Rak wargi wywodzi się z płaskich komórek zlokalizowanych na powierzchni ust. Czynnikami ryzyka są: wiek oraz palenie tytoniu. Rak wargi dolnej i górnej należy do tej samej grupy nowotworów jamy ustnej – raków kolczytokomórkowych (również podstawnokomórkowych, jednakże znacznie rzadziej). Pojedyncze strupki i twarde zmiany pojawiające się wargach zaczynają z czasem przekształcać się w owrzodzenia powodujące ból.
Przyczyny i objawy raka wargi górnej i dolnej
Rak wargi (carcinoma labii) jest nowotworem pochodzenia nabłonkowego i znajduje się na dziewiątym miejscu najczęściej występujących nowotworów w populacji mężczyzn (rzadziej u kobiet). Częściej rak płaskonabłonkowy dotyczy wargi dolnej. Jeśli rozpozna się schorzenie na wczesnym etapie rozwoju, rokowania raka wargi dolnej są pomyślne.
Przyczyn rozwinięcia się raka wargi może być wiele i są one zróżnicowane. Do najczęstszych zaliczamy nadmierne spożywanie alkoholu, długotrwałe palenie papierosów (ok. 85% wszystkich przypadków), zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego, ekspozycja na promieniowania ultrafioletowe, stany immunosupresji, niewłaściwa higieny jamy ustnej, nieleczone stany zapalne jamy ustnej oraz obecność stanów przedrakowych np. leukoplakia. Do czynników ryzyka zalicza się również zakażenia grzybami z gatunku Candida oraz dietę ubogą w owoce i warzywa. Prawdopodobieństwo rozwoju nowotworu wzrasta przy połączeniu kilku z wymienionych wyżej czynników.
W pierwszej fazie choroby na wargach pojawiają się niewielkie zmiany mające postać stwardnienia pokrytego rogowaciejącym naskórkiem. Z czasem dochodzi do powstawania bolesnych owrzodzeń oraz strupów. Najczęstszą lokalizacją jest miejsce między kącikiem ust a ich środkiem. Początkowo taka zmiana skórna może być mylona z opryszczką, tym bardziej że nie towarzyszą jej żadne inne objawy. Dopiero wraz z rozwojem dochodzi uporczywy ból oraz krwawienie z guzka. Ponadto chorzy skarżą się na powstawanie na języku oraz wewnątrz jamy ustnej białych lub czerwonych plamek, obrzęk żuchwy i szczęki oraz pojawienie się zgrubienia na wewnętrznej powierzchni policzka. W niektórych przypadkach obserwuje się zmianę tonacji głosu, problemy z żuciem i połykaniem cząstek pokarmowych. Wszystkie symptomy raka wargi rozwijają się bardzo powoli – od kilku miesięcy do kilku lat.
Jakie są czynniki zwiększające rozwój nowotworów? Zobaczcie na filmie:
Leczenie raka wargi
Przy pojawieniu się objawów sugerujących raka wargi należy skonsultować się z lekarzem, najlepiej specjalistą z zakresu chirurgii szczękowo-twarzowej. Postawi on diagnozę na podstawie przeprowadzonego wywiadu, badania palpacyjnego i ultrasonograficznego (USG). Pomogą one ustalić, czy w obrębie węzłów chłonnych nie ma przerzutów raka. Dodatkowo wykonuje się również badania rentgenowskie klatki piersiowej oraz skład biochemiczny krwi. Rak wargi wykryty w początkowych stadiach leczy się za pomocą izotopów radioaktywnych lub promieni radu. Lekarze zazwyczaj sugerują usunięcie chirurgiczne zmiany często w połączeniu z inną metodą np. krioterapią. Wybór właściwej metody operacyjnej w znacznej mierze zależy od wielkości nowotworu, zajęcia spoidła warg oraz stopnia zajęcia zewnętrznej i wewnętrznej powierzchni warg. Ważnymi czynnikami prognostycznymi są: czysty margines, brak przerzutów do węzłów chłonnych oraz wczesne stadium rozwoju nowotworu. Leczenie operacyjne w zaawansowanych stadiach choroby (stadium 3 i 4) nie daje dobrych rezultatów.
Powikłania po raku wargi
Usunięcie zmian nowotworowych wargi pozostawia na twarzy pacjenta defekt, co może przełożyć się w przyszłości na problemy natury psychicznej. Często obserwuje się również niekontrolowany wyciek śliny z ust, dlatego też pacjenci korzystają z dodatkowych zabiegów rekonstrukcyjnych chirurgii plastycznej. Po leczeniu radioterapią istnieje ryzyko powstania martwicy szczęki lub żuchwy. Zarówno po leczeniu inwazyjnym, jak i bezinwazyjnym nakazuje się pacjentom prowadzenie higienicznego trybu życia i pozbycie się szkodliwych nałogów np. palenia papierosów.
Bibliografia:
H. Kaźmierczak, Z. Pujanek, W. Kaźmierczak, J. Kochan, Leczenie raka wargi w materiale Kliniki Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Otolaryngologia polska, 68 (2014), s. 65–68.