Stwierdzenie odległych przerzutów raka wątroby świadczy o wysokim zaawansowaniu choroby. Choć obecnie w takim przypadku nie można całkowicie wyleczyć choroby, to mimo przerzutów istnieją możliwości przedłużania życia.

Przeczytaj też: Rak wątroby - przyczyny, objawy, leczenie

Rak wątroby – lokalizacja przerzutów

Rak wątrobowokomórkowy (HCC) to najczęstszy nowotwór pierwotny wątroby. Dotyczy osób z marskością wątroby, która jest zwykle skutkiem przewlekłego nadużywania alkoholu oraz zakażenia wirusem wątroby typu C lub B. Nowotwór charakteryzuje się złośliwością o znacznej agresywności. Może przerzutować, co jest sygnałem znacznego zaawansowania choroby. Zmienione, nieprawidłowe komórki migrują bowiem drogą naczyń krwionośnych oraz limfatycznych do różnych okolic ciała. Leczenie zależy od jak najefektywniejszej oceny radiologicznej, która pozwala wykryć zmiany.

Szacuje się, że przerzuty raka wątroby lokalizujące się poza tym narządem dotyczą 30% chorych. Najczęściej stwierdza się je w płucach, węzłach chłonnych, kościach i nadnerczach, można je również spotkać w otrzewnej oraz w mózgu. Rzadko dochodzi do powstania wtórnych ognisk choroby w miejscach, takich jak: odbytnica, śledziona, przepona, dwunastnica, przełyk, trzustka czy pęcherz.

Pierwsze objawy choroby mogą pojawić się dopiero w momencie rozprzestrzeniania się komórek nowotworowych w obrębie organizmu. Częste przerzuty do płuc w raku wątroby wynikają z rozprzestrzeniania się komórek nowotworowych drogą naczyń krwionośnych przez gęstą sieć płucnych naczyń włosowatych. Skutkuje to powstaniem niezwapniałych guzków, podobnych do raka pierwotnego płuc, lokalizujących się przeważnie w dolnych płatach. W przypadku węzłów chłonnych należy zauważyć, że ich powiększenie jest charakterystyczne również dla różnych zapaleń oraz marskości. Natomiast bogatounaczynione, niezróżnicowane, centralnie mające martwicę zmiany powinny wzbudzać niepokój onkologiczny. Ból kostny wraz z patologicznymi złamaniami nasuwa podejrzenie przerzutów nowotworu wątroby w obrębie układu kostnego.

Rak wątroby – diagnostyka przerzutów

Przerzuty wykryte w badaniach obrazowych o nieznanym punkcie wyjścia powinny być diagnozowane w kierunku różnych nowotworów, pod uwagę należy również brać raka wątrobowokomórkowego. Każdy pacjent z marskością wątroby oraz z zakażeniem wirusami wątroby typu B lub C powinien podlegać okresowej kontroli badaniem ultrasonograficznym (USG) brzucha, które pomoże wyłapać przerzuty na wczesnym stadium. Zmiany podejrzane, większe niż 1 cm, są oceniane za pomocą tomografii komputerowej (TK) lub rezonansu magnetycznego (MRI), a w przypadku kości – scyntygrafii. Pozytonowa emisyjna tomografia (PET) w przeciwieństwie do innych nowotworów nie znalazła zastosowania w diagnostyce raka wątrobowokomórkowego.

Zaawansowanie nowotworów określa się na podstawie klasyfikacji TNM. Cecha T to wielkość guza i naciekanie okolicznych struktur, natomiast litery N oraz M określają obecność przerzutów. Oceny dokonuje się na podstawie wyników badań obrazowych. N1 oznacza obecność przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych, czyli w więzadle wątrobowo-dwunastniczym, we wnękach wątroby, węzłów przeponowych oraz okołokawalnych. Zapis M1 natomiast to opis, który oznacza, że komórki nowotworowe zostały wykryte w innych narządach niż zmiana pierwotna.

W diagnostyce zastosowanie mają badania laboratoryjne. Wysoki poziom alfa-fetoproteiny (AFP) sugeruje obecność inwazji naczyniowej oraz przerzutów poza wątrobą.

Leczenie raka wątroby i jego przerzutów

W przypadku wielu pacjentów do diagnozy dochodzi dopiero w późnym stadium choroby. Wynika to z braku charakterystycznych objawów oraz z dużej rezerwy wydolnościowej wątroby. Metody postępowania są wówczas znacznie ograniczone. Przerzuty zlokalizowane poza wątrobą zwalcza się terapią systemową – celowanym leczeniem molekularnym, które skupia się na blokowaniu procesów zachodzących w nieprawidłowych komórkach. Należy zaznaczyć, że takie postępowanie ma charakter paliatywny – nie prowadzi do całkowitego wyleczenia, a jedynie poprawia jakość życia oraz wydłuża je i łagodzi objawy.

Niestety obecność przerzutów w raku wątroby dyskwalifikuje na trwale pacjenta z możliwości uzyskania przeszczepu tego narządu.

Rak wątroby a przerzuty. Rokowania

Ocena długości przeżycia w przypadku raka wątroby jest skomplikowana ze względu na współistnienie innych patologii, jak chociażby jej marskość. Obecność przerzutów świadczy o znacznym zaawansowaniu choroby i jest czynnikiem niekorzystnym rokowniczo. Wpływ na określenie rokowania ma również wydolność wątroby, którą ocenia się dzięki skali Childa-Pugha, która uwzględnia stężenie bilirubiny, albuminy, protrombiny, obecność wodobrzusza oraz encefalopatii wątrobowej. Pod uwagę bierze się również ogólny stan pacjenta i jego sprawność.

Przeczytaj też: Przerzuty do wątroby – czym są i jak wyglądają rokowania?

Bibliografia:

• Krajowy Rejestr Nowotworów. Nowotwory wątroby. http://onkologia.org.pl/nowotwory-watroby/.
• Krawczyk M., Rozpoznawanie i leczenie raka wątrobowokomórkowego – rekomendacje Sekcji Hepatologicznej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii. Gastroenterologia Praktyczna 2016, tom VIII, 1 (30).
  
  Zobacz też, dlaczego wątroba jest ważna dla organizmu.