Sepsa to choroba, na którą może zapaść tak naprawdę każdy. Jak się okazuje, najbardziej narażone są osoby osłabione, mające obniżoną odporność – starsi, dzieci czy przewlekle chorzy. Podobnie jest z osobami żyjącymi w stresie i mającymi problemy z odżywianiem. Choroba może wystąpić także u tych, którzy przeszli zabiegi inwazyjne. Sepsa szybko się rozwija, dlatego tak istotne jest natychmiastowe rozpoznanie schorzenia, a także rozpoczęcie leczenia w szpitalu.

Czym jest sepsa?

Sepsa jest powikłaniem występującym wskutek obecności innej choroby zakaźnej oraz osłabienia organizmu lub nieprawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. Nie jest to schorzenie zaraźliwe.

Sepsa to rodzaj ciężkiej, uogólnionej reakcji spowodowanej zakażeniem, której efektem może być śmierć. Podczas niej drobnoustroje oraz ich toksyny występują we krwi i rozprzestrzeniają się po całym organizmie. O sepsie można mówić, gdy lekarz dostrzeże przynajmniej dwa symptomy zapalenia.

Z sepsą związany jest również wstrząs septyczny. Pojawia się w sytuacji ciężkiej odmiany choroby, która łączy się z niedociśnieniem – spadkiem ciśnienia tętniczego. Sepsa inaczej jest nazywana zespołem odczynu zapalnego, zespołem ogólnoustrojowej reakcji zapalnej (SIRS), posocznicą czy zapalnym zakażeniem krwi.

Sepsa – przyczyny i przebieg

Każda infekcja sprawia, że system odpornościowy zaczyna się mobilizować do walki z chorobą, dzięki czemu może jak najszybciej ją pokonać. Zdarza się jednak, że organizm jest osłabiony, a układ odpornościowy nie działa tak, jak powinien. Wówczas pojawia się zakażenie uogólnione – sepsa.

Sam proces zainfekowania jest dość skomplikowany. We krwi uwidacznia się znacznie więcej mediatorów zapalania, czyli cytokin. Przez nie temperatura ciała rośnie albo spada, a także intensywniej pracuje serce. Cytokiny mogą wywoływać mikrozakrzepy w naczyniach krwionośnych. Skutkiem tego jest niedokrwienne uszkodzenie tkanek oraz skaza krwotoczna wynikająca z zużycia elementów kaskady krzepnięcia.

Komórki, którym brakuje tlenu, są uszkadzane, a nawet ulegają martwicy. Chory może mieć problemy ze świadomością oraz z wydolnością nerek. Wraz z rozwojem sepsy kolejne narządy przestają prawidłowo funkcjonować, a z czasem stają się niewydolne. Ostatecznie może dojść do wstrząsu, który to stan ciężko odwrócić.

Jakie mikroorganizmy mogą powodować sepsę? Przyczynami choroby mogą być pneumokoki, gronkowce, pałeczki okrężnicy (e. coli), paciorkowce, grzyby Candida albicans czy wirusy powodujące gorączki krwotoczne. Tym infekcjom można przeciwdziałać, poprzez np. szczepionki. Sama sepsa nie jest zaraźliwa, można natomiast zakazić się wirusami, bakteriami czy grzybami, które z kolei mogą być bezpośrednią przyczyną choroby.

Objawy sepsy

Pierwsze objawy są związane z ogólnym osłabieniem, gorączką lub obniżoną temperaturą oraz przyspieszonym tętnem. Może wystąpić także przyspieszony oddech oraz ogólne rozbicie. Te symptomy mogą pojawić się tak naprawdę po każdym zabiegu czy w okresie osłabienia. Wówczas natychmiast trzeba skontaktować się z lekarzem.

Schorzenie przejawia się również zwiększoną lub zmniejszoną ilością leukocytów we krwi lub/i wykazaną obecnością drobnoustrojów w jamach ciała, płynach czy tkankach. Mogą również wystąpić dodatni bilans płynowy wywołujący obrzęki czy hiperglikemia – wysokie stężenie glukozy we krwi, pomimo że pacjent nie ma cukrzycy czy dynamicznych zmian świadomości. Bardzo ważnym objawem alarmującym rozwijającej się sepsy są wybroczyny- czerwone plamy na skórze, które nie blakną w wyniku ucisku (wynikają z obecności zakrzepów krwi w naczyniach). Innym symptomem sepsy są dwukrotnie zwiększenie poziomu białka C-reaktywnego, które bierze udział w reakcji zapalnej, albo dwa razy większa ilość białka prokalcytoniny.

Sepsa – rodzaje

Sepsa może występować pod różnymi postaciami w zależności od ciężkości stanu pacjenta.. W formie zwykłej bądź ciężkiej odmiany choroby oraz wstrząsie septycznym. W przypadku drugiej pojawia się niewydolność lub zaburzenia czynności narządów. Oznacza to, że dochodzi do przełamania zdolności obronnych organizmu.

We wstrząsie septycznym dochodzi do zaburzeń układu krążenia, następuje rozszerzenie naczyń krwionośnych, co powoduje obniżenie ciśnienia tętniczego oraz zmniejszeniu przepływu krwi przez tkanki. To bardzo charakterystyczny symptom dla tej postaci sepsy. W celu utrzymania jego odpowiedniego poziomu trzeba podać leki.

Sepsa – leczenie

Każdy może na własny koszt poddać się szczepieniu przeciwko meningokokom, które niekiedy przyczyniają się do wystąpienia sepsy. Niemowlętom podaje się taką wakcynę do 1. roku życia w dwóch dawkach po uprzednim skonsultowaniu się ze specjalistą. Dorosłym oraz starszym dzieciom dawkuje się jedną szczepionkę.

Badania w związku z sepsą są wykonywane w odpowiednio do tego przygotowanych laboratoriach, ale także w gabinetach lekarskich czy odpowiednio wyposażonych przychodniach. Specjalistyczne urządzenie pozwala na przeprowadzenie ilościowego badania prokalcytoniny. Oprócz tego wykonywana jest morfologia krwi, gazometria, koagulogram ponadto oznaczany jest jonogram czy próby wątrobowe w celu oceny stanu pacjenta.

Leczenie sepsy rozpoczyna się od natychmiastowego podania antybiotyków, i to już podczas pierwszych godzin choroby. Dodatkowo stosuje się leki przeciwzakrzepowe i wspomagające pracę serca oraz płyny. Najważniejsze jednak jest poznanie drobnoustroju, który spowodował zakażenie, dlatego lekarz zleca zrobienie posiewów krwi.

Ponadto przez cały czas poszukuje się pierwszego źródła infekcji organizmu, np. stanów zapalnych. We krwi najczęściej odnajduje się wirusa, bakterię albo grzyba, który odpowiada za wystąpienie choroby. W niektórych przypadkach nie można zidentyfikować drobnoustroju, wtedy wykorzystuje się terapię antybiotykową mającą duże spektrum działania.

Skąd się bierze sepsa? Dowiesz się tego z naszego filmu