Owies to zboże, które wykazuje wiele cennych właściwości prozdrowotnych. Wykorzystywane jest zwłaszcza ziele owsa, nieco rzadziej słoma owsiana i wysuszone ziarniaki owsa. Owies znany jest z działania uspokajającego, odchudzającego i przeciwzapalnego.

Owies – wiadomości ogólne

Owies to rodzaj roślin zaliczanych do rodziny wiechlinowatych, w skład których wchodzi około 35 gatunków. Największą popularnością w Polsce cieszy się owies zwyczajny. Według danych ONZ Polska znajduje się w czołówce największych producentów owsa zwyczajnego na świecie obok Rosji, Kanady, USA, Australii i Finlandii. W Polsce uprawia się głównie jarą formę owsa, której zbiory następują pod koniec lipca lub na początku sierpnia. Jedną z najbardziej znanych jej odmian jest owies bingo, który posiada wysoką zawartość tłuszczów i białka w ziarnie.

Jak wygląda owies? Jest to roślina jednoroczna, która osiąga średnio 110 cm wysokości. Łodyga owsa ma postać pustego źdźbła zakończonego kłosem o długości 10-30 cm o rozpierzchłej lub chorągiewkowatej wiesze.

Czy owies zawiera gluten?

Owies to jedno z nielicznych zbóż, które nie zawierają glutenu. Jednak należy mieć na uwadze, że istnieje ryzyko zanieczyszczenia go tym białkiem w wyniku kontaktu z innymi zbożami.

Więcej o glutenie dowiecie się z filmu:

Co uzyskuje się z owsa?

Z ziarna owsa wytwarza się paszę na pokarm dla zwierząt. Wśród przeznaczonych dla człowieka produktów z owsa wymienia się m.in. bezglutenową mąkę owsianą, kaszę, płatki, otręby i kakao owsiane, stosowane jako dodatek do dań wytrawnych i słodkich. Najbardziej popularne są płatki i otręby owsiane, z których można przygotować zdrowe i pożywne śniadanie. Sporą popularnością cieszy się też nalewka z ziaren owsa, a także zielony owies, czyli znajdujący się w fazie mlecznej wzrostu.

Owies wykorzystywany jest również w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. Wyciąg z owsa stanowi składnik kosmetyków przeznaczonych dla osób o skórze wrażliwej. Z płatków owsianych można również własnoręcznie przygotowywać maseczkę na twarz.

Owies – właściwości lecznicze

Owies jest źródłem niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu witamin A, K, C i witamin z grupy B oraz składników mineralnych takich jak wapń, fosfor, żelazo, cynk, potas, magnez i sód. Zawarta w nim witamina E to silny przeciwutleniacz, który niszczy szkodliwe dla zdrowia wolne rodniki i spowalnia procesy starzenia.

Owies wykazuje pozytywny wpływ na układ krążenia – obniża ciśnienie i poziom cholesterolu we krwi, przez co chroni przed zawałem i miażdżycą. Wykazuje działanie moczopędne i uspokajające. Zawarty w owsie betaglukan korzystnie oddziałuje na procesy trawienne, wywołuje wrażenie pełności w brzuchu, zmniejsza łaknienie, a przy tym wzmacnia odporność. Jest również doskonałym źródłem błonnika pokarmowego, który zwalcza zaparcia i zmniejsza ochotę na słodkie produkty.

Kąpiel owsiana

Dodana do kąpieli słoma owsa jest źródłem rozpuszczalnej krzemionki, która wspomaga leczenie stanów zapalnych skóry, łojotoku, trądziku, opryszczki, egzemy i czyraków. Wykazuje działanie wzmacniające, przeciwświądowe, oczyszczające, relaksujące oraz przeciwbólowe. Zalecana jest szczególnie przy schorzeniach nerek, reumatyzmie, artretyzmie oraz nadmiernej potliwości stóp. Ze słomy można też przyrządzać środek do przemywania zmienionej chorobowo skóry.

Aby przeprowadzić leczniczą kąpiel owsianą, należy 1 kg słomy owsianej zalać 5 l ciepłej wody, przykryć i odstawić na 2-3 godziny. Po tym czasie wywar należy zagotować przez około 30 minut. Następnie odwar odcedza się i wlewa do wanny wypełnionej w 1/3 wodą o temperaturze 36-38ᵒC. Kąpiel nie powinna trwać dłużej niż 20 minut.

Nalewka i herbata z owsa

Nalewka z owsa stosowana jest zwłaszcza w stanach nadmiernego pobudzenia nerwowego i wyczerpania organizmu, gdyż skutecznie uspokaja nerwy i zwalcza zmęczenie. Wykorzystuje się do niej ziarna owsa w fazie mlecznej (zebrane między kwitnieniem a formowaniem się ziaren) i alkohol 70%. Ziarnem owsa napełnia się słoik o pojemności 1 l, następnie zalewa się je alkoholem i blenduje. Słoik zamyka się i odstawia w ciemne miejsce na 14 dni, pamiętając o codziennym potrząsaniu. Po upływie 2 tygodni zawartość należy przefiltrować i przelać płyn do butelek, które po szczelnym zamknięciu umieszcza na kilka miesięcy w ciemnym miejscu. Lecznicza kuracja nalewką z owsa powinna trwać miesiąc i być wykonywana raz na kwartał. Zalecane dzienne spożycie wynosi 15-30 kropli 3-4 razy na dobę.

Herbatę z owsa przygotowuje się z suszonego ziela owsa. Opakowanie 100 g tego produktu kosztuje około 5 zł. Herbata polecana jest w przypadku bezsenności i w stanach wyczerpania nerwowego. Wspomaga także usuwanie z organizmu zbędnych produktów przemiany materii. Łyżkę owsa zalewa się szklanką wody (najlepiej o temperaturze 80ᵒC) i odstawia na 20 minut do zaparzenia. Herbatę można spożywać 2-3 razy dziennie.

Bibliografia:

1. van Wyk B.E., Wink M., Rośliny lecznicze świata, Wrocław, MedPharm Polska, 2008.

2. Kunachowicz H., Przygoda B., Nadolna I., Iwanow K., Tabele składu i wartości odżywczej żywności, Warszawa, PZWL, 2017.

3. Gąsiorowski H., Wartość fizjologiczno-żywieniowa owsa, „Przegląd Zbożowo-Młynarski”, 2003, 47, s. 26-28.

4. Gibiński M., Gumul D., Korus J., Prozdrowotne właściwości owsa i produktów owsianych, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość”, 2005, 4(45), s. 49-60.