Przeciwciała monoklonalne – czym są i jak je wykorzystać?

Fot: Andrew Brookes / gettyimages.com

Przeciwciała monoklonalne (ang. Monocloncal antibodies) są zdobyczą nowoczesnej biotechnologii. Białka monoklonalne produkowane są z takiej samej linii komórkowej – limfocytów B. Oznacza to, że cała ich populacja jest dokładnie taka sama i wiąże się tak samo mocno z tymi samymi antygenami.

Przeciwciała monoklonalne to białka, które skierowane są przeciwko określonemu patogenowi, który zagraża zdrowiu i życiu organizmu. Białko monoklonalne powstaje w ciele człowieka wtedy, gdy w jego płynach ustrojowych gromadzą się obce substancje – bakterie, toksyny czy wirusy. Limfocyty B po pierwszym kontakcie z patogenem, „zapamiętują” jego dokładny obraz i po ponownym kontakcie znacznie szybciej produkują nowe przeciwciała.

Przeciwciała monoklonalne w nowotworach

Białko monoklonalne znalazło szerokie zastosowanie w leczeniu różnego rodzaju nowotworów. Mają one bowiem zdolność do atakowania i niszczenia innych, obcych komórek. Na powierzchni komórek nowotworowych znajdują się specyficzne dla tych jednostek antygeny, które są swoiste dla danego nowotworu i nie znajdują się na zdrowych, fizjologicznie występujących komórkach Przeciwciała monoklonalne w leczeniu nowotworów wykorzystuje się do terapii celowanej, czyli terapii ukierunkowanej na inaktywowanie ściśle określonych komórek. Lekarz decyduje o rodzaju leku oraz dokładnym miejscu jego podania. Białka monoklonalne mają jednak pewne ograniczenia i dlatego też nadal wiele rodzajów raków pozostaje nieuleczalnych. Nie wszystkie komórki organizmu wyposażone są w swoiste dla siebie antygeny albo nie zostały one jeszcze odkryte przez zespół naukowców. Przeciwciała monoklonalne z powodzeniem stosuje się już w leczeniu białaczek oraz chłoniaków. Terapia raka piersi wymaga zastosowania preparatu trastuzumab (łączącego się z antygenem HER2), natomiast leczenie raka jelita grubego przebiega za pomocą bewacyzumab, który łączy się z czynnikiem wzrostu śródbłonka naczyniowego.

Jak interpretować wyniki badań krwi? Odpowiedź znajdziesz w filmie:

Zobacz film: Interpretacja wyników morfologii. Źródło: Dzień Dobry TVN.

Jednym ze skutków ubocznych stosowania przeciwciał monoklonalnych w leczeniu chorób nowotworowych są nudności, wymioty oraz silne biegunki. W niektórych przypadkach może dojść do poważniejszych reakcji alergicznych, które kończą się wstrząsem anafilaktycznym.

Białka monoklonalne a przeszczepy

Białko monoklonalne w surowicy staje się coraz popularniejszym sposobem na zablokowanie układu immunologicznego, który po przeszczepie narządu mógłby go odrzucić. Na razie jednak terapia wiąże się z dużymi nakładami finansowymi.

Szpiczak mnogi a białka monoklonalne

Szpiczak mnogi, zwany również plazmocytowym, to złośliwy nowotwór, którego komórki produkują białko monoklonalne – inaczej białko M. Białko monoklonalne w diagnostyce szpiczaka mnogiego może być obecne zarówno w moczu, jak i w surowicy. Innymi objawami są zmiany osteolityczne w kościach oraz duża liczba plazmocytów w szpiku kostnym oraz w materiale z biopsji. Białko monoklonalne w szpiczaku oddziałuje na wiele układów, uszkadzając je lub powodując ich dysfunkcję. Białko M silnie uszkadza nerki, zaburza krzepliwość krwi, przyczynia się do osteoporozy oraz znacznie obniża ilość czerwonych krwinek (erytrocytów), co może skutkować rozwinięciem się anemii. Prawdopodobieństwo pojawienia się białka M u zdrowej osoby rośnie wraz z wiekiem, od 1% w wieku 25 lat do około 3% po ukończeniu 70 roku życia.

Z czego składa się krew? Dowiesz się tego z filmu:

Zobacz film: Z czego składa się krew? Źródło: Getty Images / iStock.

Choroby, które diagnozuje się na podstawie obecności białka M, noszą nazwę „gammapatie monoklonalne”. Dokładna etiologia tych schorzeń nie została jeszcze poznana. Gammapatie monoklonalne to tak naprawdę rozmaite choroby, które często przebiegają bez ujawniania się specyficznych objawów. Kiedy już pojawiają się objawy, mają one cechy neuropatii obwodowej. Neuropatie towarzyszą powszechnym nowotworom, w tym przewodu pokarmowego, piersi, nerki, prostaty oraz dróg żółciowych. Obserwuje się je także w chorobach tarczycy, toczniu trzewnym, stwardnieniu rozsianym oraz po zakażeniach cytomegalią.

Przeciwciała monoklonalne stosuje się w procesie neutralizacji toksyn, w badaniach diagnostycznych, terapii osteoporozy oraz do blokowania krzepnięcia krwi (białko monoklonalne blokujące receptory dla fibrynogenu). Diagnostyka laboratoryjna od dawna już korzysta z osiągnięć biotechnologii medycznej i testów ELISA, które opierają się na wykorzystaniu przeciwciał monoklonalnych. Za ich pomocą analitycy wykrywają przeciwciała skierowane przeciwko groźnym patogenom. Testem ELISA rutynowo wykrywa się dziś boreliozę, czyli chorobę przenoszoną przez kleszcze, a mającą fatalne konsekwencje m.in. dla układu nerwowego. Technika ELISA wykorzystywana jest również do oceny stężeń hormonów we krwi (choroby tarczycy, w tym hashimoto), alergenów pokarmowych, markerów nowotworowych oraz przeciwciał klasy IgE.

Opublikowano: 27.12.2018 r.

Komentarze (0)

Trwa dodawanie...
Komentarz dodany!
Komentarz nie mógł zostać dodany
Naukowcy odkryli nowe obiekty w naszych organizmach, nie mieliśmy o nich pojęcia 

W ciele każdego z nas żyją bakterie, wirusy, grzyby, które w różnym stopniu wpływają na nasze funkcjonowanie. Najnowsze badania pokazują, że w ciele człowieka znajdują się jeszcze  - nieznane dotąd - organizmy. Czym są obeliski i do czego są nam potrzebne? 

Czytaj więcej
Alzheimerem można się zarazić? Niepokojące odkrycie badaczy

Priony to groźne białka, które przyczyniają się do rozwoju choroby Creutzfeldta-Jakoba. Najnowsze badania sugerują, że związki te mają swój udział w powstawaniu zmian w mózgu typowych dla schorzeń otępiennych, w tym alzheimera. Jak to możliwe?  

Czytaj więcej
Robi to 77 procent matek. Stawiają zdrowie dzieci na pierwszym miejscu. Czy to rozsądne? 

Zdrowie uchodzi za najważniejszą wartość. Mimo to z dbaniem o nie mamy spore problemy. Doskonale pokazuje to badanie przeprowadzone wśród mam. Wynika z niego, że kobiety przedkładają  dziecko i obowiązki domowe nad swoje samopoczucie i kondycję.  

Czytaj więcej
Jakie badania zrobić po przechorowaniu COVID-19? Ten wirus może mieć długofalowe skutki

COVID-19 to znacznie więcej niż infekcja układu oddechowego. Lekarze mówią o chorobie ogólnoukładowej, która może wywoływać bardzo groźne powikłania. Aby je wykluczyć lub potwierdzić i wdrożyć odpowiednie leczenie trzeba się przebadać. Co powinny sprawdzić osoby, które przechorowały COVID-19?   

Czytaj więcej
W tym wieku przestań pić alkohol, aby uniknąć demencji. Lekarze potwierdzają

Picie alkoholu jest groźne dla zdrowia. Badacze przekonują, że w pewnym wieku sięganie po napoje wyskokowe staje się wyjątkowo niebezpieczne. Kiedy należy go zupełnie odstawić? 

Czytaj więcej
Kawa może ochronić twoją wątrobę. Czy jest zdrowa? 

O tym, że kawa jest zdrowa i ma korzystny wpływ na nasze zdrowie badacze informowali już wielokrotnie. Najnowsze analizy tylko to potwierdzają i dowodzą, że regularne picie kawy może uchronić przed problemami z wątrobą. 

Czytaj więcej
W zimie zwiększa się ryzyko zawału serca. Na co powinniśmy uważać? 

Pora roku ma ogromny wpływ na nasze samopoczucie oraz zdrowie. Zdaniem badaczy zima i niskie temperatury mogą nasilać problemy z układem krążenia. W jaki sposób? Kto powinien szczególnie na siebie uważać? 

Czytaj więcej
Jak nadmierne oglądanie telewizji wpływa na dziecko? Zmienia zachowanie

O tym, że dzieci nie powinny spędzać zbyt dużo czasu przed telewizorem czy innym ekranem badacze informowali już wielokrotnie. Najnowsze badania pokazują, że oglądanie bajek może zaburzać integrację sensoryczną. Co to oznacza w praktyce? 

Czytaj więcej
Odkryto prawdopodobną przyczynę nagłej śmierci łóżeczkowej 

Mimo wielu badań  naukowcy wciąż nie potrafią wskazać przyczyny tzw. nagłej śmierci łóżeczkowej. Jednak najnowsza analiza przeprowadzona przez specjalistów ze Stanów Zjednoczonych może to zmienić. Do jakich wniosków doszli eksperci? 

Czytaj więcej
Mózg kurczy się od palenia papierosów? Najnowsze badania 

Palenie papierosów ma niekorzystny wpływ nie tylko na układ oddechowy czy krążenia. Najnowsze badania pokazują, że nałóg oddziałuje na mózg i sprawia, że narząd staje się coraz mniejszy. Jak to możliwe? 

Czytaj więcej