Podstawową cechą odróżniającą zawód psychiatry od pracy psychologa jest możliwość leczenia farmakologicznego zdiagnozowanych schorzeń i prowadzenie terapii stacjonarnej w specjalistycznych oddziałach. Psycholog ani psychoterapeuta nie mają takich kompetencji i formalnych możliwości.
Kim jest psychiatra?
Psychiatra jest lekarzem, który po zakończeniu studiów medycznych w procesie szkolenia specjalistycznego otrzymał uprawnienia dotyczące leczenia chorób i dysfunkcji psychicznych. Program zdobywania tytułu psychiatry jest opracowywany przez konsultanta krajowego w zakresie psychiatrii i doświadczonych klinicystów z różnych dziedzin. System szkolenia jest zatwierdzany przez ministra zdrowia, a realizowany i nadzorowany przez Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego.
Kilkuletni cykl zdobywania tytułu psychiatry obejmuje m.in. zajęcia teoretyczne i staże w oddziałach psychiatrycznych. Aby przystąpić do egzaminu specjalistycznego, trzeba wykazać się nie tylko wiedzą, ale też wieloma udokumentowanymi w praktyce umiejętnościami. Zgodnie z obowiązującymi przepisami psychiatra, będąc lekarzem, może stosować w leczeniu pacjenta środki farmakologiczne, a w razie potrzeby prowadzić leczenie zamknięte chorych w specjalistycznym oddziale. Jeśli stan psychiczny leczonej osoby może stwarzać zagrożenie dla niej samej lub dla otoczenia, taka terapia ma nawet charakter przymusowy.
Czym różni się psycholog od psychiatry?
Psycholog, w odróżnieniu od lekarza psychiatry, jest absolwentem pięcioletnich studiów w zakresie psychologii i ma tytuł magistra. Po zakończeniu studiów może natychmiast podjąć pracę w zawodzie, a jednocześnie dalej się kształcić, kończąc specjalistyczne kursy i zdobywając dodatkowe kompetencje i uprawnienia (np. do badania kierowców czy operatorów maszyn).
Podstawową dziedziną pracy psychologa jest badanie i ocena poziomu rozwoju intelektualnego i emocjonalnego pacjentów oraz diagnozowanie ich ewentualnych problemów. Działanie psychologa może również obejmować poradnictwo dotyczące rozwoju i wykorzystania zdolności danej osoby.
Szczególną rolę odgrywa psycholog dziecięcy. Jego praca pozwala na szybkie rozpoznanie ewentualnych niedoborów intelektualnych czy rozwojowych i określenie ich przyczyn. Szczegółowa identyfikacja problemów przy pomocy odpowiednich testów i metod diagnostycznych pomaga podjąć decyzję o sposobach ich ewentualnego leczenia, korygowania oraz o niezbędnych metodach wsparcia. Psychologowie są również przygotowani do udzielania doraźnego wsparcia psychicznego w sytuacjach nagłych – np. przy poważnych kryzysach emocjonalnych, zagrożeniu życia i zdrowia, po stracie osoby bliskiej czy po katastrofach.
Kim jest psychoterapeuta?
Psychologa nie należy mylić z psychoterapeutą, który podejmuje długoterminową terapię pacjentów cierpiących na zaburzenia psychiczne. Jego praca wymaga ukończenia podyplomowych, kilkuletnich studiów specjalistycznych, przejścia przez obowiązkową diagnostykę i psychoterapię oraz zdobycia państwowych uprawnień. Praca psychoterapeuty jest nadzorowana przez specjalnego superwizora.
Jak wygląda wizyta u psychiatry?
Pierwszym elementem wizyty u psychiatry jest dokładne zebranie wywiadu i określenie przyczyny zgłoszonego problemu. Niekiedy powody te są podawane bezpośrednio przez pacjenta, w innych sytuacjach przez rodzinę. Konieczność zasięgnięcia informacji od bliskich wynika z faktu, że część chorych nie ma poczucia choroby i uważa swój stan zdrowia za dobry, podczas gdy otoczenie wychwytuje niepokojące objawy.
Pierwsza wizyta obejmuje podstawowe badanie lekarskie służące wykluczeniu schorzeń somatycznych, które mogą mieć wpływ na kondycję psychiczną pacjenta (np. choroby neurologiczne, nadczynność albo niedoczynność tarczycy). Do postawienia prawidłowego rozpoznania i określenia konieczności ewentualnego leczenia niezbędnych jest często kilka wizyt oraz przeprowadzenie konsultacji psychologicznych, neurologicznych, niekiedy endokrynologicznych czy genetycznych. Wyjątek stanowią sytuacje, kiedy stan chorego wskazuje jednoznacznie na konieczność natychmiastowego leczenia.
Przeczytaj też: Jakie są rodzaje nerwic? Podział zaburzeń nerwicowych według ICD-10
Czym zajmuje się psychiatra?
Konsultacja i interwencja psychiatryczna są zwykle niezbędne, jeśli chory ma poważne zaburzenia psychiczne. Zalicza się do nich:
- myśli i próby samobójcze,
- agresję wobec otoczenia, zwłaszcza powiązaną z utrudnionym kontaktem z pacjentem,
- tzw. objawy wytwórcze – urojenia lub halucynacje,
- wtórne zaburzenia somatyczne w przebiegu schorzeń takich jak np. anoreksja ze skrajnym niedożywieniem czy zaburzeniami metabolicznymi,
- zaostrzenia przewlekłych schorzeń psychicznych (np. choroby afektywnej dwubiegunowej lub schizofrenii),
- ciężkie postacie depresji, które nie poddają się psychoterapii i wymagają wsparcia farmakologicznego.
Jak wygląda leczenie u psychiatry?
Metody leczenia psychiatrycznego obejmują farmakoterapię, psychoterapię oraz inne metody biologiczne (terapia elektrowstrząsowa, psychochirurgiczna). Czasem bywa też tak, że leczenie pacjenta musi odbywać się w szpitalu psychiatrycznym. Taka sytuacja występuje zazwyczaj, gdy zaburzenia psychiczne pacjenta stanowią zagrożenie dla niego i otoczenia.
Bibliografia:
- J. Heitzman, Psychiatria. Podręcznik dla studiów medycznych, Warszawa 2007.
- A. Bilikiewicz, Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa 2003.
Zobacz, jak wygląda leczenie psychiatryczne w Polsce.