Półpasiec jest chorobą wynikającą z uczynnienia zakażenia wywołanego przez wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV, HHV-3 – z łac. Varicella zoster virus, z ang. Human herpesvirus-3). W pierwotnym zakażeniu wirus powoduje ospę wietrzną, a następnie przechodzi w stan utajenia, by w sprzyjających warunkach ulec reaktywacji i objawić się jako półpasiec. Półpasiec jest zaraźliwy dla otoczenia, wobec czego szczególnie narażone są kobiety w ciąży.

Półpasiec – jak rozpoznać chorobę?

Półpasiec może wystąpić u każdego, kto chorował na ospę wietrzną, w tym u kobiet w ciąży. Objawem półpaśca jest jednostronne występowanie bolesnych pęcherzyków, które umiejscawiają się wzdłuż przebiegu unerwienia przez korzeń rdzeniowy, tzw. dermatom. Zmiany są jednostronne i raczej nie przekraczają linii środkowej ciała. Najczęściej półpasiec lokalizuje się w obrębie nerwów międzyżebrowych. Zanim wystąpią bolesne pęcherzyki, skóra w danym obszarze piecze, swędzi, boli bądź chory odczuwa w danym miejscu mrowienie.

Rozwój półpaśca u kobiet w ciąży

Półpasiec wywołany jest przez wirus VZV, który pierwotnie powoduje ospę wietrzną. Szacuje się, że większość kobiet w ciąży przechorowała ospę, a tym samym wytworzyła odporność. U kobiet w ciąży, zwłaszcza mających już małe dzieci, częsty jest kontakt z osobą chorą na ospę, jednak zakażenia pierwotne są bardzo rzadkie. Ospa wietrzna u ciężarnych ma zdecydowanie cięższy przebieg, może również zagrażać dziecku, dlatego kobieta, która nie chorowała na ospę, musi wystrzegać się kontaktu z chorymi również na półpasiec.

Półpasiec - co zrobić, aby uniknąć choroby? Dowiesz się tego z naszego filmu

Kobiety w ciąży, które przechorowały ospę, mogą spać spokojnie, ponieważ ryzyko zakażenia półpaścem jest niewielkie i nie tak groźne. Wirus po ustąpieniu ospy pozostaje w stanie uśpienia, czyli latencji. Ze względu na to, że większość społeczeństwa została zakażona wirusem ospy bądź miała styczność z wirusem poprzez szczepienie, w dorosłym życiu jest narażona na wystąpienie półpaśca, w tym zalicza się oczywiście kobiety w ciąży, choć u nich to ryzyko jest niewielkie.

Rozwój półpaśca w ciąży może wystąpić w czasie spadku odporności. Jeśli jednak obecne są u kobiety przeciwciała swoiste dla tego wirusa po przechorowaniu ospy bądź po szczepieniu, mało prawdopodobne jest zakażenie płodu, a tym samym półpasiec w ciąży nie stanowi dużego zagrożenia.

Jakie jest ryzyko wystąpienia półpaśca w ciąży?

Ryzyko wystąpienia półpaśca w ciąży jest niewielkie, choć nie zerowe. W ogólnej populacji czynnikami ryzyka są wiek, immunosupresja i zaburzenia odporności, a także nowotwory. Po przechorowaniu ospy człowiek nabywa naturalną odporność typu komórkowego, wytworzywszy swoiste dla tego wirusa przeciwciała, które chronią przed rozsiewem zakażenia. Jeśli u kobiety w ciąży doszło do reaktywacji wirusa, raczej nie ma ryzyka rozsianego zakażenia, zarażenie płodu również jest bardzo mało prawdopodobne. Nie opisuje się przypadków ospy wietrznej wrodzonej u dziecka urodzonego przez matkę chorującą w ciąży na półpasiec. Dla porównania – ryzyko ospy wrodzonej przy przechodzeniu ospy przez matkę w pierwszych dwóch trymestrach ciąży wynosi nie więcej niż 2%. Ryzyko zakażenia półpaścem szacuje się na mniej niż 0,1%.

Leczenie kobiet z półpaścem w ciąży

Nie ma żadnych badań, które pozwalałyby ocenić bezpieczeństwo i działanie acyklowiru u kobiet w ciąży. Jest to lek, który stosuje się u chorych na półpasiec, by złagodzić objawy choroby. Jeśli korzyści z leczenia przewyższają ryzyko dla dziecko, podaje się acyklowir doustnie przez 7–10 dni. Leczenie należy rozpocząć jak najszybciej, by zapobiec rozsiewowi zmian i powikłaniom. Noworodka urodzonego przez matkę chorującą na półpasiec należy poddać obserwacji. Acyklowir podaje mu się w momencie wystąpienia objawów zakażenia wirusem.

Czy warto się szczepić przeciwko ospie? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie