Objawy raka oskrzeli mogą długo pozostawać niezauważone przez pacjenta, co opóźnia rozpoznanie choroby oraz wdrożenie leczenia. Rokowanie w raku oskrzeli jest korzystniejsze, gdy zmiana zostanie odkryta na wczesnym stadium.
Czym jest rak oskrzeli?
Rak płuca jest jednym z najczęstszych złośliwych nowotworów człowieka. Dotyczy aż w 90% oskrzeli, czyli części układu oddechowego łączącej tchawicę z drobnymi oskrzelikami oraz pęcherzykami płucnymi. Wywodzi się z nabłonka wyściełającego drogi oddechowe. Histologicznie wyróżnia się częstszego raka niedrobnokomórkowego oraz występującego w około 20% raka drobnokomórkowego.
Do zachorowania na raka oskrzeli predysponuje palenie tytoniu – zarówno czynne, jak i bierne. Papierosy zawierają kilka tysięcy związków działających rakotwórczo. Istotne znaczenie ma czas ekspozycji na szkodliwe substancje oraz liczba wypalanych paczek. Ryzyko zachorowania wzrasta nawet u sporadycznych palaczy i stopniowo zmniejsza się po uwolnieniu się z nałogu. Wykazano również niekorzystny wpływ ekspozycji na azbest, a także karcynogeny przemysłowe, takie jak arsen, nikiel, chrom, policykliczne węglowodory przemysłowe. Znaczenie czynników genetycznych jest słabo poznane, nie wyklucza się jednak ich roli w procesie rakotwórczym.
Objawy raka oskrzeli
Rak oskrzeli w stadium niezaawansowanym zwykle nie powoduje dolegliwości, dlatego często rozpoznanie stawiane jest, kiedy pełne wyleczenie jest już niemożliwe. Niestety nie istnieją obecnie metody przesiewowe, które mogłyby być wykorzystywane do wykrywania tego nowotworu. Rak oskrzeli jest często diagnozowany przypadkowo podczas badań wykonywanych z innych przyczyn.
Objawy nowotworu oskrzeli to przede wszystkim:
- przewlekły kaszel. U palaczy zaobserwować można zmianę charakteru kaszlu,
- duszność spowodowana zwykle gromadzeniem się płynu w jamie opłucnej,
- krwioplucie,
- nawracające mimo prawidłowego leczenia zapalenia płuc,
- zespół żyły głównej górnej, wywołany uciskiem na naczynie, do którego należą: obrzęk i zaczerwienienie twarzy, bóle głowy, zawroty, zaburzenia widzenia. Przy znacznym zwężeniu mogą dołączyć trudności w przełykaniu pokarmów oraz chrypka.
W zaawansowanym raku oskrzeli zaobserwować można utratę masy ciała, przewlekłe zmęczenie oraz osłabienie. Dla guzów zlokalizowanych u szczytu płuca charakterystyczny jest ból barku promieniujący do palców ręki.
Rozpoznanie raka oskrzeli
Diagnostyka przy podejrzeniu nowotworu obejmuje przede wszystkim badania obrazowe. Rak oskrzeli w rentgenografii (RTG) może być widoczny pod postacią guza. Dodatkowo często zauważa się niedodmę oraz powiększenie węzłów chłonnych wnęki, a także obecność płynu w jamie opłucnowej. Należy pamiętać, że prawidłowe zdjęcie RTG nie wyklucza możliwości występowania nowotworu. Dokładniejszym badaniem obrazowym oceniającym zaawansowanie raka oskrzeli w późniejszym etapie jest tomografia komputerowa (TK).
W celu ustalenia ostatecznego rozpoznania wykonuje się badania cytologiczne płynu uzyskanego z jamy opłucnej. Czasami możliwe jest uwidocznienie raka oskrzeli podczas bronchoskopii i wykonanie biopsji – pobranie wycinka ze zmiany.
Leczenie raka oskrzeli
Terapia w raku oskrzeli dobierana jest indywidualnie na podstawie zaawansowania miejscowego choroby, obecności przerzutów, stanu ogólnego chorego oraz typu histologicznego. Dopiero całościowy obraz pozwala na opracowanie odpowiedniej strategii leczniczej. Metodą preferowaną w niedrobnokomórkowym raku oskrzeli jest leczenie operacyjne, które polega na usunięciu płata lub całego narządu. Osoby niekwalifikujące się do zabiegu poddawane są radioterapii. Czasami stosuje się skojarzenie obu metod. U chorych z mutacją EGFR możliwe jest zastosowanie leczenia ukierunkowanego molekularnie. Prowadzi się również badania nad terapią immunologiczną.
Podstawową metodą w leczeniu drobnokomórkowego raka oskrzeli jest chemioterapia. W postaci ograniczonej do postępowania dołącza się radioterapię, co zwiększa skuteczność leczenia.
Rokowania w raku oskrzeli
Każdy przypadek zachorowania na nowotwór rozpatrywany jest oddzielnie, gdyż istnieje szereg czynników, które wpływają na rozwój choroby. Ogólne rokowanie w raku oskrzeli jest niekorzystne. W zmianach niedrobnokomórkowych 5-letnie przeżycie osiąga jedynie około 10% chorych ze względu na późne rozpoznanie. Rokowanie w raku płuca jest korzystniejsze przy szybkiej interwencji, jeszcze w pierwszym stadium, kiedy to operacja pozwala na wyleczenie w 60–80%. Postaci rozsiane wiążą się zwykle z szybkim zgonem.
Biorąc pod uwagę niekorzystne rokowanie w raku oskrzeli, należy pamiętać o możliwości redukcji ryzyka poprzez zaprzestanie palenia tytoniu.
Zobacz wideo: Rak płuca: wczesne objawy. Jak je rozpoznać?
Bibliografia:
1. Szczeklik A. Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna. Kraków 2018.
2. Płuco i opłucna. Krajowy Rejestr Nowotworów. http://onkologia.org.pl/nowotwory-pluca-oplucnej-tchawicy/.