Przeszczep wątroby to często jedyna szansa na życie dla chorego. Po przejściu kwalifikacji dołącza on do osób, które czekają na dawcę. Średni czas oczekiwania na organ od osoby zmarłej to 4–6 miesięcy. W przypadku przewlekłej niewydolności spodziewający się dawcy powinni mieć zbilansowaną dietę i prowadzić zdrowy tryb życia. Jeśli stwierdza się ostrą niewydolność wątroby, osoba chora musi zostać poddana przeszczepowi w ciągu około 10 dni.
Przeszczep wątroby – kiedy się go wykonuje?
Przeszczep wątroby jest konieczny u dorosłych i u dzieci, jeśli ich własna wątroba jest niewydolna. Zabiegi transplantologiczne wykonuje się najczęściej u osób cierpiących na marskość wątroby (na tle zakażenia HBV, HCV), przewlekłe zapalenie wątroby, nowotwory złośliwe i guzy wątroby, ostrą niewydolność wątroby bądź choroby metaboliczne tego narządu (np. choroba Wilsona).
Z kolei u dzieci przeszczep wątroby wykonywany jest, gdy chorują one na: marskość wątroby wynikającą z zakażenia, pierwotne choroby wątroby, zespoły cholestatyczne, marskość wynikającą np. z mukowiscydozy i inne choroby, np. zespół Budda-Chiariego. Należy podkreślić, że przeszczep wątroby wykonywany jest także u alkoholika (abstynenta) w przypadku poalkoholowego uszkodzenia wątroby. Ważne jest jednak, że nie dotyczy to osób z czynnym alkoholizmem i zespołem zależności alkoholowej. Ponadto od niedawna do takiej operacji kwalifikowane są także osoby zakażone wirusem HIV.
Aby doszło do przeszczepu wątroby, osoba chora musi pozytywnie przejść kwalifikację do zabiegu. Na listę oczekujących wpisuje się tych, którzy mają mniej niż 90% szans na przeżycie roku, a także tych, którzy rokują na długoterminowe przeżycie po przeszczepie. Jeśli osoba przejdzie pozytywnie całą procedurę, na którą składa się także szereg badań diagnostycznych wykluczających niepowodzenie zabiegu, zostaje wpisana na listę osób oczekujących na przeszczep.
Kto może być dawcą?
Przeszczep wątroby od żywego dawcy jest związany z pobraniem ok. 40% narządu. Jest to duże okaleczenie organu, dlatego stanowi wysokie ryzyko zgonu. W przypadku dzieci najczęstszym dawcą jest osoba z rodziny. Przeszczep rodzinny i uzyskanie fragmentu wątroby od osoby spokrewnionej jest najlepszym rozwiązaniem dla najmłodszych. Możliwe są także transplantacje częściowe, np. fragmentów organu od kilku dawców. Inną możliwością jest także przeszczepienie fragmentu wątroby od osoby zmarłej.
Dawca także musi przejść kwalifikację. Powinien być zdrowy (np. nie może mieć cukrzycy), mieć maksymalnie 50 lat, a także mieć odpowiednią masę ciała. Również musi przejść szereg badań diagnostycznych, które wykluczą np. nosicielstwo wirusa HIV.
Przeszczep wątroby – rokowania
Rokowania przeszczepu wątroby gwarantujące roczną przeżywalność stanowią około 90% przeszczepów. Z kolei 75% stanowi 5-letnią przeżywalność po operacji. Ostre odrzucenie wątroby dotyczy około 40–50%, a przewlekłe odrzucenie organu dotyczy mniej niż 4% wykonanych przeszczepów. U osób, u których doszło do retransplantacji roczna przeżywalność stanowi ok. 60%. Według Krajowego Rejestru Przeszczepów dla biorców wątroby od zmarłych dawców 3 miesiące po zabiegu żyło 87% biorców, 12 miesięcy po zabiegu – 84%, 36 miesięcy po zabiegu – 76%, 60 miesięcy po zabiegu żyło 66% biorców. Dla biorców wątroby od dawców żywych statystyki przedstawiają się następująco: 3 miesiące po zabiegu żyło 94% biorców, 12 miesięcy po zabiegu – 93%, 36 miesięcy po zabiegu – 88%, 60 miesięcy po zabiegu – 88%.
Jakie są powikłania przeszczepu wątroby?
Przeszczep wątroby to skomplikowany zabieg, dlatego może mieć wiele powikłań. Głównym z nich jest odrzucenie organu (ostre lub przewlekłe), które powoduje okołowrotne zapalenie wątroby, nieropne zapalenie dróg żółciowych bądź proces niszczenia małych przewodów żółciowych. U około 2–3% osób narząd nie wykazuje czynności, dlatego też konieczny jest kolejny przeszczep. Częstym powikłaniem jest także krwawienie, które również wymaga reoperacji. Powtórnej transplantacji wymaga również wczesna zakrzepica tętnicy wątrobowej i niedrożność żył wątrobowych. Często (nawet u 20% biorców) pojawiają się powikłania żółciowe, takie jak wyciek żółci bądź zwężenie dróg żółciowych. Inne powikłania to m.in.: cukrzyca, zaburzenia neurologiczne, oddechowe, nerkowe, sercowo-naczyniowe, zakażenia oraz zaburzenia w układzie krzepnięcia.