Powiększona wątroba, czyli hepatomegalia, z reguły jest alarmującym sygnałem – u dzieci, niemowląt i dorosłych powinna zawsze skłonić do wizyty u specjalisty. Zależnie od przyczyny jej powstawania specjalista wdraża leczenie, które nierzadko związane jest ze zmianą nawyków żywieniowych i stylu życia oraz farmakoterapią. Powiększona wątroba jest wyczuwalna podczas badania fizykalnego brzucha.

Powiększona wątroba – objawy

U osób szczupłych powiększona wątroba jest widoczna gołym okiem, gdyż pojawia się znaczne jego wybrzuszenie. Natomiast u osób mających nadwagę można wyczuć jej powiększenie poprzez dotyk. W przypadku powiększenia wątroby mogą pojawić się objawy towarzyszące, najczęściej są to wymioty, niestrawność, biegunka i wzdęcia. Oprócz tego pod łukiem żebrowym może dokuczać ból. Powiększenie wątroby może występować u osób, u których pojawiają się zmiany skórne, np. brodawki, znamiona, piegi. Towarzyszą im także: zaczerwienienie skóry i czasem świąd, a także przykry zapach z ust, spowolniona przemiana materii (tycie), wzmożony apetyt oraz podwyższone ciśnienie krwi.

Dlaczego wątroba jest powiększona? Przyczyny

Powiększona wątroba może mieć wiele przyczyn. Stan ten może być związany z:

• stłuszczeniem wątroby,
  
• alkoholową chorobą wątroby,
  
• zastojem krwi w wątrobie,
  
• niewydolnością wątroby,
  
• zapaleniem wątroby – w tym wirusowym zapaleniem typu A, B i C,
  
• łagodnymi guzami wątroby,
  
• torbielami, gruczolakami, naczyniakami,
  
• nowotworem,
  
• mononukleozą,
  
• autoimmunologicznym zapaleniem wątroby,
  
• chorobami dróg żółciowych,
  
• marskością wątroby,
  
• sarkoidozą.
  

Najczęstszymi przyczynami powiększenia wątroby są jednak alkoholowa choroba wątroby i wirusowe zapalenie wątroby typu A, B i C.

Powiększona wątroba u dziecka i niemowlaka

Powiększona wątroba u dziecka i niemowlaka nie zawsze jest objawem choroby. Warto podkreślić, że także u zdrowych dzieci, bez żadnych objawów klinicznych, wątroba może wystawać spod łuku żebrowego. Taki stan jest widoczny głównie u szczupłych dzieci i nie jest związany z patologią. Jeżeli powiększona wątroba u dzieci i niemowlaków jest objawem stanu chorobowego, najczęściej występuje w czasie trwania infekcji – wirusowej, pasożytniczej, bakteryjnej lub grzybiczej. Głownie jednak związana jest z zakażeniem pasożytniczym. W takiej sytuacji specjalista zleca wykonanie badania kału oraz immunoserologicznego krwi, w którym wykrywa się przeciwciała przeciwko lamblii, toksoplazmozy i glisty ludzkiej. Jeśli jednak przyczyną nie jest żadna z powyższych infekcji, zaleca się dalszą diagnostykę. Specjalista może zlecić wykonanie morfologii, prób wątrobowych, ultrasonografii (USG). Jeśli dodatkowo powiększone są węzły chłonne i podwyższone białko C-reaktywne (ang. C-reactive protein – CRP), zaleca się dalszą diagnostykę. Powiększona wątroba u dzieci i niemowlaków może także wskazywać na polekowe uszkodzenie wątroby bądź nowotwór. Dlatego niezależnie od tego, czy występują objawy towarzyszące, czy nie, należy udać się na konsultację do specjalisty.

Jak zdiagnozować powiększoną wątrobę? Jak znaleźć przyczynę?

Powiększona wątroba to objaw, który należy skonsultować ze specjalistą. Taki stan narządu może wskazywać zarówno na łagodne zaburzenia, jak i groźne stany chorobowe. Lekarz sprawdzi, czy przyczyna powiększonej wątroby jest poważna. Niestety diagnostyka nie jest łatwa, bo powiększona wątroba nie zawsze daje charakterystyczne objawy towarzyszące. Dlatego powiększenie wątroby często wykrywana jest przypadkowo, np. podczas rutynowych badań kontrolnych. Lekarz na początku przeprowadzi wywiad kliniczny. Na podstawie oceny ogólnego stanu zdrowia, stylu życia, nawyków żywieniowych, przebytych i istniejących chorób, urazów, zażywanych leków, a także ilości spożywanego alkoholu i stopnia aktywności fizycznej oraz chorób wątroby w rodzinie będzie mógł wstępnie zdiagnozować przyczynę powiększonej wątroby. Ponadto wykona badanie fizykalne. Oceni zmiany w obrębie brzucha, sprawdzi, czy występują żółtaczka, obrzęki oraz poszerzone żyły w okolicy pępka i odbytu. Dodatkowo może zlecić wykonanie badań laboratoryjnych i obrazowych, np. USG wątroby. Po znalezieniu przyczyny powiększenia wątroby specjalista może zalecić konkretną terapię.

Powiększona wątroba – leczenie

Powiększona wątroba jest tylko objawem, dlatego aby skutecznie rozwiązać problem, należy znaleźć przyczynę takiego stanu. Od niej zależy, jakie leczenie zostanie dobrane. Istnieje wiele chorób wątroby, stąd wiele jest sposobów leczenia tego narządu. W niektórych przypadkach stan wątroby poprawia się już po zastosowaniu standardowych zaleceń, takich jak zmiana diety, odstawienie alkoholu i używek oraz regularna aktywność fizyczna. W niektórych chorobach wątroby, np. autoimmunologicznych, niezbędne jest jednak leczenie farmakologiczne. Czasami, jeśli choroba wątroby pojawia się na skutek leków, konieczne będzie ich odstawienie. Dodatkowo, w przypadku zaawansowanego stadium, np. nowotworu, konieczne jest leczenie operacyjne – usunięcie fragmentu wątroby bądź przeszczep.