Poziom cukru we krwi jest regulowany przez dwa hormony – insulinę i glukagon. Jeśli organizm nie reaguje na insulinę, która obniża stężenie glukozy , pojawia się insulinooporność.

Czym jest insulinooporność?

Insulinooporność to nieprawidłowa reakcja organizmu na insulinę, która jest odpowiedzialna za transport cukru do poszczególnych komórek ciała. Oporność na insulinę łączy się z nadciśnieniem tętniczym, nieprawidłowym metabolizmem trójglicerydów oraz cholesterolu, otyłością oraz wysokim (powyżej 100 mg/dl) stężeniem glukozy na czczo. Insulinooporność pojawia się wtedy, gdy organizm słabo reaguje na działanie insuliny. Jest to hormon, który transportuje glukozę do komórek organizmu, dzięki czemu jest ona zamieniana w energię. U chorych z insulinoopornością cukier pozostaje we krwi, a jego poziom jest wysoki. To z kolei powoduje wytwarzanie większej ilości insuliny niż jest potrzebna.

Przyczyny insulinooporności

Zaburzenie najczęściej występuje u osób, które mają nadwagę lub otyłość. Tkanka tłuszczowa stymuluje wytwarzanie hormonów, które nie pozwalają na prawidłowe funkcjonowanie trzustki. Tłuszcz produkuje też wolne kwasy tłuszczowe, które dostają się do krwi i są wykorzystywane przez organizm jako źródło energii. Przez to glukoza jest magazynowana we krwi, a jej stężenie rośnie. To z kolei wpływa na zwiększenie produkcji insuliny. Inne przyczyny insulinooporności wynikają z wydzielania nadmiernej ilości hormonów, które działają przeciwstawnie do insuliny. Są to glukagon, hormon wzrostu, kortyzol, androgeny, hormony tarczycy bądź parathohormon.

Zobacz także: Objawy hiperglikemii

Objawy insulinooporności

Objawy insulinooporności bywają niezbyt dotkliwe i mało specyficzne, co opóźnia diagnozę. Wśród nich wyróżnia się:

• zwiększony apetyt,
  
• wzrost masy ciała,
  
• pojawienie się większej ilości tkanki tłuszczowej na brzuchu,
  
• nastrojami depresyjnymi,
  
• sennością,
  
• podwyższonym poziomem cukru,
  
• przyciemnieniem skóry na karku, kolanach, łokciach i pod pachami.
  
• Insulinooporność – badania
  

W diagnostyce insulinooporności wyróżnia się trzy główne rodzaje badań: 

• test doustnego obciążenia glukozą, 
  
• metodę HOMA,
  
• metodę klamry metabolicznej. 

Zobacz też: Objawy niedocukrzenia

Test doustnego obciążenia glukozą obejmuje podanie glukozy i określenie reakcji organizmu na podanie cukru. Mierzy się to, jak szybko został uregulowany poziom cukru, prędkość produkcji insuliny oraz to, w jaki sposób glukoza wchłania się do komórek organizmu. 

Metoda HOMA polega na pobraniu krwi, z której następnie oznacza się poziom glukozy i insuliny. Z nich wylicza się wskaźnik insulinooporności HOMA-IR. Schorzenie jest diagnozowane przy HOMA-IR>2. Niektórzy specjaliści twierdzą, że należy zwrócić uwagę na dietę przy wyniku >1. Warto wiedzieć, że oznaczenie tego wskaźnika nie jest najważniejsze. Należy zaobserwować jak duży jest wyrzut cukru oraz szybkość, z jaką spada stężenie glukozy we krwi. Dzięki temu specjalista może lepiej dobrać dietę, aktywność fizyczną oraz zastosować prawidłowe leczenie. 

Kolejny parametr to GIR, oznaczany w badaniu metodą klamry metabolicznej. Polega na podawaniu glukozy i insuliny jednocześnie. Ilość insuliny jest stała, natomiast ilość glukozy zmienia się w trakcie badania. To badanie pozwala realnie określić stopień rozwoju insulinooporności. Jest jednak bardzo kosztowne i dość skomplikowane, dlatego wykonuje się je dość rzadko.

Skutki insulinooporności

Oporność organizmu na działanie insuliny może doprowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2. Wysoki poziom insuliny obciąża trzustkę, co sprawia, że wydziela ona mniejszą ilość hormonu. Przy insulinooporności mogą pojawić się też choroby układu sercowo-naczyniowego, np. miażdżyca lub zespół policystycznych jajników. Występuje też niealkoholowe stłuszczenie wątroby, które powoduje przewlekły stan zapalny tego narządu.

Insulinooporność – dieta

Dieta dla insulinoopornych nie powinna zawierać produktów, które gwałtownie podnoszą poziom cukru. Wśród nich znajdują się soki owocowe i słodzone napoje, słodycze, suszone owoce oraz przetworzone produkty. Należy też ograniczyć liczbę węglowodanów, nawet tych pełnoziarnistych, jak ryż, kasza lub pieczywo. Warto wyeliminować z diety posiłki składające się z samych węglowodanów, np. owoców lub wafli ryżowych. Cukry na pierwszy posiłek dnia to także nienajlepszy pomysł. Trzeba też ograniczyć ilość białka w diecie, które to zwiększa stężenie glukozy.

Zobacz też: Dieta cukrzycowa

Leczenie insulinooporności

Leczenie insulinooporności powinno być powiązane z obniżeniem masy ciała u osób, które cierpią na nadwagę i otyłość. Natomiast, jeśli to leki są powodem pojawienia się insulinooporności, lekarz może zmienić je na inne. Metformina to środek, który sprawia, że produkowana przez trzustkę insulina jest wychwytywana przez organizm w prawidłowy sposób. Można ją stosować nawet przez wiele lat.