Otępienie czołowo-skroniowe jest schorzeniem wynikającym ze zmian zanikowych mózgu, w płatach czołowych i częściach przednich płatów skroniowych. Otępienie czołowo- skroniowe występuje z częstością 10–15 : 100 000 i stanowi około 10% przypadków wszystkich rodzajów otępienia. Nie ma zależności pomiędzy częstością zachorowania a płcią. Korelacja jednak jest wyraźna pomiędzy zapadalnością a wiekiem człowieka.
Przyczyny otępienia czołowo-skroniowego
Dokładna przyczyna otępienia czołowo-skroniowego nie została jak dotąd szczegółowo poznana i opisana. Jednak za główny mechanizm powstawania zmian uznano degradację neuronów (komórek nerwowych) w wyniku gromadzenia się w ich wnętrzach nieprawidłowego białka, powstającego najprawdopodobniej na skutek mutacji genetycznych.
Otępienie czołowo-skroniowe – objawy
Choroba postępuje powoli i bardzo trudno jest uchwycić jej początek. Wśród innych zespołów otępiennych wyróżnia się dość długo zachowaną pamięcią i dominacją zaburzeń zachowania i mowy. Chory początkowo ma trudność ze znalezieniem odpowiedniego słowa, a jego wypowiedzi stają się często niezrozumiałe. Z czasem otępienie czołowo-skroniowe zaczyna się objawiać zaburzeniami zachowania pod postacią niekontrolowanych emocji i nieadekwatnym zachowaniem wśród ludzi. Przekłada się to na coraz gorsze funkcjonowanie w społeczeństwie. To, co z czasem zaczyna charakteryzować chorych na otępienie czołowo-skroniowe, to:
- zmienność nastroju i niestabilność emocjonalna,
- zachowanie i reakcje nieadekwatne do zaistniałej sytuacji,
- pobudzenie,
- brak samokrytycyzmu,
- brak potrzeby zadbania o siebie (higiena, żywienie),
- skłonności samobójcze,
- tendencja do nadużycia papierosów i alkoholu przy ujemnym wywiadzie dotyczącym używek w przeszłości.
Rozpoznanie otępienia czołowo-skroniowego
Otępienie czołowo-skroniowe stanowi bardzo duży problem diagnostyczny na wczesnym etapie rozwoju, ponieważ jest trudne do uchwycenia przez osoby nawet z najbliższego otoczenia. Często dopiero znaczne zmiany zachowania skłaniają rodzinę do skonsultowania chorego z lekarzem. Uchwycenie zmian w zachowaniu już na wczesnym etapie jest bardzo ważne, ponieważ musi być zawsze zróżnicowane z innych zaburzeniami i chorobami neurologicznymi, np. guzem mózgu. Nie należy więc nigdy lekceważyć tego, że ktoś z otoczenia się zmienił, stał się np. apatyczny lub zbyt impulsywny. W rozpoznaniu otępienia czołowo-skroniowego charakterystyczne mogą być zaburzenia mowy, jednak i one muszą zostać dość szybko zróżnicowane z udarem mózgu.
Lekarz początkowo zbiera szczegółowy wywiad lekarski. Obejmuje on pytania dotyczące aktualnych objawów, chorób towarzyszących, przyjmowanych leków, używek czy chorób w najbliższej linii krewnych. Bardzo ważne jest, by przy zbieraniu wywiadu choremu towarzyszył ktoś z bliskich. Jest to konieczne dla skonfrontowania wypowiedzi chorego, pozbawionej jakiegokolwiek krytycyzmu, z opinią osoby z otoczenia. Przeprowadza się dalej badania neurologiczne i neuropsychologiczne. W tym celu wykorzystuje się różne testy, rozmowy z psychologiem.
Dalsza diagnostyka otępienia czołowo-skroniowego obejmuje badania obrazowe głowy, które mogą uwidocznić zmiany zanikowe lokalizujące się typowo dla otępienia czołowo- skroniowego. Można wykorzystać też badania czynnościowe mózgu, jednak nie są one konieczne do rozpoznania choroby.
Leczenie otępienia czołowo-skroniowego
Zmiany w komórkach mózgowych są nieodwracalne i postępują, dlatego nie można mówić o szansach na całkowite wyleczenie otępienia czołowo-skroniowego. Stosowane leki i terapie, przeprowadzane we współpracy z lekarzami, psychologami i rodziną chorego, mają na celu poprawić jakość życia chorego i osób w jego otoczeniu, jednak nie są w stanie zatrzymać postępu choroby.
Nie ma żadnych danych dotyczących metod profilaktyki otępienia czołowo-skroniowego, tym bardziej jeśli mowa o dziedzicznej postaci choroby. Występowanie rodzinne jest rzadkie, częściej spotyka się sporadyczną postać otępienia. Dotychczas nie udało się określić dokładnej przyczyny pojawienia się patologicznego białka w komórkach mózgowych, tym samym trudno jej przeciwdziałać.