Rak sromu zwykle występuje u kobiet, które ukończyły 70.–80. rok życia. Coraz częściej rozpoznawany jest także u kobiet w wieku 45–55 lat. Ten złośliwy nowotwór zewnętrznych narządów rodnych obejmuje wargi sromowe i łechtaczkę. U starszych kobiet rak sromu ma agresywny przebieg, a jego objawy nie są charakterystyczne. Rozpoznanie może postawić lekarz ginekolog podczas zwykłego badania.

Rak sromu – przyczyny

Przyczyny raka sromu zależą od typu nowotworu:

• typ pierwszy, występujący najczęściej, obejmuje raki rogowaciejące płaskonabłonkowe, wysokozróżnicowane – występuje u kobiet starszych na podłożu przewlekłych chorób śluzówki i skóry sromu,
  
• typ drugi, występujący rzadziej, obejmuje raki nierogowaciejące, których występowanie związane jest zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV).
  

Oba typy nowotworu rozwijają się w raka inwazyjnego. W przypadku zakażenia HPV zmiany mogą cofnąć się samoistnie. Do czynników zwiększających ryzyko zachorowania na raka sromu zalicza się nie tylko zakażenie wirusem HPV, ale także wszelkie stany obniżonej odporności, np. w przebiegu zakażenia wirusem HIV. Nowotwór ten może pojawić się także w efekcie radioterapii w obrębie narządów rodnych.

Rak sromu – objawy

Rak sromu najczęściej objawia się uczuciem pieczenia sromu – na dolegliwość tę skarży się aż 75% pacjentek. Niestety, nie jest to objaw charakterystyczny, ponieważ występuje także w przebiegu alergii, zmian troficznych skóry czy dermatoz. Świąd towarzyszy również zakażeniom pierwotniakowym, grzybiczym czy bakteryjnym oraz ogólnym chorobom metabolicznym, np. cukrzycy lub niewydolności wątroby.

Zaawansowany rak sromu daje dodatkowe objawy, które występują wtedy, gdy dojdzie do nacieku na struktury miednicy mniejszej. Wówczas u kobiety mogą pojawić się takie objawy, jak:

• ból sromu – towarzyszy przerzutom do węzłów chłonnych znajdujących się w pachwinach,
  
• zaburzenia defekacji – przy przerzutach w kierunku odbytu,
  
• zaburzenia oddawania moczu – przy naciekaniu ujścia dróg moczowych,
  
• krwawienie – występuje sporadycznie i związane jest z rozpadem guza.
  

W zaawansowanych stadiach nowotworu pojawiają się odchody o nieprzyjemnym zapachu, co ma wpływ na komfort życia kobiety. Rak sromu może przebiegać bezobjawowo – wówczas jedynym sposobem na rozpoznanie nowotworu jest badanie ginekologiczne, podczas którego stwierdza się obecność guza.

Najbardziej charakterystyczny jest jednak wygląd nowotworu, który ma postać owrzodzenia sromu lub guza obejmującego wargi większe. Rak sromu daje przerzuty przede wszystkim na odbyt, pęcherz moczowy, cewkę moczową oraz węzły chłonne umiejscowione w pachwinach.

Rak sromu – diagnostyka

Podstawowym sposobem diagnozowania raka sromu jest badanie ginekologiczne obejmujące dokładne obejrzenie zewnętrznych narządów rodnych. Podczas badania lekarz może obejrzeć srom w powiększeniu – jest to wulwoskopia.

Innym badaniem, które pozwala potwierdzić lub wykluczyć nowotwór jest metoda fotodynamiczna. Po zastosowaniu fotouczulacza, ogniskującego się w miejscu występowania raka, lekarz może znaleźć najlepsze miejsce do wykonania biopsji. Metoda ta jest stosowana w diagnostyce oraz w leczeniu.

Pobrany wycinek oddawany jest do badania histopatologicznego. Stopień zaawansowania raka sromu oceniany jest na podstawie badań radiologicznych, np. tomografii komputerowej lub badań endoskopowych:

• rektoskopii – pozwala sprawdzić, czy rak nacieka na odbyt i odbytnicę,
  
• cystoskopii – pozwala ocenić, czy rak nacieka na pęcherz moczowy.
  

Nie ma swoistych markerów we krwi pozwalających na wykrycie wg nich raka płaskonabłonkowego sromu.

Rak sromu – leczenie

Wcześnie wykryty rak sromu jest leczony operacyjnie. Lekarz wycina zmiany z marginesem tkanek i przekazuje je do badania histopatologicznego. Przy zaawansowanych postaciach nowotworu wycinane są także okoliczne więzy chłonne i pachwinowe, a pacjentka poddawana jest wulwektomii, czyli całkowitemu usunięciu sromu wraz z wargami mniejszymi i większym, łechtaczką i wzgórkiem łonowym. Wiąże się to z licznymi powikłaniami, z których najpoważniejszym jest obrzęk limfatyczny kończyn dolnych. Z tego względu niektórzy lekarze usuwają tylko węzły chłonne powierzchniowe.

W leczeniu raka sromu stosuje się również tzw. metodę węzła ratowniczego. W okolicę zmiany podawany jest barwnik, po czym lekarz obserwuje miejsce jego spływu, aby zlokalizować pierwszy węzeł chłonny, do którego dotrze. Zakres operacji obejmuje wtedy guza oraz ewentualne przerzuty. W najbardziej zaawansowanych stadiach konieczne jest przeprowadzenie operacji wytrzewienia z radykalną wulwektomią, w trakcie której usuwane są narządy z miednicy mniejszej, np. pęcherz, macica czy odbytnica. Po operacji pacjentka poddawana jest radioterapii przy zmianach rozsianych. Nowotwór nie jest wrażliwy na chemioterapię, choć stosuje się ją w pojedynczych przypadkach. Mało zaawansowany rak sromu daje dobre rokowania – aż 90% chorych przeżywa ponad 5 lat po leczeniu. Przy zajęciu węzłów chłonnych odsetek ten wynosi 30%.