Rukiew wodna jest często wykorzystywana w medycynie naturalnej, zarówno w użyciu wewnętrznym, jak i na zewnątrz w formie okładów i masek. Jej działanie prozdrowotne znane jest od starożytności. Przede wszystkim roślina ta to cenne źródło witamin i składników mineralnych. Dzięki zawartości beta-karotenu i witaminy E wykazuje pozytywne działanie na kondycję skóry. Duża zawartość witaminy C podnosi ogólną odporność organizmu.
Co to jest rukiew wodna?
Rukiew wodna (z łac. Nasturtium officinale) to gatunek rośliny należący do rodzaju rukiew i rodziny kapustowatych. Nazywana bywa alternatywnie rzeżuchą wodną. Roślina występuje w niemal całej Europie i Azji. W Polsce rukiew wodna spotykana jest głównie w zachodniej i północnej części kraju. Zasiedla brzegi potoków, rzek, starorzeczy i rowów, źródliska, tereny mokre i okresowo zalewane. Rukiew wodna występuje również jako roślina doniczkowa. Jest uprawiana na szeroką skalę w specjalnych basenach w Niemczech, Francji, Szwajcarii.
Roślina osiąga 60–80 cm wysokości. Ma wewnątrz pustą i płożącą się łodygę. Jej liście są nieduże i pierzaste, zaś kwiaty drobne i białe. Rukiew owocuje w postaci łuszczyny, która ma kilkanaście milimetrów długości i opatrzona jest w 2 rzędy nasion podobnych do gorczycowych.
Czy rukiew wodna objęta jest ochroną gatunkową?
Do 2014 r. rukiew wodna objęta była ścisłą ochroną gatunkową. Obecnie znajduje się pod ochroną częściową. Dodatkowo roślina figuruje w krajowej „Czerwonej księdze gatunków zagrożonych”, gdzie zaliczona została do kategorii „bliski zagrożenia”.
Rukiew wodna – witaminy i minerały oraz wartości odżywcze
Rukiew wodna wykazuje liczne właściwości lecznicze. Surowiec leczniczy stanowi ziele – doskonałe źródło składników mineralnych i witamin. W 100 g rukwi wodnej znajduje się m.in.: 330 mg potasu, 120 mg wapnia, 21 mg magnezu, 0,244 mg manganu, 0,11 mg cynku, 0,2 mg żelaza, 60 mg fosforu, 41 mg sodu, 0,077 mg miedzi, 0,9 µg selenu, 250 µg witaminy K, 160 µg witaminy A, 43 mg witaminy C, 0,200 mg witaminy B3, 0,129 mg witaminy B6, 0,120 mg witaminy B2, 1 mg witaminy E, 0,09 mg witaminy B1. Porcja 100 g rukwi wodnej dostarcza: 2,3 g białka, 0,1 g tłuszczu, 1,29 g węglowodanów (cukry proste stanowią 0,2 g), 0, 5 g błonnika. Amerykańskie Centrum Kontroli Chorób i Prewencji (z ang. Centers for Disease Control and Prevention, CDC) uznało rukiew wodną za najzdrowsze warzywo.
Rukiew wodna – właściwości lecznicze
Wyciąg z rukwi wodnej wskazany jest przy awitaminozach, czyli znacznym niedoborze witamin w organizmie. Ma działanie żółciopędne, przeciwzapalne, antybakteryjnie i wykrztuśne. Wpływa pozytywnie na proces trawienia. Duża zawartość witaminy C podnosi ogólną odporność organizmu. Stosowana jest w leczeniu zaparć, reumatyzmu, zaburzeń pracy wątroby, uciążliwego kaszlu. Rukiew wodna jest niskokaloryczna, gdyż w 100 g dostarcza około 11 kcal. Stąd też polecana jest osobom na diecie odchudzającej. Trwają badania nad działaniem antynowotworowym rukwi wodnej, które wykazywać miałyby izotiocyjaniany hamujące rozwój komórek nowotworowych. Rukiew wodna zalecana jest osobom zmagającym się z zaburzeniami krzepliwości krwi i obfitymi miesiączkami. Wzmaga mineralizację tkanki kostnej i stabilizuje poziom cukru we krwi. Obniża poziom trójglicerydów i tzw. złego cholesterolu (LDL), a jednocześnie podwyższa poziom cholesterolu dobrego (HDL).
Rukiew wodna stosowana jest zewnętrznie w formie masek lub okładów. Wygładza skórę, oczyszcza pory, reguluje wydzielanie sebum, rozjaśnia piegi, opóźnia proces starzenia się skóry. Dodatkowo spłyca zmarszczki, łagodzi przebarwienia i zaczerwienienia skóry, działa przeciwutleniająco. Wspomaga proces produkcji kolagenu, czyli białka odpowiadającego za elastyczność skóry. Ze względu na te właściwości rukiew wodna nazywana bywa eliksirem młodości.
Inne zastosowanie rukwi wodnej
Zastosowanie rukwi wodnej nie ogranicza się tylko do leczniczego. Roślina stanowi element herbów gmin i miejscowości francuskich, takich jak D’Huison-Longueville, Vayres-sur-Essonne, Vernon. Ponadto z rukwi wodnej często korzysta się w kuchni. Najbardziej popularnym daniem jest zupa z rukwi wodnej. Roślina stanowi też składnik nadzienia do tart, makaronów, sałatek, koktajli. Jej powszechne użycie w kuchni zawdzięcza zwłaszcza charakterystycznemu smakowi (delikatnie pieprzowemu z nutką słodyczy), chrupiącej teksturze i orzeźwiającemu aromatowi.
Kiedy warto sięgnąć po naturalne metody leczenia? Dowiesz się tego z filmu:
Samodzielna uprawa rukwi wodnej
Opakowanie nasion rukwi wodnej to koszt około 2–3 zł. Przed wysiewem należy je włożyć do lodówki na około 7 dni. Nasiona wysiewa się na przełomie kwietnia i maja do skrzynek pod osłonami. Roślinie należy zapewnić temperaturę wynoszącą średnio 25°C. Wschodzi nierównomierne, w większości przypadków po 4 tygodniach. Do gruntu roślinę przesadza się w lipcu. Sadzonki powinno się umieszczać w odległości 30–40 cm. Rośnie najlepiej w miejscu słonecznym i na wilgotnym podłożu.
Rukiew wodna – przepis na koktajl
Rukiew wodna jest częstym składnikiem koktajli. Oto przepis na jeden z nich. Potrzebne są: 1 garść rukwi wodnej, 1 garść świeżego szpinaku baby, 1 szklanka wody, 1 szklanka mleka kokosowego, 1 banan, 1 płaska łyżeczka spiruliny, 1 jabłko, 1 pomarańcza. Wszystkie warzywa i owoce należy dokładnie umyć. Banan i pomarańczę obiera się ze skórki. Do blendera wlewa się wodę i dodaje rukiew ze szpinakiem. Po chwili blendowania wrzuca się pozostałe składniki i miksuje na gładką masę.
Bibliografia:
1. Szwejda-Grzybowska J., Antykancerogenne składniki warzyw kapustnych i ich znaczenie w profilaktyce chorób nowotworowych, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna”, 2011, XLIV(4), s. 1039–1046.
2. Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z. i wsp., Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants, Kraków, Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016.
3. Kłosowski S., Kłosowski G., Rośliny wodne i bagienne, Warszawa, Multico Oficyna Wydawnicza, 2007.