Najczęstsze przyczyny niewydolności żylnej to siedzący tryb życia i niewłaściwe nawyki żywieniowe. Dlatego w profilaktyce żylaków najważniejsza jest regularna aktywność fizyczna i odpowiednia dieta. W przypadku ryzyka choroby lub jej pierwszych objawów niezwykle pomocne są rajstopy, podkolanówki, skarpety i pończochy uciskowe. Odpowiednio dobrane i noszone zgodnie z zaleceniami lekarza, przywracają fizjologiczne krążenie krwi żylnej.

Pończochy uciskowe a żylaki

Żylaki podudzi są problemem estetycznym, ale przede wszystkim zdrowotnym. Powstają jako reakcja na niewydolność układu żylnego, odprowadzającego krew z narządów ciała do serca. Niedrożność jednych żył  powoduje zwiększenie przepływu w innych, co prowadzi do ich nadmiernego rozszerzenia i niedomykalności zastawek żylnych, przez które krew cofa się, zamiast odpływać z kończyny. Powoduje to szereg powikłań – nadciśnienie żylne, obrzęki, drętwienie i bolesność nóg, stany zapalne i bliznowacenie skóry, owrzodzenia.

Jedną z metod leczenia niewydolności żylnej jest kompresjoterapia, czyli zastosowanie na kończyny różnego rodzaju opatrunków uciskowych, które przywracają fizjologiczny przepływ krążenia krwi w żyłach. W kompresjoterapii wykorzystuje się między innymi pończochy, podkolanówki, skarpety i rajstopy uciskowe. Nie eliminują one istniejących już żylaków, ale spowalniają rozwój choroby, łagodzą jej objawy i zapobiegają rozwojowi powikłań. Są także skuteczną metodą profilaktyki.

Kto powinien nosić pończochy przeciwżylakowe?

Pończochy, rajstopy, skarpetki i podkolanówki uciskowe zaleca się chorym we wszystkich stopniach zaawansowania niewydolności żylnej:

• w przypadku uczucia zmęczenia nóg i ich obrzęków,

• gdy pojawią się pajączki czy pierwsze żylaki,

• w ciężkim zespole pozakrzepowym.

Wskazane jest też noszenie pończoch uciskowych po operacji żylaków. Podkolanówki czy rajstopy przeciwżylakowe warto stosować w profilaktyce niewydolności żylnej:

• w przypadku obciążenia genetycznego,

• przy wykonywaniu pracy w pozycji siedzącej lub stojącej,

• u kobiet w ciąży,

• podczas długiej podróży (w szczególności wskazane jest założenie pończoch czy skarpet uciskowych do samolotu).

Jak skutecznie leczyć żylaki? Dowiesz się tego z naszego filmu

Problem żylaków przeważnie dotyka kobiety, ale i panowie mogą, a wręcz powinni, stosować kompresjoterapię. Z myślą o nich na rynku dostępne są męskie podkolanówki uciskowe czy skarpety przeciwżylakowe.

Jak dobrać pończochy przeciwżylakowe?

Chorzy mogą wybrać pończochy, rajstopy, podkolanówki albo skarpety uciskowe w zależności od swoich preferencji. Kryterium stanowi także umiejscowienie żylaków. W każdej sytuacji należy skorzystać z opinii lekarza, który nie tylko wykluczy ewentualne przeciwwskazania do zastosowania bielizny leczniczej i ustali niezbędną wysokość ucisku, ale przede wszystkim zaleci jego odpowiedni stopień.

Materiały uciskowe różnią się stopniem kompresji, czyli ucisku, jaki wywierają na kończynę. Musi ona być precyzyjnie dobrana – ucisk zbyt delikatny w stosunku do stopnia zaawansowania choroby będzie nieskuteczny, zbyt silny zaś może dodatkowo pogorszyć przepływ krwi tętniczej.

W profilaktyce niewydolności żylnej stosuje się pończochy przeciwżylakowe o niskim stopniu ucisku – 8–14 mm Hg. Lecznicze pończochy uciskowe I stopnia kompresji (15–24 mm Hg) zalecane są osobom z pajączkami, lekkimi żylakami, częstymi obrzękami i powracającym uczuciem ciężkości nóg, a także kobietom w ciąży. Pończochy przeciwżylakowe II klasy kompresji (25–34 mm Hg) należy nosić w przypadku dużych żylaków (z towarzyszącymi im obrzękami czy zagojonymi owrzodzeniami) oraz po ich leczeniu chirurgicznym. Kolejny stopień ucisku (35–44 mm Hg) wskazany jest przy zaawansowanej niewydolności żylnej. Produkty IV stopnia kompresji (> 44 mm Hg) odpowiednie są jedynie w przypadku ciężkich obrzęków limfatycznych i zespołu pozakrzepowego.

Pończochy przeciwżylakowe powinny być dobierane przez wykwalifikowany personel aptek lub sklepów medycznych. Istotny jest wybór odpowiedniego rozmiaru produktu. Należy wziąć przy tym pod uwagę wzrost i wagę chorego, a także w kilku miejscach dokonać pomiaru nieobrzękniętej nogi. Wybierając pończochy uciskowe, trzeba zwracać uwagę na ich jakość. Produkty spełniające warunki wyrobu medycznego powinny być oznaczone symbolem CE. Można je także rozpoznać po widocznie wyprofilowanej pięcie (największe znaczenie lecznicze ma ucisk przyłożony w kostce). Ucisk w pończochach przeciwżylakowych musi być wyraźnie wyczuwalny.

Pończochy uciskowe – jak zakładać i nosić?

Pończochy przeciwżylakowe należy zakładać bezpośrednio po wstaniu z łóżka (zanim pojawi się obrzęk nóg), a zdejmować na noc (poza wyjątkowymi przypadkami wskazanymi przez lekarza). Przed założeniem pończochy uciskowe zwija się i nakłada na stopę tak, by pięta znajdowała się we właściwym miejscu. Następnie stopniowo, ostrożnie rozwija się pończochę wzdłuż nogi, uważając, by materiał nie był nazbyt rozciągnięty lub pofałdowany.

Po założeniu jego powierzchnię trzeba wygładzić, używając do tego celu gumowych rękawic, by nie uszkodzić pończochy paznokciami. Należy unikać bezpośredniego kontaktu pończoch przeciwżylakowych z kosmetykami do ciała, ale warto używać ich odpowiednio wcześnie, ponieważ podczas kompresjoterapii skóra ma skłonność do przesuszania się. Pończochy uciskowe po 3–6 miesiącach użytkowania rozciągają się i tracą właściwości lecznicze. Dlatego należy wymienić je na nowe, dokonawszy ponownego pomiaru kończyn. Podczas kompresjoterapii należy co 3 miesiące zgłaszać się do lekarza w celu oceny krążenia tętniczego i ewentualnej korekty parametrów pończoch przeciwżylakowych. Jak długo nosić pończochy uciskowe? Należy stosować je przez cały okres trwania choroby, czyli najczęściej do końca życia.