Nowotwory jamy ustnej, w tym raki, to bardzo różnorodna grupa zarówno pod względem obrazu klinicznego, jak i lokalizacji. Najczęstszym rakiem w obrębie jamy ustnej jest rak płaskonabłonkowy. Lokalizuje się przede wszystkim w przedniej części języka i w dnie jamy ustnej. Inny typ – rak gruczołowy – jest bardzo rzadki, rozwija się przede wszystkim w drobnych śliniankach jamy ustnej. Raki jamy ustnej należą do rzadkich nowotworów. Zdecydowanie częściej chorują mężczyźni.

Przyczyny raka jamy ustnej

Najważniejszą przyczyną powstania raka jamy ustnej jest palenie tytoniu. Nie bez znaczenia dla powstania zmian nowotworowych jamy ustnej są:

• mocny alkohol,

• brak higieny w jamie ustnej,

• uszkodzenia mechaniczne, np. przez protezy stomatologiczne nieprawidłowo dobrane,

• zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV – Human papilloma virus).

Brak higieny jamy ustnej powoduje przewlekły stan zapalny, co z kolei skutkuje przemianami w obrębie komórek jamy ustnej, a z czasem ich transformacją w komórki złośliwe.

Rozpoznanie raka jamy ustnej

Podczas toalety jamy ustnej łatwo dostrzec zmianę w jej obrębie. Jeśli rak nie zostanie zauważony, objawami sugerującymi powstawanie zmian nowotworowych jest np. obecność elementu drażniącego w jamie ustnej. Rak jamy ustnej bardzo szybko daje przerzuty, głównie do okolicznych węzłów chłonnych, powodując ich powiększenie.

Głównym badaniem diagnostycznym, by potwierdzić rozpoznanie raka jamy ustnej, jest badanie histopatologiczne. W tym celu pobiera się wycinek z wykrytego guzka i na podstawie badania histopatologicznego określa się złośliwy charakter danej zmiany. Badanie histopatologiczne pozwala również na określenie stopnia agresywności raka ze względu na stopień zróżnicowania histopatologicznego komórek nowotworowych.

Dodatkowe badania umożliwiające szerszą diagnostykę to badanie ultrasonograficzne (USG), pozwalające ocenić okoliczne węzły chłonne, a także biopsja aspiracyjna. Do innych badań pozwalających na ocenę zaawansowania, nacieku, a także przerzutów nowotworu zalicza się tomografię komputerową i rezonans magnetyczny, szczególnie głowy i szyi. W przypadku raka jamy ustnej może dojść do nacieku struktur żuchwy i szczęki, a w takim wypadku konieczne jest również wykonanie pantomogramu. W zależności od dodatkowych objawów i podejrzenia przerzutów odległych wykonuje się badania obrazowe również innych okolic ciała niż tylko głowy i szyi.

Rak jamy ustnej – leczenie

Formę leczenia dobiera się w zależności od lokalizacji i zaawansowania raka. Nieduże zmiany, bez przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych, poddaje się zazwyczaj leczeniu zabiegowemu, czyli wycina się zmianę nowotworową wraz z marginesem tkanek zdrowych.

Rak cechujący się znaczną złośliwością i agresywnością, na co wskazuje niewielki stopień zróżnicowania komórkowego w badaniu histopatologicznym, wiąże się z koniecznością wycięcia węzłów chłonnych górnego piętra szyi bądź napromieniania tej okolicy. Zaawansowane miejscowo, duże guzy wycina się również z marginesem zdrowych tkanek, z węzłami chłonnymi, a leczenie chirurgiczne uzupełnia się radioterapią. Czasami konieczne jest poszerzenie obszaru zabiegu i objęcie resekcją również fragmentów kostnych.

U chorych, u których wycięcie zmiany jest niemożliwe, wdraża się chemioterapię lub radioterapię bądź stosuje obie metody jednocześnie. Pozwala to na zmniejszenie masy guza i czyni go łatwiejszym do usunięcia. Nie stosuje się raczej częściowych resekcji, ponieważ nie przynoszą dużej korzyści dla pacjenta. W stanach rozsianego procesu nowotworowego wykorzystuje się chemioterapię.

Jak zbudowany jest układ pokarmowy? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie