Odparzenia to zmiany skórne pojawiające się na skutek współistnienia kilku czynników drażniących, jak np. pocenia się czy tarcia. Mogą powstawać w miejscach styku dwóch powierzchni skóry, jak również w miejscach kontaktu skóry z czynnikiem drażniącym, np. z jakimś materiałem. Odparzenia często pojawiają się już w okresie niemowlęcym. Mowa wówczas o pieluszkowym zapaleniu skóry.

Odparzenia – przyczyny i lokalizacja zmian

Najbardziej narażone na odparzenia są osoby otyłe oraz aktywne fizycznie. W tych grupach najczęściej dochodzi do zjawiska pocierania o siebie dwóch wilgotnych i ciepłych powierzchni skóry. Odparzenia mogą pojawić się w każdym miejscu na ciele, choć szczególnie często stwierdza się je w okolicach bardziej podatnych na pocenie, czyli w pachwinach, na udach, stopach i pod pachami. Ponadto u osób otyłych do odparzeń często dochodzi pomiędzy fałdami skórnymi. Dotyczy to także kobiet z dużymi piersiami, u których odparzenia często tworzą się pod biustem.

Główne czynniki sprzyjające powstawaniu odparzeń to: niedostateczna higiena osobista, nadmierne pocenie się, reakcja skóry na sztuczne materiały, kosmetyki i środki chemiczne. Nie można zapominać, że u niemowląt najczęstszą przyczyną odparzeń jest noszenie pieluszki.

Objawy odparzeń skóry

W miejscach, w których dochodzi do odparzenia, skóra jest czerwona i obrzęknięta. Niekiedy z odparzonej powierzchni zaczyna się sączyć płyn surowiczy. Należy pamiętać, że tego typu uszkodzenia skóry są doskonałym podłożem do rozwoju i wnikania bakterii oraz grzybów. Dlatego odparzenia wiążą się nie tylko bólem i dyskomfortem, ale również ryzykiem zakażenia i ran.

Profilaktyka i leczenie odparzeń u dorosłych

Najważniejszym krokiem w leczeniu odparzeń jest zapobieganie ich powstaniu. Niestety nie są to zmiany skórne dobrze i szybko gojące się. Przede wszystkim konieczne jest ograniczenie miejsc, w których skóra trze o skórę. U osób otyłych zalecana jest redukcja wagi, a w innych przypadkach kluczową rolę odgrywa po prostu noszenie przewiewnej odzieży. Osoby czynnie uprawiające sport powinny dobierać tak ubranie, by nie tarło ono o spoconą skórę ze skłonnością do powstawania odparzeń. Można zastosować również odpowiednie kremy lub maści o działaniu natłuszczającym, co zmniejsza tarcie i ryzyko powstania odparzenia.

Jeśli nie uda się zapobiec powstaniu odparzenia, konieczna jest odpowiednia pielęgnacja. Odparzenie musi mieć dostęp do powietrza. Należy więc je osłonic ubraniem z przewiewnego materiału. Powinno zostać oczyszczone z potu poprzez umycie i osuszenie. Dopiero wtedy nakłada się substancje pielęgnacyjne, jak sole miedzi czy cynku, które działają przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie i łagodząco na skórę. Przydatna jest również alantoina w preparatach. Należy pamiętać, że istnieje duże ryzyko ponownego pojawienia się odparzenia w miejscu, w którym już raz powstało.

Odparzenia u niemowląt

Odparzeniem spotykanym wśród niemowląt jest pieluszkowe zapalenie skóry, charakterystyczne dla pierwszego roku życia dziecka. Pojawia się w miejscu przylegania pieluszki do skóry. Czynniki, które sprzyjają odparzeniom pieluszkowym u niemowląt, to przede wszystkim wilgoć i zmacerowanie naskórka. Kolejnymi czynnikami ryzyka są:

• pocieranie skóry przez pieluchę,

• antybiotykoterapia,

• niedostateczna higiena skóry,

• zasadowe pH moczu,

• biegunka,

• alergie.

Podobnie jak u dorosłych, odparzenia u niemowląt charakteryzują się zaczerwienieniem i obrzękiem skóry. Zdarzają się dodatkowe krostki czy grudki, które świadczą o nadkażeniu drożdżakami bądź bakteriami. Po wystąpieniu odparzenia u noworodka czy niemowlęcia należy szczególną uwagę zwrócić na jego pielęgnację i higienę. Można zastosować maści i kremy typu sudocrem zawierające cynk. Należy zwrócić uwagę, czy odparzenie nie zostało wywołane np. zmianą pieluszek. Warto umożliwić dziecku przez pewien czas spanie bez pieluchy, by zapewnić odparzeniu dostęp powietrza. Konieczne jest porządne mycie pupy, najlepiej wodą z mydłem (odpowiednim dla niemowląt) bądź przemywanie zmian skórnych rumiankiem. Zapobieganie wystąpieniu odparzeń u noworodków obejmuje kilka czynności profilaktycznych:

• pieluszki powinny mieć wysoką chłonność. Mocz nie powinien mieć bezpośredniej styczności ze skórą dziecka,

• odpowiednia higiena okolicy pieluszkowej,

• zastąpienie od czasu do czasu mycia pupy chusteczką jednorazową przez mycie pod bieżącą wodą bądź rumiankiem,

• stosowanie kremów lub balsamów nawilżających, chroniących skórę przed szkodliwym działaniem pieluch.