynowe.

Przeczyszczające środki powlekające

Inną grupą środków przeczyszczających są środki powlekające. Ich działanie sprowadza się do pokrywania powierzchni jelita substancjami, które usprawniają przepływ trawionych pokarmów. Najczęstszymi przeczyszczającymi środkami powlekającymi są olej rycynowy i parafina. Ich stosowanie niesie ze sobą ryzyko powstania zmian zapalnych. Środki powlekające prowadzą również do zaburzeń wchłaniania witamin, które są rozpuszczalne w tłuszczach, czyli m.in. witamin z grupy A, D, E, oraz K.

Środki przeczyszczające pobudzające pracę jelita grubego

Dosyć szeroką grupą preparatów przeczyszczających są środki, które pobudzają pracę jelita grubego. Jak informują lekarze, są to środki o najsilniejszym działaniu przeczyszczającym. Zawierają związki antrachinowe, które wpływają na pracę zwojów nerwowych obecnych w jelicie grubym. Poza tym składają się z substancji, takich jak senes, bisakodyl, kruszyna. Wykazują działanie uzależniające oraz szereg działań niepożądanych. Skutkiem ubocznym stosowania środków pobudzających pracę jelita grubego mogą być: częsty ból brzucha, podrażnienie śluzówki jelit, biegunka, przekrwienie narządów w obrębie miednicy małej, zaburzenia wodno-elektrolitowe, a w skrajnych sytuacjach zanik kurczliwości przewodu pokarmowego.

Pozostałe rodzaje środków przeczyszczających

Do grona środków przeczyszczających można zaliczyć również środki osmotyczne, które przyczyniają się do przenikania wody do światła jelita, a także prowadzą do zmiękczenia mas kałowych. Wśród przeczyszczających środków osmotycznych znajdują się m.in. makrogole oraz laktuloza.

Domowe środki na przeczyszczenie

Efekt przeczyszczający może wywołać spożycie niektórych owoców. W gronie najpopularniejszych owoców sprzyjających wypróżnianiu się znajdują się śliwki. Zawierają one bardzo dużą dawkę błonnika, co wpływa na zwiększenie masy kałowej w jelitach. W celach przeczyszczających poleca się spożywanie suszonych śliwek, a także zjedzenie kilku gruszek. Uważa się, że sprzyjające przeczyszczaniu są daktyle, zwłaszcza suszone. Wspomagające w trawieniu i perystaltyce mogą okazać się jabłka.

Domowym sposobem na przeczyszczenie są herbaty ziołowe, zwłaszcza te zawierające korzeń lukrecji, rumianek, glistnik, kminek, melisę, miętę. Dobrym rozwiązaniem jest także spożycie siemienia lecytyny lub siemienia lnianego, które pozytywnie wpływają na perystaltykę jelit w czasie zaparć. Herbatę na przeczyszczenie można spożywać w formie naparu, odwaru, a także herbatki ziołowej. W łagodnych zaparciach można skorzystać z dobrodziejstw zielonej herbaty, której regularne picie przyczynia się do poprawy trawienia. 

Zobaczcie jak zbudowany jest układ pokarmowy człowieka: