Rwa kulszowa to ból, który promieniuje od okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa, przez pośladek i tylną powierzchnię uda, w kierunku podudzia i stopy. Ból powstaje na przebiegu nerwu kulszowego (stąd nazwa choroby) po jednej bądź obu stronach. Czasami towarzyszą mu objawy w postaci zaburzeń czucia czy osłabienia mięśni kończyny dolnej. Przyczyną powstania rwy kulszowej jest ucisk bądź podrażnienie nerwu kulszowego czy też korzeni nerwowych, z których wychodzi nerw kulszowy.

Czytaj też:

• Co pomaga na ból kręgosłupa lędźwiowego?
• Ćwiczenia na rozciąganie kręgosłupa. Jak rozciągnąć kręgosłup w bezpieczny sposób?
• Maść przeciwbólowa dla dorosłych, kobiet w ciąży, sportowców oraz dzieci

Rwa kulszowa – przyczyny

Nerw kulszowy jest największym nerwem w organizmie człowieka. Z kanału kręgowego na odcinku lędźwiowo-krzyżowym wychodzą korzenie nerwowe. Łączą się, tworząc właśnie nerw kulszowy. Dalej nerw przebiega pod mięśniem gruszkowatym i pośladkowym wielkim, a następnie po tylnej powierzchni uda do dołu podkolanowego. Do ucisku nerwu kulszowego może dojść na każdym jego odcinku. Jednak główną przyczyną rwy kulszowej jest uciśnięcie korzeni nerwowych przez krążek międzykręgowy na poziomie kanału kręgowego. Do innych przyczyn rwy kulszowej zaliczają się:

● zwężenie kanału kręgowego wywołane przez procesy zwyrodnieniowe,

● kręgozmyk, czyli przesunięcie trzonów kręgów względem siebie,

● zespół mięśnia gruszkowatego, wynikający ze wzmożonego napięcia tego mięśnia i w konsekwencji wywołujący ucisk na nerw kulszowy,

● nowotwory,

● ropnie w obrębie kanału kręgowego.

Jako główną przyczynę powstania rwy kulszowej uznaje się ucisk korzeni nerwowych wywarty przez zwyrodniałe krążki międzykręgowe. Są to elementy kręgosłupa o budowie chrzęstno-włóknistej. Mają kształt dysków, a w ich strukturze wyróżnia się pierścień włóknisty i elastyczne jądro miażdżyste. Mają one za zadanie amortyzować kręgosłup człowieka na obciążenia. Są jednak narażone na zmiany zwyrodnieniowe rozwijające się u każdego człowieka. Określa się je mianem dyskopatii. Nadmierne obciążenia i nieprawidłowa budowa krążka mogą doprowadzić do pęknięcia pierścienia włóknistego, a co za tym idzie – przesunięcia się go ku tyłowi.

Rzadziej zdarza się całkowite przerwanie się pierścienia włóknistego i wypadnięcie jądra miażdżystego. Dochodzi wtedy do poważnego uszkodzenia, a nawet do przerwania korzenia nerwowego. Potocznie określa się to wypadnięciem dysku, a medycznie – przepukliną jądra miażdżystego.

Rwa kulszowa, a właściwie jej główna przyczyna, czyli zwyrodnienie kręgosłupa i krążków międzykręgowych, to jedna z chorób cywilizacyjnych. Może wystąpić nawet u 90% osób w ciągu życia, a u większości są to napady nawracające. Mówiąc o przyczynach rwy kulszowej, należy wspomnieć nie tylko o przyczynach bezpośrednich, ale również tych pośrednich:

● siedzący tryb życia,

● otyłość,

● długotrwałe pozostawanie w pozycji wymuszonej (np. chirurg, kierowca),

● dźwiganie ciężarów.

Jak rozpoznać rwę kulszową?

Rwa kulszowa objawia się bólem, który występuje zazwyczaj nagle, ale może również stopniowo narastać. Promieniuje do różnych miejsc kończyny dolnej. Najczęściej początkowo pojawia się ból w krzyżu, a dopiero potem promieniujący do nogi ból. Czasami sięga on aż do stopy. Nasila się przy nawet niewielkich ruchach, kichaniu, kaszlu, chodzeniu. Niekiedy mogą pojawić się inne objawy, jak zaburzenia czucia w postaci drętwienia czy mrowienia skóry kończyny dolnej. Możliwe jest także wystąpienie niedowładów.

Jak uniknąć przyczyn rwy kulszowej?

Trudno zupełnie uniknąć pojawienia się ataku rwy kulszowej, ponieważ – jak same statystyki mówią – dotyka ona prędzej czy później aż 90% społeczeństwa, tym bardziej że nie ma metody, która zapobiegłaby rozwojowi głównej przyczyny rwy kulszowej, czyli chorobie zwyrodnieniowej. Można jednak ograniczyć ryzyko jej wystąpienia, niwelując inne przyczyny wystąpienia rwy kulszowej, a także odwlec w czasie jej wystąpienie.

Do metod profilaktyki rwy kulszowej należą:

● utrzymywanie prawidłowej postawy ciała,

● ćwiczenia fizyczne, szczególnie wzmacniające mięśnie przykręgosłupowe i korpus ciała,

● unikanie wstrząsów,

● unikanie nadmiernych obciążeń kręgosłupa,

● walka z nadwagą i otyłością,

● odpowiednia dieta, dostarczająca odpowiednich ilości m.in. wapnia czy innych składników budulcowych.

Atak rwy kulszowej - co robić?

Nie da się zlekceważyć ataku rwy kulszowej. Jest to na tyle silny ból, że automatycznie zmusza do zmiany postawy, do odstawienia ciężaru. Przez pierwsze 2 dni należy po prostu odpocząć, pozycja na boku z ugiętymi nogami w stawach biodrowych i kolanowych bądź pozycja na plecach z ugiętymi nogami mogą przynieść nieznaczną ulgę, choć nie należy zbyt długo pozostawać nieruchomo w łóżku. Konieczna jest konsultacja lekarska, jeśli ból utrzymuje się dłużej niż 3-4 dni i nie ustępuje. Do łagodzenia bólu można wykorzystać dostępne bez recepty leki, jak ibuprofen, diklofenak, meloksykam. Można wspomóc się miejscowo maściami przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi, a także rozgrzewającymi okładami czy specjalnymi plastrami.

Skąd się biorą bóle kręgosłupa? Zobacz wideo: