Piodermia to choroba rzadka, dotykająca 10 osób na 1 000 000. Rozpoczyna się najczęściej po 30. roku życia. Nie ma statystycznych różnic między częstością jej występowania u kobiet i mężczyzn. Podstawowym leczeniem jest działanie zachowawcze, gdyż nadwrażliwość skóry może powodować powstawanie wtórnych zmian, nie tylko po interwencji chirurgicznej, ale nawet po założeniu drażniącego opatrunku.

Piodermia zgorzelinowa – objawy

Piodermia zgorzelinowa zaczyna się zwykle od tworzących skupienia czerwonych krostek, które stopniowo powiększają się i zlewają. W miejscu objętym zmianami szybko powstaje owrzodzenie, w którym mogą pojawiać się ogniska martwicy. Dno jest zwykle sinoczerwone, a brzegi wałowato uniesione. Owrzodzenie może być bardzo głębokie – obejmować całą grubość skóry i tkanki podskórnej, odsłaniając głębiej położone struktury: naczynia, nerwy, powięzie lub mięśnie. Z owrzodzenia może sączyć się niewielka ilość płynu surowiczego. O ile dojdzie do wtórnego nadkażenia rany bakteriami, może pojawić się większa ilość wydzieliny o charakterze ropnym. Chory odczuwa znaczne dolegliwości bólowe związane z przebiegiem choroby.

Najczęstszym umiejscowieniem piodermii są golenie (podudzia) w ich przedniej części, jednak zmiany mogą się lokalizować również w obrębie ud, pośladków, okolic łopatek i ramion. Charakterystyczne jest pojawianie się nowych ognisk, w nawet najbardziej nietypowych miejscach, po drobnym otarciu, skaleczeniu, oparzeniu lub innym podrażnieniu skóry. Powikłaniem zabiegu operacyjnego może być owrzodzenie w okolicy rany operacyjnej albo miejsca, w którym przez powłoki przeprowadzono dren albo sączek.

Piodermia zgorzelinowa jest chorobą przewlekłą, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń. Owrzodzenia mogą się z czasem stopniowo goić poprzez ziarninowanie. Proces trwa długo, a chory wymaga stałej opieki poradni chirurgicznej.

Piodermia zgorzelinowa – przyczyny

Piodermia zgorzelinowa to proces, który jest zwykle zapoczątkowany miejscową infekcją albo uszkodzeniem powłok. Typowa reakcja zostaje chorobliwie spotęgowana w związku ze zwiększoną aktywnością należących do białych ciałek krwi granulocytów obojętnochłonnych (neutrofilów). W okolicy rany czy miejsca zapalenia tworzą się ich duże nacieki, uszkadzane są naczynia krwionośne. Powoduje to niedokrwienie skóry, tworzenie się owrzodzeń i martwicy.

Nadmierna aktywność neutrofilów nie jest zwykle zjawiskiem izolowanym, ale objawem innej choroby toczącej się w ustroju. Udowodniono bardzo dużą korelację pomiędzy występowaniem piodermii a chorobami, takimi jak:

• choroby zapalne jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zapalenie uchyłków),

• polipy lub polipowatość jelit,

• zapalenia i marskość wątroby lub dróg żółciowych,

• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK), reumatoidalne zapalenie stawów (RZS),

• toczeń rumieniowaty trzewny,

• różnego typu choroby układu krwiotwórczego (białaczki, chłoniaki), w przebiegu których dochodzi do zaburzenia procesów regulacji odpowiedzi immunologicznej.

Generalnie obserwuje się zdecydowanie częstsze pojawianie się zgorzelinowego zapalenia skóry u osób cierpiących z powodu chorób autoimmunologicznych (tzn. wynikających z nadmiernej agresji układu odpornościowego przeciw innym komórkom gospodarza).

Piodermia zgorzelinowa w chorobie nowotworowej

Piodermia stanowi dość częsty objaw zespołu paraneoplastycznego. Jest to grupa zjawisk, które pojawiają się przed lub po rozpoznaniu nowotworu złośliwego i pozornie nie mają związku z podstawową chorobą. Statystyki potwierdzają zwiększoną skłonność osób z piodermią do jednoczesnego występowania raka piersi, płuc, prostaty albo jelita grubego. Jeśli piodermia zgorzelinowa pojawia się bez wyraźnej przyczyny, celowe jest wykonanie badań, które umożliwiają wykrycie rozwijającego się dotąd skrycie nowotworu lub wykluczenie jego obecności.

Piodermia zgorzelinowa – leczenie

Leczenie piodermii zgorzelinowej opiera się na dwóch schematach:

• likwidacji przyczyny choroby (czyli nadmiernej reaktywności układu immunologicznego),

• pielęgnacji powstałych owrzodzeń w celu ich wygojenia.

Pierwszy schemat leczenia piodermii wymaga zahamowania aktywności układu odpornościowego. Stosuje się w tym celu leki immunosupresyjne (np. cyklosporynę, cyklofosfamid, azatioprynę, mineralokortykosteroidy) oraz odpowiednie, specyficzne antyglobuliny. Pozwala to na opanowanie zaostrzenia choroby, niedopuszczenie do powstawania nowych owrzodzeń i umożliwia gojenie już istniejących.

Leczenie miejscowe obejmuje stosowanie jałowych opatrunków, wykonywanie łagodnych okładów lub kąpieli z substancjami odkażającymi. Należy zwracać uwagę na to, by w jak najmniejszym stopniu drażnić ranę i okoliczną skórę, gdyż może to wywołać nasilenie zmian chorobowych. Z tego samego względu nie zaleca się chirurgicznego opracowania owrzodzenia (oczyszczenia z tkanek martwiczych, łyżeczkowania, odświeżenia brzegów) we wczesnym stadium leczenia. Zabiegi tego typu powinno się wykonać później, gdy leki cytostatyczne uniemożliwią pojawienie się wtórnego owrzodzenia.

Wyniki leczenia piodermii zgorzelinowej są uzależnione od prawidłowego ukrwienia okolicy owrzodzeń, więc w miarę możliwości osoba chora nie powinna ograniczać swojej aktywności ruchowej. Może dużo chodzić i prowadzić normalny tryb życia. Dzięki temu krążenie żylne oraz chłonne (odprowadzanie limfy) ulegają usprawnieniu, zmniejszają się też obrzęki zmienionych chorobowo okolic.  Ponieważ piodermia jest bardzo często wywołana inną chorobą, kluczowe znaczenie ma prawidłowe rozpoznanie i wdrożenie skutecznego leczenia podstawowego schorzenia.