Co to jest potworniak? Potworniak to guz składający się z tkanek różnych narządów. Może zawierać skórę, włosy, tkankę kostną, nerwową, mięśniową, a także gruczoły łojowe, ślinianki, tkanki jelit czy oskrzeli, a nawet zęby. Wyróżnia się potworniaki dojrzałe i niedojrzałe.

Rodzaje potworniaka i przyczyny jego powstawania

Potworniak niedojrzały składa się z różnych komórek, które nie tworzą żadnych konkretnych tkanek, rośnie szybko i jest rodzajem nowotworu złośliwego. Najczęściej ulokowany jest na jajnikach lub jądrach i może stamtąd dawać przerzuty na inne tkanki i narządy organizmu. Potworniak dojrzały jest nowotworem łagodnym i składa się z tkanek, które mają już swoją funkcję – włosów, skóry, zębów, gruczołów czy mięśni. Rośnie powoli, ale może osiągać duże rozmiary. Najczęściej występuje na jajnikach i jądrach. Może też pojawiać się:

• na kręgosłupie,
  
• w śródpiersiu,
  
• w przestrzeni zaotrzewnowej,
  
• w nosogardzieli,
  
• w ośrodkowym układzie nerwowym – szczególnie w przysadce mózgowej,
  
• w pęcherzu,
  
• w wątrobie.
  

Przyczyny powstawania potworniaków są niejasne. Wiadomo natomiast, że tworzą się z komórek macierzystych, czyli pierwotnych. Z tych samych komórek w okresie płodowym formuje się ludzki organizm. Część komórek macierzystych z niewyjaśnionych przyczyn nie bierze udziału w tworzeniu prawidłowych struktur płodu, ale kumuluje się i staje bezładnym guzem.

Objawy potworniaka dojrzałego i niedojrzałego

U chłopców potworniak ulokowany na jądrze może nie dawać żadnych objawów. Niekiedy objawem potworniaka może być stwardnienie moszny czy obrzęk jąder i ich ból. Czasem guz wyczuwalny jest palpacyjnie (dotykiem).

Zobacz także: Guzek na jądrze, penisie lub mosznie - objawy, charakterystyka, wygląd i przyczyny

U dziewczynek najczęściej występuje potworniak na jajniku i powoduje szereg objawów:

• zaburzenia miesiączkowania,
  
• bóle podbrzusza,
  
• ból przy wypróżnianiu i oddawaniu moczu,
  
• uczucie pełności i opuchlizna brzucha,
  
• nudności, wymioty, zaparcia, wzdęcia, brak apetytu,
  
• upławy.
  

Symptomy te dotyczą zazwyczaj potworniaka dojrzałego. Potworniak niedojrzały może powodować tzw. wole jajnikowe, ponieważ często składa się z komórek produkujących hormony (tarczycy, a niekiedy także serotoninę oraz gonadotropinę kosmówkową).

Chirurgiczne leczenie potworniaka

Leczenie potworniaka polega na usunięciu guza metodą chirurgiczną, a w przypadku nowotworu złośliwego – także wdrożeniu chemio- lub radioterapii. Operacja potworniaka jajnika może zostać przeprowadzona laparoskopowo, jeśli wielkość guza na to pozwala. W przeciwnym razie konieczne jest usunięcie potworniaka przez powłoki brzuszne. Potworniak w innych lokalizacjach również może zostać usunięty bardziej lub mniej inwazyjnie, tok leczenia ustala lekarz na podstawie badań takich jak USG czy tomografia komputerowa. Rokowania przy potworniaku są dobre, zależą od wielkości guza, jego postaci oraz umiejscowienia, a przede wszystkim od tego, czy jest to nowotwór złośliwy, czy niezłośliwy.

Każdy potworniak po usunięciu powinien zostać poddany badaniu histopatologicznemu, by sprawdzić, czy nie ma w nim komórek złośliwych.

 Zobacz film i sprawdź jakie czynniki zwiększają ryzyko zachorowania na nowotwór jajnika: 

Potworniak jajnika a ciąża

Występuje zależność potworniak jajnika a ciąża – przed planowanym zajściem w ciążę należy poddać się operacji usunięcia potworniaka, nawet jeśli guz nie wykazuje złośliwości. Potworniak w ciąży może zacząć szybko rosnąć i ograniczyć miejsce dla rozwijającego się dziecka. Może też utrudnić poród, a także powodować nasilone dolegliwości bólowe w związku z oddawaniem moczu i stolca, a w zaawansowanej ciąży – także w wyniku uciskania guza przez płód. Istnieje też ryzyko jego zezłośliwienia.

Potworniak może utrudniać zajście w ciążę, jeśli umiejscowiony jest na jajniku. Po zabiegu resekcji potworniaka czasem zostają blizny i zrosty, ale są one mniejszym zagrożeniem i nie stanowią aż tak trudnej do pokonania przeszkody jak nowotwór.