Salicylany występują w owocach, warzywach, ziołach, przyprawach, a także wybranych produktach spożywczych. Uważa się, że uczulenie na salicylany jest jednym z najpopularniejszych spośród alergii.

Czym są salicylany?

Jak wyjaśniają specjaliści, salicylany to przede wszystkim estry kwasu salicylowego, zaliczane do kwasów beta-hydroksylowych (BHA). Są bezbarwną, krystaliczną substancją, naturalnie występującą w przyrodzie. Salicylany dobrze rozpuszczają się w alkoholach, a sam kwas salicylowy w czystej postaci można znaleźć np. w spirytusie salicylowym. Preparaty używane w lecznictwie, sporządzone na bazie roztworu kwasu salicylowego (ok. 10–20% stężenia) wykazują działanie bakteriostatyczne, przeciwzaskórnikowe, przeciwgrzybicze, komedolityczne oraz przeciwzapalne. Stosowanie środków kosmetycznych zawierających kwas salicylowy (będący pochodną salicylanów) umożliwia złuszczenie warstwy naskórka, co z powodzeniem jest wykorzystywane do produkcji środków zwalczających trądzik oraz peelingów do skóry tłustej i trądzikowej.

Kwas salicylowy został po raz pierwszy otrzymany z kory wierzby. Kwas salicylowy uważany jest za hormon roślinny (fitohormon), który zapewnia prawidłowy rozwój roślinom, wpływając na proces fotosyntezy, pośrednicząc w obronie przed patogenami. Głównym zastosowaniem tego przedstawiciela salicylanów jest produkcja kwasu acetylosalicylowego, zwanego potocznie aspiryną, oraz kwasu p-aminosalicylowego. Sam kwas salicylowy stosowany jest jako środek dezynfekujący. Wśród pozostałych związków będących pochodnymi salicylanów można wymienić salol (salicylan fenylu) oraz salicylan sodu (sól sodowa kwasu salicylowego)

Salicylany a kwas acetylosalicylowy (aspiryna)

Kwas acetylosalicylowy jest jednym z powszechniejszych niesteroidowych leków przeciwzapalnych, stosowanych do łagodzenia dolegliwości bólowych oraz stanów zapalnych i gorączki. Jest pochodną kwasu salicylowego. Po zażyciu kwasu acetylosalicylowego, zwanego aspiryną, następuje hamowanie cyklooksygenazy 1 i 2, które są enzymami zaangażowanymi w produkcję prostanoidów, czyli mediatorów reakcji zapalnej. W większości krajów jest jednym z najczęściej stosowanych specyfików przeciwbólowych i przeciwgorączkowych obok paracetamolu.

Ponadto aspiryna (kwas acetylosalicylowy) wykazuje działanie przeciwpłytkowe i przeciwzakrzepowe.

Za sprawą hamowania cyklooksygenazy 1 w płytkach krwi aspiryna hamuje agregację płytek krwi i przeciwdziała tworzeniu zakrzepów, co znajduje zastosowanie w profilaktyce udarów mózgu, zawałów serca. Kwas acetylosalicylowy jest stosowany również w leczeniu łuszczycy (ułatwia wchłanianie kortykosteroidów), powodując rozluźnienie warstwy rogowej skóry. Podobnie jak w przypadku salicylanów, kwas acetylosalicylowy może dawać szereg działań niepożądanych. Uczulenia na salicylany są równoznaczne z uczuleniem na aspirynę.

Uczulenie na salicylany

Salicylany niezależnie od źródła pochodzenie (produkty spożywcze, środki kosmetyczne, leki) mogą wywołać wiele skutków ubocznych, zwłaszcza u osób uczulonych na kwas salicylowy. Jednym z niepożądanych działań salicylanów u alergików są typowe skórne reakcje, ataki astmy, duszności, katar, kaszel. Osoby uczulone na salicylany po spożyciu środków zawierających kwas salicylowy oraz kwas acetylosalicylowy bardzo często skarżą się na zmiany skórne w postaci pokrzywki i obrzęk naczynioruchowy. Pozostałymi objawami uczulenia na salicylany mogą być alergiczny nieżyt nosa, a nawet reakcje anafilaktyczne.

Aby zdiagnozować uczulenie na salicylany, konieczne są wywiad lekarski i badanie. Osoby z podejrzeniem alergii na salicylany proszone są o wykonanie tzw. prób prowokacyjnych donosowych, doustnych oraz wziewnych, które pozwalają w szybkim czasie upewnić się, czy salicylany i ich pochodne wywołują reakcje alergiczne. Osoby z uczuleniem na salicylany muszą unikać leków stworzonych na bazie kwasu salicylowego. Niestety odczulanie wykazuje niewielkie efekty (lub ich brak), dlatego nie jest stosowane Alergia na salicylany wymaga nie tylko rezygnacji z niesteroidowych leków przeciwzapalnych, ale również z żywności bogatej w kwas salicylowy.

Salicylany w żywności

Salicylany można znaleźć w wielu produktach, których powinny wystrzegać się osoby mające alergie na te związki. Wśród warzyw bogatych w salicylany można wymienić: korniszony, rzodkiewkę, zielone oliwi, kabaczki, cykorię, paprykę chilli. Ponadto salicylany w bardzo dużym stężeniu znajdują się w: suszonych daktylach, suszonych morelach, czerwonych porzeczkach, malinach, rodzynkach, śliwkach, musztardzie, occie winnym, kminie rzymskim, oregano, estragonie, kurkumie, tymianku, pieprzu cayenne, anyżu, selerze, cynamonie, curry, kozieradce, imbirze, lukrecji, mięcie, szałwie, rozmarynie, kardamonie, a także w sokach warzywnych i owocowych.

Dlaczego zażywamy tyle leków przeciwbólowych? Jaka jest różnica między paracetamolem a ibuprofenem? Odpowiedź na to pytanie znajdziecie na filmie: